فرصتی برای اندیشیدن و اندیشمندسازی

در آخرین روزهای سال تحصیلی جاری هستیم. یک سال تحصیلی هم گذشت. حال، شما به‌عنوان معلم می‌توانید و باید به خودتان فرصتی بدهید برای بررسی سالی که گذشت: چه کردیم؟ چگونه با دانش‌آموزانمان تا کردیم. چند استعداد کشف کردیم؟ مشکلاتمان چه بودند؟ برای حل آن‌ها چه راه‌هایی را رفتیم؟ سؤال‌های گوناگونی پیش روی ما وجود دارند که پاسخ به آن‌ها راه آینده‌مان را هموارتر می‌کند. سؤال اصلی این است که چه قدر توانستیم به کودکان کمک کنیم روی پای خود بایستند؟ چه قدر به آن‌ها اعتمادبه‌نفس دادیم تا بتوانند خودشان مفاهیم درس‌ها را کشف کنند؟ چه مقدار راه اندیشیدن را برایشان باز کردیم؟

اگر می‌خواهیم آموزش‌وپرورش را از محصول‌گرایی و تحکم‌گرایی به سمت فرایندگرایی و تعامل‌مداری سوق دهیم، باید زمینه‌ای فراهم کنیم که آن‌ها بتوانند از استعداد ذاتی کشف که درونشان وجود دارد استفاده کنند. لقمه‌ی جویده شده، گرسنگی آن‌ها را برطرف نمی‌کند. متأسفانه هنوز محصول‌گرا هستیم و در پایان سال می‌خواهیم معلمانی باشیم که درصد قبولی‌مان بالا باشد و دانش‌آموز نیازمند به تلاش بیشتر نداشته باشیم. می‌خواهیم محصولاتی تحویل پایه‌ی بالاتر بدهیم که شبیه هم باشند؛ حداقل در امتیاز شایستگی برای ورود به پایه‌ی بالاتر.

اگر در سالی که گذشت چنین نبودیم که آفرین بر ما! ولی اگر چنین اندیشیدیم، بهتر است در فرصتی که برای شروع سال تحصیلی بعد داریم، نگاهمان و مطالعاتمان را در زمینه‌ی آموزش‌وپرورش تعاملی و فرآیندنگر بالاتر ببریم. به همین خاطر، نیاز داریم کودکان را بهتر بشناسیم. بیاییم به جای اینکه اندیشه‌هایمان را به خورد بچه‌ها بدهیم، آن‌ها را اندیشمند بار بیاوریم و بگذاریم خودشان مفاهیم را کشف کنند.

برای این‌کار باید خودمان به یک اندیشمند تبدیل شویم. تنها محصول قابل قبول نظام آموزش و پرورش، بچه‌های اندیشمند و متفکر است.  نتایج آزمون‌های پرلز نشان می‌دهد کودکان در پاسخ‌ به سؤال‌ها، به این فکر نمی‌کنند که چه چیزی را فهمیده‌اند، بلکه به این می‌اندیشند که بزرگ‌ترها انتظار شنیدن چه عباراتی را دارند. در این آزمون، اغلب دانش‌آموزان به‌جای اینکه پاسخ برداشت شخصی خود را به سؤالات آزمون بدهند، بیشتر پاسخ‌هایی داده‌اند که معلم‌هایشان را راضی کند؛ در بسیاری از موارد هم بی‌ربط به محتوایی که از آن‌ها پرسیده شده است. درواقع بچه‌ها به چیزی می‌اندیشند که ما می‌پسندیم. در پایان یک خدا قوت صمیمانه به تک‌تک خوانندگان ماه‌نامه برای زحمت‌های بسیارشان در اعتلای فهم فرزندان میهن عزیز عرض می‌کنم و در نهایت هفته‌ی بزرگداشت مقام معلم را به آموزگاران عزیز تبریک می‌گویم. پیشنهاد می‌کنم گفت‌و‌گوهای ما را با استادان این فن، از شماره‌ یک تا همین شماره، به‌دقت بخوانید.‌