از پیله در آمدن: یک طرح درس تلفیقى بوم ساخت

عنوان برنامه
پرورش‌کرم ابریشم وتولید پیله (خلاقیت وکارآفرینی برای کودکان) (فعالیت زیست فناوری)


منطق برنامه: ضرورت و میان برنامه
مدرسه‌ی ما در یک روستا قرار دارد و شش پایه به صورت مختلط اداره می‌شوند. وضعیت تحصیلی ـ آموزشی دانش‌آموزان ما درحد متوسط بود و اکثراً ضعف آموزشی و مشکلات یادگیری داشتیم. بچه‌های ما با انگیزه‌ی کم برای مطالعه، کم‌کار در انجام دادن تکالیف، ضعیف در گفتار و بیان و دارای گنجینه‌ی لغات بسیار محدود درس می‌خوانند اما همین بچه‌ها، در فعالیت‌های مهارتی بسیار توانمند بودند. مثلاً در مرتب کردن کتابخانه، تمیز کردن باغچه و حیاط مدرسه، و در پرورش گل و گیاه بسیار علاقه‌مند بودند. از این جهت، ضمن برگزاری جلسات متعدد در شورای معلمان و انجمن، تصمیم گرفتیم به صورت غیرمستقیم آموزش کارآفرینی داشته باشیم و در دل بچه‌ها نفوذ کنیم تا باورها، ارزش‌ها و نگرش‌های مثبت را در آنان ارتقا دهیم و حداقل آن‌ها را به طور مؤثر برای زندگی کنونی و آینده مهیا کنیم. چون مدرسه‌ی ما در مجاورت هنرستان کشاورزی بود و محله‌ی ما هم درخت توت فراوان داشت، تصمیم گرفتیم پرورش کرم ابریشم و تولید پیله را در دستور کارخود قرار دهیم.

 
اهداف برنامه
دانش‌آموز باید بتواند:
۱. آموزش‌های لازم را در کارگاه زیست فناوری بگذراند و حضور مستمر داشته باشد.
۲. بسته‌های کرم ابریشم را بعد از آموزش به منزل ببرد و در شرایط محیطی و دمای مناسب و تغذیه‌ی مناسب کرم‌ها را پرورش دهد تا به پیله برسند.
۳. در بازه‌ی زمانی مناسب به مراحل رشد کرم ابریشم توجه ویژه داشته باشد تا پیله‌ها را به فروش برساند و تمام مراحل را به عوامل اجرایی مدرسه گزارش دهد.
۴. با درخت توت آشنا شود و آگاهی از اهمیت آن به عنوان تغذیه‌ی اصلی کرم ابریشم آگاهی یابد.
۵. از کرم ابریشم در برابر دشمنانش مثل مورچه و سوسک مراقبت کند.


محتوای برنامه یا شرح فعالیت‌ها
۱. کسب مهارت‌های لازم برای نگهداری همه جانبه و به موقع از کرم ابریشم( بهداشتی، تغذیه‌ای، دما و محیط مناسب)
۲. آگاهی از اهمیت نعمت‌های خداوند، تقویت حس مسئولیت‌پذیری، ارتباط عاطفی با موجود زنده، مشارکت اولیا و توجه خانواده به فعالیت کودک
۳. تقویت زبان‌آموزی هنگام ارائه‌ی گزارش، ایجاد شور و نشاط  و شادی و شکوفا شدن احساسات کودکان
 

موضوعات پشتیبان در برنامه‌ی درسی
۱. درس‌های علوم ، ریاضی ، هدیه آسمان
۲. تقویت مشاهده ، تقویت روحیه پرسشگری ، حساب کردن
۳. حدس و احتمال
۴. حس زیبایی دوستی و علاقمندی به خلقت در آفرینش
 

چگونگی اجرا
۱. در این برنامه، می‌توان از زنگ‌های درس علوم برای آموزش زیست فناوری استفاده کرد. در این نمونه، ۱۰ جلسه از کارشناسان پژوهش‌سرا برای تدریس و آموزش استفاده شد.
۲. از کارشناسان هنرستان کشاورزی برای آموزش و چگونگی پرورش کرم ابریشم ویژه‌ی دانش‌آموزان و والدین استفاده شد.
۳. برای رشد و پرورش کرم ابریشم می‌توان با مشارکت اولیا و در منزل، مراقبت تغذیه‌ای و رشد کرم ابریشم را به عهده دانش‌آموزان قرار داد.
۴. دانش‌آموزان مرحله به مرحله‌ به عوامل دبستان گزارش دادند و با بهره‌گیری از کارشناسان هنرستان کشاورزی سؤالات و مشکلات رفع شدند.
۵. بچه‌ها حدود دما، رطوبت، و محیط مناسب را رعایت کردند و با تهیه‌ی برگ توت مناسب برای رشد کرم ابریشم به مدت ۳۰ روز و تولید پیله‌های سالم و مطلوب، به نتیجه رسیدند.
۶. در نهایت پیله‌ها جمع‌آوری و به بازار فروش ارائه شدند.
 

گروه مخاطبان ونحوه‌ی انتخاب و اندازه‌ی گروه
دانش‌آموزان پایه‌های پنجم و ششم ابتدایی و برخی از دانش‌آموزانی که به دلیل ضعف آموزشی عزت نفس پایینی داشتند، برای کارآفرینی و دیده شدن، انتخاب شدند.


فرصت‌های یادگیری
۱. لذت یادگیری و بیان گزارش
۲. شکوفا شدن احساسات بچه‌ها
۳. تقویت خودباوری و عزت نفس به ویژه در بچه‌های با ضعف آموزشی
۴. پرورش حس جست وجوگری و پی بردن به اهمیت علم و مطالعه برای رفع مشکلات و مسئله‌های به‌وجود آمده در مراحل رشدی کرم ابریشم
۵. درآمدزایی و کمک به اقتصاد خانواده (بسته‌های کرم ابریشم به مبلغ هفت هزار تومان خریداری شد، اما پیله‌ها به مبلغ هفتاد هزار تومان به فروش رسید، دقیقاً پنج برابر)
۶. آموزش مهارت به بچه‌ها و ایجاد کارآفرینی در میان آن‌ها
 

شرایط اجرا، فضا و مواد، منابع و امکانات، ابزار‌ها و زمینه‌ی فعالیت‌ها و شرایط و امکانات مورد نیاز
۱. هماهنگی با اعضای انجمن، والدین و همکاران در زمینه چگونگی تشکیل کارگاه‌های زیست فناوری و آموزش مراحل رشد کرم ابریشم
۲. برقراری ارتباط با عوامل مدرسه و کارشناس هنرستان کشاورزی در پاسخ‌گویی به سؤالات و مشکلات پیش آمده برای مراحل رشد کرم ابریشم
 

مجری و ارائه کننده‌ی ‌برنامه
• آموزگاران پایه‌ها‌ی پنجم و ششم و عوامل اجرایی دبستان
• مدرس از پژوهش‌سرا برای آموزش کارگاه زیست فناوری
• کارشناس هنرستان کشاورزی برای آموزش چگونگی مراحل رشد کرم ابریشم


عملکرد مورد انتظار پس از اجرای برنامه و نحوه‌ی ارزشیابی
۱. آشنایی با کرم ابریشم ( دگردیسی کرم ابریشم )
۲. تولید پیله‌ی کرم ابریشم
۳. جمع‌آوری پیله‌ها و ارائه به مدرسه برای فروش
۴. موفقیت بیشتر دانش‌آموزانی که ضعف آموزشی و مشکلات یادگیری داشتند.
۵. ایجاد خودباوری در دانش‌آموزان و کسب یک مهارت (کار آفرینی)