گزارشی از یک دوره آموزش ضمن خدمت در «رشد آموزش معارف اسلامی»
دوره آموزش ضمن خدمت «بررسی کلیات ارزش‌یابی و تحلیل محتوای درس دین و زندگی» با هدف آموزش شیوه صحیح طراحی سؤالات استاندارد و هم‌سو با اهداف کتاب درسی، با حضور برگزیدگان و سرگروه‌های معارف اسلامی سراسر کشور در مرکز
تربیت معلم نسیبه تهران برگزار شد.
دکتر محمدمهدی اعتصامی یکی از مؤلفین کتاب دین و زندگی و مدرس این دوره آموزشی درخصوص گره‌های کلی که در طراحی سؤال غالب معلمان دیده می‌شود، اظهار داشت:
«کتاب درس دین و زندگی دارای ساختار و فعالیت‌های خاصی است. لذا معلمان در نحوه ارزش‌یابی و طرح سؤالات، به‌خصوص ارزش‌یابی آیات مشکل داشتند. به‌طور مثال برخی از سؤالات نامناسب در کنکور این‌گونه است که از یک آیه موجود در کتاب دو، سه کلمه اول را مطرح می‌کنند و سپس
از دانش‌آموز می‌پرسند که مقصود آیه چیست. در نتیجه دانش‌آموز باید کل آیه را به خاطر بسپارد تا بتواند پاسخ سؤال را بدهد، در حالی که کتاب و آموزش و پرورش از او نخواسته که کل آیه را حفظ کند. لذا دانش‌آموز نمی‌تواند به سؤال پاسخ دهد یا باید بدون هدف آموزشی و صرفاً
به جهت کنکور آیه را حفظ کند. مثلاً اگر سؤال شود «حدیث از کیست» این قضیه مدنظر ما نیست. چون لازم می‌شد که بچه‌ها همه حدیث‌ها را از این جهت حفظ کنند. حتی اگر بپرسند «یک حدیث از امام باقر(ع) درباره فلان موضوع بنویسید»، ما این را هم نمی‌خواهیم، چون دانش‌آموز
ناچار می‌شود تمام احادیث کتاب را حفظ کند. شیوه صحیح این است که حدیث را بدهند و درباره آن سؤال کنند. مثلاً بپرسند «چرا امام صادق(ع) چنین چیزی فرمودند؟» یا «براساس بیان امام صادق(ع) پاسخ این سؤال چه خواهد بود؟...» تا دانش‌آموز مجبور نباشد تمام احادیث را به خاطر
بسپارد.»
دکتر اعتصامی درخصوص طرح سؤال از متن کتاب، خاطرنشان کرد: «طراحی سؤال از متن نباید به‌گونه‌ای باشد که دانش‌آموز مجبور به حفظ کلمات متن شود. مثلاً گاهی در کنکور سؤالات را این‌گونه می‌دهند که متنی از یک بند یا خط داده می‌شود و با تغییر کلمه یک متن سؤالات طراحی
می‌شود. با این روش دانش‌آموز مجبور است عبارات کتاب یا حداقل عبارت‌های مهم را حفظ کند. پیشنهاد ما در این دوره این است که در سؤالات امتحان نهایی دانش‌آموزان را به نوشتن مفهوم عادت دهیم و سؤال به‌گونه‌ای نباشد که عبارات کتاب را حفظ کنند.»
متن کامل این گفت‌وگو را می‌توانید در فصل‌نامه رشد آموزش معارف اسلامی، شماره 82 ، پاییز 1390 مطالعه کنید.