آخرین نشست عمومی دفتر انتشارات و فناوری آموزشی در اسفند سال ۱۴۰۱ برگزار شد.
به گزارش واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، آخرین نشست عمومی این دفتر در اسفند سال 1401 برگزار شد. با پشت سر گذاشتن سال 1401 و در آستانه ورود به سال جدید، آخرین نشست عمومی دفتر با حضور همکاران در سالن جلسات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد. در این جلسه سید کمال شهابلو، معاون تولید و انتشار مجلات رشد؛ ابوذر حسام‌پور، معاون ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی؛ مهدی احمدزاده، معاون فناوری آموزشی و حسین عبادتی، معاون تولید محتوای چندرسانه‌ای آموزشی و تربیتی به ارائه فعالیتهای انجام شده در حوزه معاونت خود پرداختند.
همچنین دکتر محمدصالح مذنبی، مدیرکل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی مذنبی درخصوص فعالیتهای انجام شده در سال گذشته، برنامههای پیش رو و انتظارات خود از مجموعه معاونت‌های دفتر مطالبی را ارائه کرد که بخش‌هایی از آن را با هم می‌‌خوانیم:
خوشحالم که در جمع گرم و صمیمی شما امروز هم توفیق داریم که هم بازدید پایان سال داشته باشیم و هم در مورد برنامههای دفتر گفت‌وگو کنیم و طی آن بر نظرات و نکات سال پیش رو تمرکز کنیم.
در این نشست بناست آنچه در سال گذشته اتفاق افتاده را در کنار هم مرور کنیم. ببینیم چه چیزی رقم زدیم و چه دستاورد و نتیجه‌ای از این تلاش‌ها حاصل شده است. با این روش متوجه می‌شویم که چقدر کارهای ارزشمندی اتفاق افتاده است. گاهی اوقات حجاب معاصرت باعث می‌شود که متوجه آن چه اتفاق افتاده است نشویم. وقتی که یک مقدار از آن فاصله می‌گیریم، متوجه می‌شویم که خداوند چه نعمت بزرگی به ما داده و در چه موقعیت مهمی قرار گرفته‌ایم. کارهای خوبی در این دفتر رقم خورده که دستاوردهای مجموعه سازمان پژوهش و وزارت آموزش و پرورش تلقی می‌شود.
لزوم همکاری مشترک و فرایندی معاونت‌های دفتر
در جلسات گوناگون با معاونت‌های دفتر مشخص شد دوستان معمولاً از فعالیتهای دیگر بخش‌های دفتر بی‌اطلاع بودند. اقتضای چنین جلساتی که به بهانه دید و بازدیدها و گفت‌وگوهای کلی شکل می‌گیرد همین است. این جلسات بهانه‌ای است برای این که با مأموریت‌ها، رسالت‌ها و اقداماتی که در هر حوزه اتفاق افتاده آشنا بشویم و بعد به این بیندیشیم که یک فصل مشترکی از برنامه‌ریزی مشترک، همکاری مشترک و ارتباطات فرایندی را با هم رقم بزنیم. در واقع یکی از نتایج و آثار این نوع نشست‌های عمومی همین است. من از شما درخواست دارم که هر یک از کارشناسان و همکاران در هر بخشی که حضور دارند با این موضوع فکر کنند که من و مجموعه‌ای که در آن کار می‌کنیم، چگونه می‌توانیم با بخش دیگری از دفتر همکاری مشترک داشته باشیم؟ آیا مجموعة معاونت تولید که چهار هزار دقیقه رمزینه برای کتاب‌های درسی تولید کرده است، نمی‌تواند چندین هزار دقیقه کار خوب از جنس پادکست یا ویدئوهای آموزشی و کمک آموزشی برای مجلات رشد تولید کند؟ آیا نمی‌توان بخشی از محتوای خوبی که در مجلات بزرگسال عمومی و تخصصی منتشر می‌شود را از طریق نشست‌هایی که مجموعة معاونت ساماندهی منابع آموزشی تربیتی در کشور برگزار می‌کند، تغذیه کنیم؟
آیا بین همایش‌ها و نشست‌های علمی و پژوهشی که در کشور برگزار می‌شود با مجموعه معاونت مجلات، معاونت ساماندهی و سایر بخش‌های مرتبط نقطۀ اشتراکی نیست که از این فرصت‌ها برای رشد و بالندگی فعالیت‌هایمان استفاده کنیم؟ لذا من درخواستم از شما خوبان این است که به این فکر کنیم که چگونه می‌توانیم فصل مشترکی از همکاری‌ها را براساس همین نکاتی که ذکر کردم در کنار هم داشته باشیم.
رقابت با سایر بخش‌های دولتی، غیردولتی و مردمی، خطایی راهبردی است
نکته دوم این که در گذشته مراکز محدودی در کشور بودند که برای دانش‌آموزان یا معلمان تولیدات داشتند. اما امروز به غیر از مجموعة وزارت آموزش و پرورش در کشور که سرمایه‌گذاری اصلی‌اش در این حوزۀ تأمین منابع به معنای واقعی و استاندارد خودش بوده، ظرفیت‌هایی شکل گرفته که شما با آن‌ها آشنا هستید. مجموعه‌های مختلفی در دولت و بیرون از دولت، بخش‌های مختلف، مؤسسات علمی و جریان‌های فعال و مبتکر مردمی در این زمینه کار می‌کنند. آیا ما نباید به عنوان نهاد تعلیم و تربیت یک بار دیگر نسبت خودمان را با آن‌ها باز تعریف کنیم؟ یعنی بگوییم یک زمان ما تولید و ترویج می‌کردیم، به دست مخاطب می‌رساندیم و بازخورد می‌گرفتیم. آن زمان یک کانون پرورش فکری و یک مجله رشد بیشتر نبود. امروز به لطف تلاش دغدغه‌مندان حوزه تعلیم و تربیت، بخش‌های مختلف دانشگاهی و حوزوی ظرفیت‌های خوبی در پایگاه‌های مردمی شکل گرفته و همه اینها به واسطه برکت نظام اسلامی کشورمان و انقلاب اسلامی است. این ظرفیت‌ها بالنده شده‌اند. آیا ما همچنان باید با آن‌ها رقابت کنیم؟ ما نیاز داریم یک بازطراحی جدید در نقش و نسبتی که با آن‌ها برقرار می‌کنیم، داشته باشیم. من همواره از شما عزیزان خواسته‌ام این موضوع را در حوزه فعالیتهای خودتان دنبال کنید.
مبادا در هر حوزه‌ای که هستیم به دنبال رقابت با بخش‌های دیگر باشیم. این یک خطای راهبردی است. ما باید به عنوان نهاد مرجع تعلیم و تربیت در کشور، میدان و زمینه برای نقش‌آفرینی این ظرفیت‌های جدید ایجاد کنیم. رقابت با جشنواره‌های فیلم در کشور، رقابت با حوزههای مختلف تولید محتوای چند رسانه‌ای و رقابت در حوزه مجلات با بخش‌های مختلف در وزارت آموزش و پرورش آسیب بزرگی است.
باید آغوشمان را باز کنیم به بهانه جشنواره‌ها و در بستر همه این کارگروه‌ها و کمیته‌های مشترکی که داریم، فرصتی فراهم کنیم تا آن‌ها هم در نظام تعلیم و تربیت نقش آفرین باشند
باید ببینیم کجاها می‌توانیم نهاد مرجع تعلیم و تربیت، را در سازمان پژوهش و دفتر انتشارات و فناوری آموزشی پیوند بدهیم. تاکنون کارهای خیلی خوبی هم انجام شده، است. اگر در دفتر انتشارات و فناوری آموزشی از ما بپرسند نسبت شما با معاونت پرورشی، با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، با صدا و سیما، شبکه‌های مرتبط با حوزه کودک و نوجوان و... کجا است؟ چه پاسخی می‌دهیم؟ ما باید در هر زمان، خودمان را بازطراحی کنیم و مجدد به رسالت و مأموریت اجتماعی‌مان بپردازیم. این دفتر زمانی تولیدات زیادی داشت. آیا همچنان به همان میزان گذشته باید تولید کنیم؟ یا باید نسبت به ۱۰ سال پیش تفاوت کنیم؟ متناسب با آهنگ تحولات فرهنگی، اجتماعی، علمی و فناوری در کشور ما هم باید نسخۀ جدیدی را از مجموعۀ مأموریت‌ها، اقدامات و برنامههای دفتر عرضه کنیم.
نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور یک تنه اصلی دارد. براساس این تنه اصلی، نهادهای مختلف در وزارت آموزش و پرورش دوره ۱۲ ساله تحصیلی را برنامه‌ریزی کرده‌اند. این دوره ۱۲ ساله به به چند پایه تبدیل می‌شود؟ هدف‌هایی که ما در هر دوره و پایه داریم چه چیز است؟ چه انتظار کلی داریم؟ آن دوره چه هویتی دارد؟ چه منابع آموزشی و تربیتی نیاز داریم که برای تحقق آن هدف‌ها در اختیار دانش آموز و معلم قرار بدهیم؟ شیوه‌هایی که امر آموزش باید براساس آن‌ها رقم بخورد چه هستند؟ چگونه ارزشیابی می‌کنیم؟ سنجش پیشرفت را چگونه رقم می‌زنیم؟ اینها تنه اصلی دستگاه تعلیم و تربیت هستند. پس از پایان دوره 12 ساله هم یک گواهی بلندمدت معتبر به دانش‌آموز اعطا می شود که در آن مشخص شده که وی به عنوان یک فرد مستقل و فردی که مراحل شایستگی‌ها را طی کرده می‌تواند در جامعه زندگی کند. ما به دنبال این هستیم که مدرکی که به دانش‌آموز ارائه می‌کنیم از جنس آموزشی ـ تربیتی باشد و صرفاً یک مدرک تخصصی نباشد.
این کار یک سری حمایت‌هایی از جنس محتوای چند رسانه‌ای، شبکه نیازمندی‌ها، سامانه‌های فنی و... نیاز دارد. پس ما در گام اوّل، نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور را پشتیبانی می‌کنیم. آنچه که از زیر ساخت فنی می‌خواهد، آنچه که از جنس محتوای آموزشی می‌خواهد و آنچه که از جنس مجله و غیره می‌خواهد را تأمین می‌کنیم. اما آیا مأموریت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی پایان می‌پذیرد؟ خیر.
نقش‌آفرینی در عرصه تعلیم و تربیت نیمه رسمی و غیر رسمی از الزامات فعالیتهای این دفتر است
قانون تأسیس سازمان، ادوار مختلف و دیدگاه‌های کارشناسان و مدیران مرتبط با دفتر نشان می‌دهد که به شکل هوشمندانه‌های در دستگاه تعلیم و تربیت به دو عرصه تعلیم و تربیت نیمه رسمی، و عرصه تعلیم و تربیت غیر رسمی نیز فکر شده است.
اگر هوشمندانه برای اینها سرمایه‌گذاری نکنیم و جزو بازیگران اصلی آن صحنه نباشیم، میدان تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور تحت الشعاع قرار می‌گیرد و زحماتی که در این خانواده گسترده دستگاه تعلیم و تربیت رقم می‌خورد از بین خواهد رفت. لذا ما باید بتوانیم در جریان فیلم سینمایی کودک و نوجوان، در میدان انواع محتواهای آموزشی و تربیتی مکمل و مقوِّم در حوزۀ فناوری‌ها و... استانداردهای این حوزه‌ها را تدوین کنیم و متناسب با آن مجموعۀ فعالیتهای کشور را با نگاه تنظیم‌گرایانه، حمایت‌گرایانه و پشتیبانی کننده پایش کنیم.
مصوبات کشور هم به همین موضوع اشاره می‌کند. مصوبه‌ای در شورای عالی انقلاب فرهنگی به امضای رئیس جمهور رسیده که می‌گوید در کنار هیئت نظارتی که بر نشر کودک و نوجوان فعالیت می‌کند، هیئت نظارتی برای مجموعه کتاب‌های آموزشی و کمک آموزشی باید تشکیل شود. اعضای هیئت را مشخص کردند و ریاستش بر عهده وزارت آموزش و پرورش است. دبیرخانه‌اش هم در وزارت ارشاد است. این مصوبه، نقیصه‌ای مبنی بر این که ما در آموزش و پرورش چیزی را می‌کاریم که فرصت درو کردنش را پیدا نمی‌کنیم، چون مجموعه کنکوری کشور و کتاب‌های کمک آموزشی همه آن زحمت‌ها را از بین می‌برد را رفع می‌کند. ما باید خودمان را در نسبت با مجموعه‌های مختلف کشور پیدا کنیم. از بُعد تربیت رسمی و عمومی کشور و همچنین ابعاد نیمه رسمی و غیر رسمی، بسیار مهم است که ما چگونه می‌توانیم هوشمندانه در آن دو عرصه دیگر نقش آفرین باشیم.
اهمیت جایگاه مجموعه‌های تابعه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی
درخواست دیگر من از شما ارتباط فرایندی با مجموعه‌های اقماری است که تابع دفتر انتشارات و فناوری آموزشی‌اند. سه مجموعه «مؤسسۀ فرهنگی مدرسۀ برهان»، «بنیاد ICDL ایران» و «مجتمع فرهنگی هنری سینما فلسطین» حوزههای وابسته به این دفتر هستند. این که ما در یک نسبت فرایندی با چهار معاونت دفتر با یکدیگر و در نسبت با مجموعه اقماری خودمان چگونه باید عمل کنیم که منابع و سرمایه‌ای که در اختیار ما قرار دارد، هدر نرود و برای خدمت به نسل امروز و آینده کشور و آینده‌سازان ایران اسلامی از آن استفاده بشود را در سال آینده دنبال خواهیم کرد.
ما بیشتر از این که به دستاوردهایمان تکیه کنیم، باید به این فکر کنیم که چه کارهایی می‌توانستیم انجام بدهیم که محقق نشده‌اند.
سخن پایانی
سردبیران محترم مجلات، مدیران محترم داخلی، اعضای محترم شوراهای برنامه‌ریزی، معاونان محترم، رؤسای محترم گروه‌ها، کارشناسان و فرهیختگانی که در کارگروه‌ها و بخش‌های مختلف با این دفتر همکاری داشته‌اید، ضمن تشکر از همه شما، دست تک‌تک‌تان را به گرمی می‌فشارم و از شما تشکر می‌کنم.
و خودم را و شما عزیزان را دعوت می‌کنم به حق، و به صبر و پایداری در مسیر حق:
«وَ الْعَصْرِ (1) إِنَّ اْلإِنْسانَ لَفی خُسْرٍ (2) إِلاَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ (3)»
برای مشاهده عکس‌های این نشست، اینجا را انتخاب کنید.