رشد اخلاقی و توانایی برقراری روابط اجتماعی از جمله مهمترین تاثیرات تربیت بدنی بر دانشآموزان است. فصلنامه رشد آموزش تربیت بدنی در جدیدترین شماره خود مقالهای را به این موضوع اختصاص داده است
در بخشی از مقاله درباره تأثیر تربیت بدنی بر رشد اخلاقی میخوانیم: «در رقابتهای ورزشی امکان ایجاد تضادهایی که با گفت و گو قابل حل هستند در میان دانشآموزان فراوان است. از نظر رشد اخلاقی بسیار مهم است که دانشآموزان میتوانند در این تضادها هم درست و هم اشتباه عمل کنند، مثلاً میتوانند قوانین را زیر پا بگذارند یا به درستی به آنها عمل کنند. در تربیت اخلاقی یک مشکل وجود دارد و آن اینکه دانشآموزان علاقهای به موقعیتهای دشوار فرضی ندارند. رقابتهای دانشآموزان واقعی است. دانشآموزان میتوانند در این موقعیتها با فرض اینکه معلم یک داور نیست، مسائل را با گفت و گو حل کنند. همچنین رقابتهای ورزشی دانشآموزان برای تربیت اخلاقی بسیار باارزش است زیرا آنها با ابعاد رفتاری و عاطفی اصول اخلاقی به استدلال اخلاقی میپردازند. این موقعیتها فرصت لازم را برای خود کنترلی و ابراز پرخاشگری تا حد قابل قبول فراهم میکنند. از سوی دیگر رقابت ورزشی را میتوان سدی برای تربیت اخلاقی دانست، چون نقطه مقابل کار مشارکتی است. فرد در رقابت با دیگری حق دارد خودخواهانه عمل کند و برخی اعمال انساندوستانه مانند کمک به طرف آسیبدیده را نادیده بگیرد. بنابراین یکی از وظایف مهم تربیت بدنی کسب اطمینان از تعادل بین موقعیتهای رقابتی و مشارکت تعاملی است. نام دیگر این پدیده استدلال بازی است که سطح بالای رقابت موجب افزایش آن میشود. طبق این پدیده قوانینی که باید بر اساس احترام به گروه مقابل دیده شوند، دیده نمیشوند (یعنی همان بازی جوانمردانه) و مانعی برای رسیدن به پیروزی به حساب میآیند.»
در ادامه آمده است: «استقلال اخلاقی را میتوان در محیط تربیت بدنی توسعه داد با این شرط که معلم از روشهایی استفاده نماید که بر گفت و گو و روابط بین همسالان استوار باشد. معلمان تربیت بدنی باید توجه کنند که نگرشها، رفتارها و استقلال اخلاقی مفاهیمی هستند که همراه با یادگیری اتفاق میافتند و برای آموزش آنها نیاز به زمان جداگانهای نیست. معلم باید از بازخورد مثبت برای بهبود رفتار و نگرش دانشآموزان استفاده کند.»
نویسندگان مقاله در بخش دیگری به تاثیر تربیت بدنی بر توانایی برقراری ارتباط با دیگران پرداختهاند: «ورزش و تربیت بدنی و حضور در مکانهای ورزشی توانایی فرد را در ایجاد ارتباط با دیگران بالا میبرد. بازی با دیگران پرده خجالت بی مورد را برمیدارد و فرد را برای ورود به اجتماع آماده میکند. فرد میتواند خصوصیات خود را در کنار ورزش به دیگران منتقل سازد و حرفهای گفتنی خود را به زبان آورد. کودک به وسیله بازی یاد میگیرد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار سازد، مشکلات مربوط به روابط اجتماعی را حل کند و زندگی اجتماعی را بیاموزد. از همین طریق است که کودکان با دنیای بزرگسالان آشنا میشود. میدان ورزشی کلاسی است برای تقویت احساس مسئولیت پذیری در صحنه اجتماع. در این راستا هر کس خود را در قبال دیگران مسئول میداند. اجتماع بر اثر احساس مسئولیت فرد میتواند پیروز و سربلند باشد، موانع ترقی و تعالی را از سر راه بردارد و راحتتر به اهداف خود برسد.»
متن کامل این مقاله به قلم اسکندر حسینپور و زیبا خسروی در فصلنامه رشد آموزش تربیت بدنی، شماره 57، زمستان 1394 منتشر شده است.
کلیدواژهها: تربیت بدنی، اخلاق، دانشآموزان