مرد تقریباً هوشمندی به نام دانیل گلمن، به‌طور جدی واضع نظریه‌ی هوش هیجانی بود. امیدواریم اگر زنده است زیاد هیجان زده نشود و خدا هوش بیشتری به او بدهد! اما باید عرض شود، قبل از او هواردگاردنر بود که به گواهی منابع و لوح‌های چاپی، درباره‌ی هوش و انواع آن حرف زده و مسئول پراکندن این نظریه در میان جوامع دانشگاهی، روشنفکر و تحصیل کرده بود.
البته بحث هوش هیجانی بعدها آن‌قدر داغ شد که به گمانم اهالی غیر دانشگاهی کوچه و خیابان و بازار را هم به‌سوی خودش جلب کرد و نفعش را بیشتر اهل تجارت کسب کردند و نامش را دور از چشم و گوش هوارد گذاشتند هوش مالی و سواد بازرگانی. اگر مایلید در زمینه‌ی هوش مالی مطلب بیشتری بدانید و در کلاس مطرح کنید، قصه‌ی صفحه‌ی ۲۷-۲۶ را بخوانید. بگذریم!
اولش تعداد هوش‌های گاردنر از چند تا بالاتر نمی‌رفت، اما بعد به ۷ تا و ۹ تا هم رسید؛ البته بدون احتساب کار بچه‌های زرنگ بازار! چرا این پدیده این همه دامنه‌دار است، خدا می‌داند! اما این را هم بگوییم که محقق این بحث، اول فقط درباره‌ی هوش پژوهش کرد و گفت: هوش «ظرفیتی برای حل مسائل یا تطبیق ساخته‌ها متناسب با مجموعه‌ی فرهنگی» است. سپس هفت هوش معرفی کرد و گفت دو تای اول در مدرسه به دست می‌آیند (که به نظرم خیلی خوب گفته است). سه تای بعدی به هنر مربوط است و ششمی و هفتمی شخصی هستند.
حالا چرا گاردنر از محیط فرهنگی نام برده و بنای دو تای اول را در مدرسه گذاشته است، به منابع رجوع کنید! لیکن، او هر کاری می‌کرد، آن را در قالب یک هوش ساخته و پرداخته می‌کرد و مثل بچه‌ای که تازه به دنیا آمده باشد، یک نام در خور برایش می‌گذاشت. برای مثال به هوش «دیداری- فضایی» که توانایی درک پدیده‌های بصری است توجه فرمایید.
یادگیرنده‌های دارای این نوع هوش گرایش دارند با تصویر‌ها فکر کنند. آن‌ها از نگاه کردن به نمودار، تصویر و فیلم خوششان می‌آید. اگر شغلی هم خواستند، می‌توانند دریانورد، مجسمه‌ساز، کاشف، معمار، طراح داخلی و مکانیک شوند.
اما خودمانیم. هوش عجب مقوله‌ی پیچیده‌ای است! هوش را قبل از گاردنر، من از زبان فردوسی در شاهنامه دیده‌ام. علاوه بر عقل و دوراندیشی، حکیم توس «نیستی» را هم هوش نامیده است که خوشبختانه گاردنر از آن خبر نداشته یا اگر داشته، به رو نیاورده است. فردوسی عزیز در شاهنامه، در داستان رستم و اسفندیار و سرنوشت اسفندیار می‌فرماید:
ورا هوش در زاولستان بود
به دست تهم پور دستان بود
اما سعدی هم درباره‌ی یک فرد به درد‌بخور و دارای کمال و جمال در باب اول گلستان می‌سراید:
بالای سرش ز هوشمندی
می‌‌تافت ستاره‌ی بلندی
و این شیخ علیه‌الرحمه، چه هوشیارانه و زیر پوستی بحث را به هوشمندی می‌کشاند!
گاردنر هوش را یک کل در نظر گرفته است و می‌گوید هماهنگ عمل می‌کنند. افراد ترکیب یگانه‌ای از هوش را دارند و بی‌جهت‌گیری برای مقاصد خوب یا بد به کار می‌رود!
امروزه هوش چهره و نام‌های بسیاری گرفته و تعریف هوشمندی به همه جا، حتی دنیای غیر واقعی، یعنی مجازی، هم رسیده و الی ماشا‌الله مرز و جایگاه و اسباب پیدا کرده است. برنامه‌های هوشمند، ماشین هوشمند، خانه‌های هوشمند، چراغ یا تلفن هوشمند و کلاس و تخته‌ی هوشمند و تا بی‌نهایت هوشمند.
هر کس بعد از این بندگان خدا به این پدیده‌ی خدایی رسیده، برای هوش وند و پسوند ساخته، چون هوش قابل و پذیرنده‌ی انواع بسیار و در حد بی‌نهایت است. دانشمندان و مدعیان بسیار جایگاه این پدیده را که گویا مغز است و انگار با دل آمیختگی دارد، کاویده‌اند و هر بار از آن چشمه‌های بدیع دیده‌اند. همانا این ذره‌ی ناچیز در جهان آفرینش و بستر هوش و بینش، یعنی انسان، هنوز در حد اقیانوس‌ها، کهکشان‌ها و تمام تاریخ ناشناس است.
حالا این‌جانب به آموزگاران و کارشناسان عالم تعلیم‌و‌تربیت یک توصیه‌ی «هوشمندانه طوری» دارم. اگر این یادداشت نیمه‌علمی و تمام صمیمی را خواندید، زحمت کشیدید. شرمنده‌ام وقتتان را گرفتم. اما شما که از من باهوش‌ترید، هوشمندانه دل بچه‌ها را به دست بیاورید و «هوش شب عیدی» را فعال کنید.
هوش کلامی- زبانی
توان استفاده از کلمات و زبان. یادگیرنده‌های با این هوش غالب، مهارت‌های شنیداری تکامل یافته‌تری دارند و غالباً سخنوران برجسته‌ای هستند. آن‌ها با کلمات فکر می‌کنند خوب گوش می‌دهند و در حرف زدن، قصه‌گویی، تدریس، استفاده از طنز و درک معنی کلمه‌ها ماهرند. شغل‌های مناسب برای آن‌ها هم شاعری، روزنامه‌نگاری، معلمی و مترجمی است.
هوش بدنی- جنبشی
هوش بدنی- جنبشی شامل استعداد کار با اشیاء و به‌کارگیری حرکات ظریف انگشتان با دست‌ها و همچنین استفاده از کل بدن است. برخی افراد این دو استعداد را؛ یعنی کنترل حرکات بدنی و کنترل ماهرانه‌ی اشیاء را با هم دارند.
هوش منطقی- ریاضی
هم توانایی استفاده از استدلال، منطق و اعداد است. دارندگان این هوش به‌صورت مفهومی و با استفاده از الگوهای عددی و منطقی فکر و از این راه میان اطلاعات رابطه برقرار می‌کنند. رشته‌های شغلی مورد علاقه‌ی آن‌ها دانشمند شدن، مهندسی، برنامه‌نویسی کامپیوتر و ریاضی است.
۷۲۸
کلیدواژه (keyword):
یادداشت سردبیر