امروزه شواهد روشنی وجود دارد که رویکرد سنتی آموزش اثر اندکی در افزایش درک مفاهیم بنیادی علم فیزیک دارد. فصلنامه «رشد آموزش فیزیک» در مقالهای به چالشهای رویکرد سنتی آموزش فیزیک و نقش فناوریهای نوین در رفع این چالشها پرداخته است
در ابتدای مقاله به چالشهای اساسی رویکرد سنتی آموزش فیزیک اشاره شده است که عبارتند از:
1. ناتوانی در ایجاد درک مفهومی از پدیدههای فیزیک در فراگیران؛
2. مشارک دادن اندک دانشآموزان در فرایند یادگیری؛
3. عدم اصلاح تصورات ناصحیح اولیه فراگیران درخصوص واقعیتهای علم فیزیک؛
4. تأکید بیشاز حد بر حل مسئله.
نقش فناوریهای نوین در رویکرد جدید آموزش فیزیک عنوان بخش دیگری از این مقاله است. در این بخش میخوانیم: «آیا روشی بهتر برای آموزش فیزیک و افزایش درک مفهومی دانشآموزان وجود دارد؟ کارل وایمن یکی از برندگان جایزه نوبل فیزیک در سال 2001 میلادی اشاره میکند که پاسخ این پرسش مثبت است. بسیاری از روشهایی که به خوبی در پیشبرد تحقیقات علم فیزیک کمک میکند در بهبود روش آموزش فیزیک نیز مؤثر خواهند بود. این روشها شامل آموزش بر پایه پژوهش و عملیاتی کردن و استفاده مؤثر از فناوریهای نوین است. در همین راستا بسیاری از صاحبنظران و متخصصان تعلیموتربیت نظامهای آموزشی، شیوههایی را توصیه و از جمله تأکید میکنند که فراگیران را باید بیش از همه در تدریس دخیل و سهیم کرد.»
شبیهسازی، ابزار چند رسانهای و آزمایشگاه رایانهمحور برخی از روشهای استفاده از فناوریهای نوین در فرایند آموزش و یادگیری علم فیزیک هستند.
نویسنده مقاله در توضیح شبیهسازی آورده است: «شبیهسازی به استفاده از امکانات سختافزاری و نرمافزاری در جهت همانندسازی موقعیتهای واقعی در محیط ساختگی رایانه (فضای مجازی) گفته میشود. با توجه به اینکه بیشتر قواعد و قوانین فیزیک با معادلههای ریاضی بیان میشوند، شبیهسازی موقعیتهای فیزیکی در فضای مجازی امکانپذیر است. شبیهسازی میتواند موقعیتهای مختلفی را، از سقوط آزاد یک سنگ تا حرکت مداری یک سیاره تحتتأثیر یک یا چند ستاره و یا برخورد دو کهکشان را به نمایش درآورد.
لازم به ذکر است که شبیهسازی در اکثر موارد با نواقصی همراه است و نمیتواند بهصورت صددرصد جایگزین موقعیت واقعی شود، اما برای مطالعه موقعیتهایی که امکان تجربه آنها در دنیای واقعی وجود ندارد (و یا موقعیتهایی که خیلی پرهزینه یا خیلی خطرناک هستند و یا خیلی سریع رخ میدهند) بسیار مفید است. شبیهسازیها ابزارهایی عالی برای تدریساند و با استفاده از آنها میتوان مفاهیم مجرد را برای فراگیران ملموس و آشنا کرد. به بیان دیگر، اینگونه شبیهسازی پلی معنایی است که از طریق نگاشت به مفاهیم پایه منجر به افزایش درک مفهومی دانشآموزان میگردد. بیشتر محققان بر این باورند که شبیهسازی ابزارهایی اثربخش در فرایند یادگیری میباشند.»
متن کامل این مقاله به قلم شیوا فلاحی در فصلنامه رشد آموزش فیزیک، شماره 112، پاییز 1394 منتشر شده است.