ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که می‌‌توان اذعان کرد هیچ مقوله‌ای به اندازه آموزش‌وپرورش با زندگی روزمره مردم سروکار ندارد و اهمیت هیچ موضوع دیگری با سلامت سازمانی مدارس در آموزش‌وپرورش یکسان و برابر نیست. فصلنامه «رشد آموزش مدیریت مدرسه» در جدیدترین شماره خود، مقاله‌ای را به این موضوع اختصاص داده است
بهروز خویشی و صفا اکبری، در تعریف سلامت سازمانی آورده‌اند: «ماتیو مایلز، سلامت سازمانی را مجموعه‌ای از خصائص سازمانی نسبتاً پردوام می‌داند و معتقد است که یک سازمان سالم نه‌تنها فقط در محیط خود پایدار می‌ماند بلکه در درازمدت قادر است به اندازه کافی با محیط خود سازگار شود، توانایی‌های لازم را برای بقای خود پیوسته ایجاد کند و گسترش دهد. پارسونز در تعریف یک سازمان سالم می‌گوید که همه سیستم‌های اجتماعی برای بقا و توسعه، باید خود را با محیط اطراف منطبق دهند، منابع مربوط را برای تحقق بخشیدن به مقاصد خود بسیج کنند، فعالیت‌های خود را هماهنگ و همسان سازند و در کارکنان خود انگیزه ایجاد کنند. در این صورت سلامت سازمانی آن‌ها تضمین می‌گردد.»
سلامت سازمانی در مدارس عنوان بخشی از این مقاله است. در این بخش می‌خوانیم: «سلامت سازمانی در مدرسه برای فهم ماهیت تعامل میان دانش‌آموزـ معلم؛ معلم ـ معلم و معلم ـ مدیر ابداع شده است. این مفهوم توجه را به عواملی جلب می‌کند که هم تسهیل‌کننده و هم ممانعت‌کننده از رشد و توسعه روابط مثبت بین‌فردی در سازمان هستند. این مفهوم که در واقع وسیله‌ای برای بررسی محیط عمومی مدرسه است، از طریق فهرست سلامت سازمانی اندازه‌گیری می‌‌شود.»
نویسندگان مقاله در ادامه به تعریف مدرسه سالم و ناسالم از منظر سلامت سازمانی پرداخته‌اند. در تعریف مدرسه سالم آمده است: «مدرسه سالم از فشارهای نامعقول محیط و والدین محفوظ است. هیئت‌امنای چنین مدرسه‌ای در مقابل تلاش‌های گروه‌های ذی‌نفع برای تحت‌تأثیر قرار دادن سیاست‌های مدرسه، به‌طور موفق مقاومت می‌کند. مدیر یک مدرسه سالم، رهبری پویایی ایجاد می‌کند که هم وظیفه‌مدار و هم رابطه‌مدار است. چنین مدرسه‌ای حامی معلمان است؛ بنابراین آنان را هدایت و استانداردهای عملکرد بالاتری را حفظ می‌کند. به علاوه، مدیر در مافوق‌های خود نفوذ دارد و در فکر و عمل خود مستقل است. معلمان در مدرسه سالم به آموزش و یادگیری متعهدند. آنان اهداف بالاتر ولی قابل حصولی را برای دانش‌آموزان در نظر می‌گیرند و استانداردهای عملکرد سطح بالایی را در نظر می‌گیرند.»
نویسندگان در ادامه مقاله به گام‌هایی در جهت افزایش سلامت سازمانی مدارس از دیدگاه چلدرز پرداخته‌اند. برخی از راه‌های پیشنهادی چلدرز برای مدیران مدارس عبارتند از:
- ارزیابی دوباره نقش و عملکرد خوب با هدف افزایش سلامت مدرسه خود
- سنجش مهارت‌های حرفه‌ای کنونی کارمندان خود از طریق طراحی یک فهرست، برای کسب اطمینان از اینکه آنان دارای مهارت‌های ضروری و مورد نیاز سازمان هستند.
- ارزیابی مفهوم عوامل ده‌گانه سلامت سازمانی و شناسایی دو بعد از ابعاد ضعف و قدرت سازمان.
- مطالعه و ثبت رفتار افراد سازمانی که طرز فکرشان در جهت مخالفت با سازمان است و از سوی گروه‌های ذی نفع حمایت می‌شوند.
- چنان‌که بعد از مشاهده و ضبط ابعاد مختلف سازمان مشخص شد که سلامت سازمانی نیازی به بهبود ندارد این اظهار نظر را با مدیران آموزشی این مدارس در میان بگذارد و به‌عنوان یک رهبر مؤثر آن‌ها را در مسیر تشویق کند.
- مشخص کردن جلسه‌ای برای مشورت با مدیران آموزشی این مدارس و تعیین اینکه آیا به اعتقاد آن‌ها سلامت سازمانی نیازمند تعمق بیشتری است یا نه.
- جمع‌آوری اطلاعاتی در زمینه سلامت سازمانی مدرسه با استفاده از پرسش‌نامه سلامت سازمانی با هدف به‌دست آوردن بازخورد.
- تجزیه و تحلیل داده‌ها و توضیح آن به رهبران مدارس
- مشخص کردن مسائل و مشکلات سازمانی و تلاش برای حل آن‌ها»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش مدیریت مدرسه، شماره110، پاییز 1394 منتشر شده است.