در صد و یکمین شماره از «فصلنامه رشد آموزش زیست‌شناسی» به این پرسش که آیا کتاب‌های درسی پر از اشتباه‌اند پاسخ داده است
در ابتدای مقاله می‌خوانیم: «وقتی از اشتباه سخن می‌گوییم در واقع در حال مقایسه هستیم، مثلاً در حال مقایسه کتاب درسی با یک یا چند کتاب معتبر و مرجع‌ایم. به بیان دیگر، در این صورت به استناد کتاب‌های مرجع، مطالب کتاب درسی را داوری می‌کنیم. معمولاً کتاب‌های مرجعی که در این مقایسه از آن‌ها استفاده می‌شود، آخرین ویراست‌های کتاب‌های شناخته شده‌اند، نظیر فیزیولوژی گایتون که اعتبار آن‌ها برای همگان پذیرفته شده است. گاه در چنین مقایسه‌هایی می‌گوییم که کتاب درسی در مواردی دچار «کم دقتی» شده است. آنچه به عنوان اشتباه در کتاب‌های درسی در نظر گرفته می‌شود، در واقع همین کم دقتی‌های علمی است.»
نویسنده مقاله در ادامه به طبقه‌بندی اشکالات علمی کتاب‌های درسی پرداخته است که عبارتند از:
1. ساده‌سازی
2. عمومی سازی
3. محدود سازی
4. معادل سازی
در تعریف عمومی‌سازی می‌خوانیم: «منظور از عمومی‌سازی، تعمیم شکل رایج و معمول به یک حکم کلی است. مثلاً بگوییم آنزیم‌ها، پروتئین‌هایی هستند که واکنش‌های شیمیایی را تسریع می‌کنند و آنزیم‌های غیر پروتئینی را در نظر نگیریم، یا بگوییم همیشه باز A در مقابل T و باز G در مقابل C قرار می‌گیرد و سایر روش‌های جفت شدن را به شمار نیاوریم.»
نویسنده مقاله در ادامه به پرسش اصلی مقاله پاسخ داده است: «مقایسه کتاب‌های درسی با کتاب‌های علمی غیردرسی یا مقالات معتبر علمی مقایسه درستی نیست. کتابی که برای مقایسه و به عنوان مرجع انتخاب می‌شود باید: 1. از نظر سطح علمی برابر باشد 2. کتاب درسی باشد. بنابراین بهترین مقایسه، مقایسه کتاب درسی با کتاب‌های هم‌تراز است، یعنی با کتاب‌های درسی کشورهای دیگر. بنابراین شاید بهتر باشد مقایسه دیگری درباره دقت علمی کتاب‌های درسی انجام دهیم. این بار به جای آنکه محتوای کتاب درسی را با منابع دلخواه خود مقایسه کنیم، با منابعی مقایسه کنیم که کتاب درسی براساس آن‌ها نوشته شده است. یعنی کتاب‌های درسی کشورهای دیگر. مقایسه کتاب درسی کشور ما با کشورهای دیگر نشان می‌دهد که سطح دقت علمی در کتاب درسی ما نه تنها پایین‌تر از کتاب‌های درسی سایر کشورها نیست، بلکه در مواردی حتی از آن‌ها بالاتر است.»
متن کامل این مقاله به قلم سید علی آل‌محمد در فصلنامه رشد آموزش زیست شناسی، شماره 101، زمستان 1394 منتشر شده است.
کلیدواژه‌ها: کتاب درسی، اشکال علمی، کتاب مرجع