«فصلنامه رشد آموزش تاریخ»، در جدیدترین شماره خود به بررسی اساطیر مشترک دو سرزمین هند و ایران و وجوه اشتراک آن‌ها پرداخته است
نویسنده در مقایسه‌ای از اساطیر هند و ایران آورده است: «مهم‌ترین منبع اساطیر ودایی، «ریگ ودا» است که کهن‌ترین اثر ادبی هند به شمار می‌آید. تثلیث طبقاتی که در مجموعه ایزدان هند و اروپایی دیده می‌شد، در ایزدان هند و ایرانی نیز تأثیر گذاشت. ایزدان هند و اروپایی دارای سه طبقه و مقام می‌باشند، که با طبقات اجتماعی مطابقت دارد. در بالاترین طبقه مقام فرمانروایی قرار دارد که به‌صورت دو پدیده یعنی پادشاهی و مقام روحانیت می‌باشد. در طبقه دوم مقام ارتشتاری و پس از آن کشاورزی و هر چه شامل آن می‌شود از جمله: باروری و تندرستی. این تثلیث در مجموعه ایزدان هند و ایرانی نیز منعکس می شود.»
نویسنده مقاله در ادامه به برخی اسطوره‌های مشترک ایران و هند پرداخته است از جمله: میترا، ایندرا، اشوین‌ها، ورونا، هومه، اگنی، جم(یم)، وایو.
در توضیح میترا آمده است: «میتره، در ریگ ودا و متون میتانی همراه و همکار «ورونه» می‌باشد. از ترکیب‌های دوتایی «اوستایی» برمی‌آید که این سابقه همراهی و همکاری با ایزد بزرگ هند و ایرانی یعنی «ورونه» به ایران رسیده است. طبق مدارک «میتانی»، به ترکیب دوگانه «میتره - ورونه» و قدمت این ترکیب در فرهنگ هند و ایرانی و کارکرد آن‌ها در مجموع ساختار فکری – اجتماعی آن دوران باور داشت. «میترا» در فرهنگ کهن هند و ایرانی به مفهوم «پیمان» و «راستی» میان افراد قبیله و مظهر چنین امری در ارتباط فرد با قبیله و در پیوستگی‌های آیینی قبیله بوده است. از این رو مظهر مقدس اتحاد و دوستی قبیله به شمار می‌آمد. در مرحله پیشرفته‌تر فرهنگ کهن این قبیله‌ها، که برای همه مظاهر طبیعی – اجتماعی، روحی قائل می‌شدند، ایزدان آسمانی پدید آمدند. در این مرحله «میتره» که پدیده‌ای مقدس بود ناچار می‌بایست مظهری آسمانی می‌یافت تا هم پایه دیگر مظاهر مقدس می‌شد. از طرفی او را در اوستا به شکل روشنایی پیش از برآمدن آفتاب، یعنی به شکل میانجی تاریکی و روشنی، می‌یابیم. از طرف دیگر، در ادبیات میانه ایرانی حرکت آفتاب (میترا) مشخص‌کننده گذشت زمان نه هزار ساله، پیمانی است که میان هرمزد و اهرمن بسته شده بود و اهرمن می کوشد تا با نگاه داشتن خورشید، گذشت زمان را کندتر کند. «میتره» مظهر سه نیروی اجتماعی است: روحانیون، ارتشتاران و کشاورزان – پیشه‌وران؛ همان‌طور که انسان قدیم گمان می‌کرد که در جهان آسمانی نیز این سه نیرو موجود است.«میتره» مظهر همه نیروهای جهان ایزدان است، و بدین‌گونه در مرکز قدرت جهان قرار دارد.»
نویسنده: شیرین احمدی، پژوهشگر از قم
کلیدواژه‌‌ها: اسطوره‌شناسی، ایزدان، هند و ایرانی، اهورا مزدا، دئیوه