مقالهای از «رشد آموزش هنر»
بررسیهای انجام گرفته در خصوص یافتههای باستانشناسی و مطالعات بر سفالینههای پیش از تاریخ نشان میدهند که نقشمایه بز بیشترین کاربرد را در میان نقوش در محوطههای تاریخی – فرهنگی ایران باستان داشته است. فصلنامه رشد آموزش هنر در
جدیدترین شماره خود مقالهای را به این موضوع اختصاص داده است.
کرم میرزایی و فهیمه داورزن نویسندگان این مقالهاند. آنها در این مقاله در پی پاسخگویی به این پرسش هستند که «گونههای شکلهای ترسیم شده از نقش مایه بز روی سفالینههای پیش از تاریخ کداماند؟»
نویسندگان مقاله در چند بخش به بررسی این موضوع پرداختهاند از جمله:
سبکشناسی نقش مایه بز؛ شکلشناسی نقش مایه بز؛ شیوههای نمایش نقش مایه بز؛ ترکیببندی شاخص در نقش مایه بز؛ صنعت اغراق در شکلهای نقش مایه بز و...
در توضیح سبکشناسی نقش مایه بز میخوانیم: «با توجه به کاوشهای باستانشناسی و پژوهشهای تاریخ هنر، سبکهای متفاوت در نقش مایههای بز که توسط هنرمندان پیش از تاریخ روی سفالینهها اعمال میشده شناسایی شدهاند؛ هر چند که ممکن است با رفع محدودیتهای اکتشافها
و همچنین پژوهشهای گستردهتر نتایج دیگری هم بهدست آید. بررسیهای انجام شده در مورد سبکشناسی شکل بزها روی سفالینههای پیش از تاریخ به این نتیجه رسیدهاند که این شکلها را میتوان در سه سبک واقعگرایانه یا طبیعی، تجریدی یا انتزاعی و نمادین دستهبندی کرد.»
شکلشناسی نقش مایه بز نیز به سه گروه تقسیمبندی میشود که عبارتند از:
1. نقشمایه بز به شکل تک
2. نقشمایه بز به شکل گروهی
3. نقش مایه بز به شکل بز بالدار
نویسندگان مقاله پس از اشاره به نقوش سفالینههای بهدست آمده از شهر سوخته چنین نتیجهگیری کردهاند: «با بررسیهای صورت گرفته در مورد یافتههای سفالین پیش از تاریخ، نقشمایه بز در بیشتر مناطق فرهنگی این دوره در سرزمینهای ایران امروزی بهدست آمده است. ساغر (جام)
شوش، یکی از معروفترین سفالینههای پیش از تاریخ است که این نقشمایه به بهترین حالت بر آن نقش بسته است. این نقش علاوه بر ظاهر زیبا و چشمنواز، دارای بار معنایی و نمادین است و ضمن هماهنگی، تناسب و ارتباط منطقی با نقوش دیگر، در پی دستیابی به هدفی خاص با تکیه
بر باورها، اعتقادات و تمایلات انسانی است. ظرف سفالین یافت شده از شهر سوخته نیز منحصر به فرد است، زیرا هنرمند در پنج تصویر مستقل اما وابسته به هم، حرکت بز را برای رسیدن به درخت به تصویر میکشد.»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش هنر، شماره 42، تابستان 1394 منتشرشده است.