در فصلنامه «رشد آموزش علوم اجتماعی»
جامعه‌شناسی آموزش و پرورش یک از گرایش‌های جامعه‌شناسی است که در واقع دیدگاه تخصصی‌تر جامعه‌شناسی را نسبت به موضوع آموزش و پرورش شامل می‌شود. بنابراین اهداف آن در چارچوب هدف‌های جامعه‌شناسی قرار دارد. اما این هدف‌های
تخصصی شده کدامند؟ برای پاسخ به این سوال باید دید موضوع و هدف کلی این گرایش تخصصی علمی چیست. «داریوش یعقوبی» کارشناس ارشد جامعه‌شناسی در مقاله‌ای در فصلنامه رشد آموزش علوم اجتماعی به این موضوع پرداخته است.
نویسنده در ابتدای این مقاله آورده است: «از نظر جامعه‌شناسان، آموزش و پروش یک پدیده یا نهاد اجتماعی است و هدف و قصد کلی آن، مطالعه، بررسی منظم و شناخت جامع و علمی فرآیند آموزش و پرورش و روابط بین این پدیده اجتماعی به عنوان بخشی از جامعه یا جزیی از نظام اجتماعی
بزرگ یا کلیت جامعه است. البته این مطالعه با استفاده از نظریه‌ها و روش‌های جامعه‌شناسی صورت می‌گیرد. هدف کلی مورد اشاره دارای ابعاد جزیی‌تری است که در واقع ابعاد متنوع ارتباط نهاد آموزش‌وپرورش با نظام اجتماعی کل و روابط اجتماعی درون این نهاد را بازنمایی می‌کنند.
با توجه به هدف کلی جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، چند بحث کلی را می‌توان از هم تفکیک کرد که اهداف جزیی در چارچوب هر کدام از آن‌ها قابل ذکرند. این مباحث عبارتند از: الف: کارکردهای آموزش و پرورش. ب: رابطه آموزش و پرورش با سایر نهادهای جامعه و اجزای نظام اجتماعی ج:
مدرسه به مثابه سازمان و نظام اجتماعی.»
از نظر نویسنده «جامعه پذیری»، «نظارت اجتماعی»، «یگانگی و وفاق اجتماعی» و «توسعه و پیشرفت» از جمله کارکردهای آموزش و پرورش هستند.
یعقوبی درباره «توسعه و پیشرفت» یکی از کارکردهای آموزش و پرورش گفته است: «کارکرد مهم آموزش و پرورش کمک بی بدیل آن به توسعه اجتماعی و اقتصادی است. بنابراین بررسی نقش نظام آموزش و پرورش در فرایند توسعه جوامع را می‌توان از اهداف جامعه‌شناسی آموزش و پرورش دانست.
این گرایش جامعه‌شناسی تلاش می‌کند نشان دهد که چگونه مدارس و نهادهای آموزشی نیاز جامعه را به نیروی کار ماهر و متخصص، با ترتیب افراد و آماده کردن آن‌ها برای جذب در دنیای اشتغال، برآورده می‌سازد و بدین ترتیب باعث توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع می‌شوند.»
«مدرسه به مثابه سازمان و نظام اجتماعی» بخش دیگری از این مقاله است. نویسنده در این بخش به مطالعات جامعه‌شناسی آموزش و پرورش درباره مدرسه اشاره کرده است: «جامعه‌شناسی آموزش و پرورش در تلاش‌های اخیر خود مطالعه مدرسه را نیز به عنوان نظام اجتماعی، جزء اهداف خود
قرار داده است. جامعه‌شناسان این حوزه برانگیخته شده‌اند تا نسبت به ابعاد و آثار کنش متقابل در مدرسه، شیوه‌های اعمال اقتدار و انضباط در آن و عوامل تاثیرگذار در انتخاب شیوه‌های انضباطی و چگونگی تعامل در این نظام اجتماعی کوچک، معرفت علمی کسب کنند.
در مدرسه کودکان و نوجوانان، گروه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی با یکدیگر تعامل برقرار می‌کنند. در این تعامل خرده‌فرهنگ‌ها مبادله می‌شوند و افراد تحت تاثیر یکدیگر قرار می‌گیرند. برای جامعه‌شناسان مهم است که بدانند این‌گونه تعاملات چه تاثیری بر هویت‌یابی شخصیت کودکان
و نوجوانان می‌گذارد.»
«داریوش یعقوبی» در بخش‌های دیگر این مقاله به دیگر کارکردهای آموزش و پرورش و رابطه آموزش و پرورش با سایر نهادهای جامعه و اجزای نظام اجتماعی پرداخته است.
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 53، زمستان 1390 منتشر شده است.