«بیدمشک، خواص و کاربردها»، عنوان مقاله‌ای است که به کوشش خانم
فاطمه شفاهی، کارشناس ارشد شیمی معدنی و دبیر شیمی سمنان تهیه و در این شماره‌ی
فصلنامه رشد آموزش شیمی (بهار 1390) چاپ شده است.
متن این مقاله به شرح زیر است:
«بیدمشک گیاهی از نژاد بید است که سنبله‌هایی معطر دارد. اسانس این گیاه معروف به عرق بیدمشک از خواص درمانی فراوانی برخوردار است چنان که تب‌بُر و ضد التهاب بوده، در تقویت قلب و دستگاه عصبی مؤثر است. این خواص از موادی از جمله سالیسین، فنول و فلاوونویید ناشی می‌شود
که در پوست، برگ و سنبله‌های این گیاه، به فراوانی یافت می‌شوند.
برای درختان بید حدود 400 گونه شناخته شده است که با نام علمی salix aegyptiaca خوانده می‌شوند. درختچه‌های بید در خاک‌های مرطوب و مناطق سرد می‌رویند. همه‌ی درختان بید دارای پوست آب‌دار، چوب سخت و شاخه‌های باریکند و شیره‌ی آن‌ها سرشار از سالیسین است. یکی از گونه‌های
این گیاه، بید مشک نام دارد. تجزیه‌ی کیفی با کمک کروماتوگرافی لایه‌ی نازک، وجود ترکیب‌های شیمیایی گوناگونی را در عصاره‌ی پوست، برگ و سنبله‌های بیدمشک نشان می‌دهد که از آن جمله می‌توان گالیک اسید، کافییک اسید، وانیلین و سالیسین را نام برد.
سالیسین، مهم‌ترین ماده‌ی بیدمشک
سالیسین، یک ترکیب آلی اکسیژن‌دار به فرمول 7O18H13C، یک بتا گلیکوزید الکلی به‌شمار می‌رود که برای نخستین‌بار از گیاه اسپیره‌ی کوهی به‌دست آمد و حدود 50 سال پس از آن، در آزمایشگاه ساخته شد.
این ماده که خاصیت ضدالتهاب دارد از پوست درخت بید به‌دست می‌آید. ساختار مولکولی سالیسین به آسپیرین شبیه است و پس از مصرف، در جریان سوخت و ساز به سالیسیلیک اسید تبدیل می‌شود.
کاربردها:
l پزشکی
سابقه‌ی استفاده از پوست درخت بید مشک در کاهش تب و التهاب، به هزاران سال پیش می‌رسد و در سراسر چین و اروپا به‌عنوان دارو کاربرد داشته است. هم اکنون نیز به خاطر وجود سالیسین، در درمان التهاب استخوان و مفاصل، جلوگیری از ایست قلبی و تسکین درد و تب مورد استفاده
قرار می‌گیرد. هم‌چنین عصاره‌ی خوراکی دانه‌ی بید می‌تواند با قدرتی شبیه به متفورمین، باعث کاهش قند خون در موش صحرایی مبتلا به بیماری دیابت، شود.
l
کشاورزی
برگ درخت بید از یک هورمون گیاهی به نام اکسین برخوردار است که از آن می‌توان در بهبود رشد قطعه‌هایی از گیاهان که تازه بریده شده است، بهره برد.
l
تأمین انرژی
درختان بید رشد سریعی دارند و هنگام سوختن انرژی زیادی تولید می‌کنند. از این‌رو در برخی کشورها به‌عنوان یک منبع سوختی زیستی استفاده می‌شوند. »