درستکاری و رعایت اصول اخلاقی

اصول اخلاقی درواقع مبنای عملی اخلاق در جامعه است. برای رسیدن به روشی علمی مبتنی بر اخلاق باید روزانه به این سؤال پاسخ دهیم: «اگر به اصول اخلاقی اعتقاد دارم، چگونه باید زندگی کنم؟ چگونه باید رفتار اخلاقی مناسبی داشته باشم؟»

کار درست را باید در چارچوب اصول اخلاقی انجام داد. اصول اخلاقی یک جامعه عبارت است از مجموعه‌ای از عقاید بنیادین رایجی که درست یا غلط بودن عملکرد را مشخص می‌کند. در محل کار ارزش‌های مورد قبول کارفرمای شما باید مبتنی بر اصول اخلاقی باشد. به همین دلیل، فردی که به اصول اخلاقی مقید است، نمی‌تواند با کارفرمایی که به اصول اخلاقی اعتقاد ندارد، کار کند. اگر ارزش‌های شخصی شما با ارزش‌های مورد قبول کارفرمایتان سازگار نباشد، شما باید دائماً خودتان را در موقعیت‌های سازشکارانه و غیرقابل قبول قرار دهید. این امر برای افرادی که به اصول اخلاقی پایبند هستند، امکان‌پذیر نیست.

برای رعایت اصول اخلاقی باید چارچوب کاری مدونی داشته باشید. این چارچوب مجموعه‌ای از ارزش‌هاست که رفتار، تصمیم‌گیری‌های و انتخاب‌های شما را هدایت می‌کند. برای کسب موفقیت، لازم است افراد به اصول اخلاقی و چارچوب‌های محکم و مثبتی از ارزش‌ها دست یابند و تصمیم بگیرند که براساس آن‌ها زندگی کنند و اشتغال داشته باشند. سرآمد این ارزش‌ها «درستکاری» و «صداقت» است.

فن‌ورزها گاه بر سر دوراهی اخلاق قرار می‌گیرند. در این مسیر، آن‌ها باید بین نیازهای سازمان و منافع شخصی خود تعادل برقرار کنند. این افراد اگر بخواهند معیارهای اخلاقی، از جمله درستکاری و صداقت را رعایت کنند، باید در برابر فشارهای آشکار و پوشیده (از قبیل کم گذاشتن در کار و رسیدن به منافع و سود آنی) مقاومت کنند.

تکنسینی را می‌شناسم که در نهایت مجبور شد تغییر شغل دهد؛ زیرا کارفرمایانش واقعاً او را تحت فشار می‌گذاشتند و از او می‌خواستند که برای کاری که انجام نشده بود، یا کاری که لازم نبود انجام شود، از مشتریان هزینه دریافت کند. او این عمل را تقلب می‌دانست. بیش از یک سال کوشید کارفرمایش را قانع کند که هنگام نوشتن صورت حساب مشتری، کار را درست و قانونی انجام دهد و چون بر موضع خودش پافشاری کرد، کارفرما به روش‌های گوناگون او را تحت فشار قرار داد. در نهایت نتوانست اذیت‌ها و فشارهایی را که به او تحمیل می‌شود بپذیرد. لذا، به جست‌وجوی کار دیگری پرداخت و توانست کاری در شرکت دیگری پیدا کند. او پس از جدا شدن از کار اول، به دلیل صداقتی که داشت، مورد توجه مشتری‌های شرکت اول قرار گرفت. به طوری که به سوی شرکت جدید وی سرازیر شدند.

تصمیم‌گیری‌هایی که شدیداً به رعایت اصول اخلاقی نیاز دارند، افراد را دستخوش پدیده‌ای به نام «خودکاوی» می‌سازند. در این تأمل و خودکاوی اعتقادات فرد از یک‌سو و فشارهای کاری از سوی دیگر درگیر می‌شوند و در این شرایط، شما برای انجام کار باید مقایسه کنید و تصمیم بگیرید.

این خودکاوی بر تصمیم‌گیری شما تأثیر می‌گذارد. برای مثال، تکنسین درستکار یاد‌شده، در زمان کار کردن با رئیسی که دائماً او را برای تقلب کردن تحت فشار قرار می‌داد، لحظات سختی را تجربه می‌کرد. یک بار رئیس او را به اخراج تهدید کرده بود. حتی گفته بود که شغل دیگری پیدا کند و توصیه‌نامه بدی به او خواهد داد.

از آنجا که او عیالوار بود، می‌دانست که باید تهدید را جدی بگیرد. در نتیجه ساعت‌های سختی را گذرانده بود. گاهی برای یک لحظه فکر می‌کرد که باید در برابر فشارها تسلیم شود و برای به دست آوردن نوعی امنیت اقتصادی، مبالغ اضافی به‌صورت حساب مشتریان بیفزاید. مخصوصاً نگران از دست دادن بیمه درمانی خود بود. زیرا در همان زمان همسر باردارش واقعاً به پوشش درمانی کامل نیاز داشت. اما در نهایت خودکاوی‌هایش به این نتیجه رسیدند که تقلب ـ تقلب است؛ حتی زمانی که همسرش باردار باشد و به پوشش بیمه درمانی نیاز داشته باشد.

او در نهایت نتیجه گرفت که بهترین راه برای حل مشکلاتش یافتن شغلی دیگر است. او این کار را بدون دریافت تأییدیه از رئیس قبلی خود انجام داد و از صاحب کار جدیدش خواست برای اینکه رئیس قبلی‌اش درصدد انتقام و اقدامی تلافی‌جویانه برنیاید، با او تماس نگیرد. به این ترتیب از امتیاز تجربه قبلی صرف‌نظر کرد.

این تکنسین پایبند به اصل اخلاقی به‌سرعت در تیم خود عضو برجسته‌ای شد و توانست از موقعیت شغلی موفقی برخوردار شود. چنین تصمیم‌گیری‌های سختی از موارد پیچیده‌ای هستند که افراد متعهد، حین اشتغال با رعایت درستکاری، بارها با آن‌ها مواجه می‌شوند و برای مقابله و ایستادگی در برابر فشارهایی که اجتناب‌ناپذیر بر آنان وارد می‌شوند، شجاعانه مقاومت می‌کنند.

تکنسین متعهد ما، نه‌تنها از طرف رئیس خود برای تغییر خلافکارانه صورت‌حساب‌های مشتریان تحت فشار بود، حتی از طرف همسرش نیز برای تسلیم شدن تحت فشار قرار داشت. زیرا همسر وی می‌ترسید که با از دست دادن شغل شوهرش، خانواده تحت فشار بسیار زیادتری قرار گیرد؛ به طوری که نتواند آن را تحمل کند. سخت‌تر از این، برخورد افرادی است که می‌خواهند شما برخلاف این روش عمل کنید. آن‌ها نه‌تنها این شجاعت را تحسین نمی‌کنند و به شما تبریک نمی‌گویند، که می‌کوشند راه‌هایی پیدا کنند تا شما را بیشتر تحت فشار قرار دهند و بی‌اعتبارتان کنند. بنابراین، نباید ساده‌لوح باشید و تصور کنید کسانی که مخالف رفتار صادقانه شما هستند، عقب می‌نشینند و با آغوش باز شما را می‌پذیرند.

اگر شخص ناخشنود مسئول یا ناظر شما باشد، برای مقابله با عمل درست شما، ممکن است نمره پرسنلی شما را در حد پایین منظور کند و دریافت نمره پایین شانس شما را برای ارتقا و پیشرفت به شدت کاهش می‌دهد. اگر شخص ناخشنود یکی از اعضای تیم باشد، رفتار مبتنی بر اخلاق شما ممکن است سبب عصبانیت وی شود و شروع به پخش شایعات غیرواقعی کند و در نهایت به شما آسیب برساند. تقریباً همیشه هزینه کوتاه‌مدتی در مقابل انجام عمل مبتنی بر اخلاق، در زمانی که با آن مخالفت می‌شود، حادث می‌شود. متأسفانه این حقیقت غیرقابل انکار در دنیای کار مدرن امروزی وجود دارد.

یادآور می‌شویم، هنگانی که مسئله اخلاق و درستکاری پیش می‌آید، مهم نیست که چه کسی در کوتاه‌مدت برنده است، بلکه مهم این است که چه کسی در بلندمدت برنده خواهد شد. مثلاً، شرکتی که درخواست اضافه کردن مبالغ غیرقانونی به‌صورت حساب مشتریان را به تکنسین خود داده بود، یک سال پس از ترک تکنسین، با رسوایی بزرگی روبه‌رو شد.

یکی از تکنسین‌هایی که در صورت‌حساب‌های غیرقانونی دخالت داشت، با یکی از مشتریان مهم و بزرگ تماس گرفت و همه‌چیز را اظهار کرد. این تکنسین عصبانی بود، زیرا رئیسش از دادن ارتقا به او خودداری کرده بود. پس از اطلاع، مشتری با وکیل خود تماس گرفت و تحقیقات آغاز شد. در نهایت شرکتی که به اصول اخلاقی اعتقاد نداشت، برای نجات از بدنامی مجبور شد از تجارت بیرون برود. زیرا با وجود اینکه شرکت میلیون‌ها تومان را که به‌صورت غیرقانونی و اضافی از مشتریان خود دریافت کرده بود، به‌صورت جریمه برگرداند، ولی سایر مشتریان، دیگر به شرکت اعتماد نکردند و از کار کردن با آن پرهیز کردند. به این ترتیب شرکت ورشکسته شد.

سرانجام به دلیل ورشکستگی شرکت، تمامی تکنسین‌هایی که در مقابل فشار برای تغییر غیرقانونی صورت‌حساب مشتریان تسلیم شده بودند، شغلشان را از دست دادند. اندوه‌بارتر اینکه برای تکنسین‌ها ـ که افراد بدی نبودند و فقط در برابر فشار برای انجام کار نادرست تسلیم شده بودند ـ یافتن شغل امکان‌پذیر نبود. زیرا بدنامی شرکت موجب شده بود که آنان لکه تاریکی در پرونده خود داشته باشند.

 

منبع
کتاب رمز و راز موفقیت در شغل و حرفه