در «رشد آموزش فیزیک»
فصلنامه رشد آموزش فیزیک در مقالهای به برخی تعاریف ناقص، کلیشهای و البته رایج از قوانین نیوتون و نیز به تحلیل نقصها و کجفهمیهای ناشی از هریک پرداخته است.
آرش ظهوریان پردل نویسنده این مقاله است. وی ابتدا به تعریف رایج قانونهای سهگانه نیوتون پرداخته است: «در اغلب کتابهای درسی و کنکوری، قانونهای سهگانه نیوتون به صورتهای زیر تعریف میشوند:
قانون اول: اگر برآیند نیروهای وارد بر جسم، صفر باشد، جسم یا ساکن خواهد ماند و یا به حرکت مستقیمالخط و یکنواخت ادامه خواهد داد.
قانون دوم: برآیند نیروهای وارد بر جسم = جرم جسم × شتاب = حاصلضرب جرم جسم و شتاب
قانون سوم: هر کنشی را واکنشی است، مساوی با آن ولی در جهت مخالف.»
در توضیح قانون دوم میخوانیم: «تعریف قانون دوم نیوتون از دو جهت قابل ایراد و بررسی است:
1. نیرو یعنی کشش و یا فشار. بنابراین، حاصلضرب جرم در شتاب، تعریف نیرو نیست؛ بلکه این رابطه تنها و تنها از لحاظ عددی برقرار و قابل توجه است.
2. نیوتون در تبیین قانون دوم خود، بهدنبال کمیتی میگشت تا بیانگر مقدار و یا اندازه حرکت باشد. بنابراین تکانه را بهصورت حاصلضرب جرم جسم در سرعت آن تعریف کرد. (برخلاف نیرو و جرم و شتاب، این بار میتوانیم این فرمول را بهمثابه تعریف تکانه در نظر بگیریم)
سرانجام، وی قانون دوم خود را بهصورت «رابطه میان نیرو و آهنگ تغییر تکانه» تعریف کرد.
البته نوشتن قانون دوم بهصورت F=ma غلط نیست، اما ناآگاهی از مفاهیمی که در پس آن قرار دارند، میتواند به کجفهمی بینجامد، بهویژه اگر تعریف و مفهوم تکانه بهعنوان لختی جسم در حال حرکت به خوبی تشریح نگردد.»
متن کامل این مقاله در فصلنامهرشد آموزش فیزیک، شماره 111، تابستان 1394 منتشر شده است.