آشنایی با یکی از معماهای کیهانی در «رشد آموزش فیزیک»
فصل‌نامه رشد آموزش فیزیک در مقاله‌ای به موضوع وجود ماده تاریک پرداخته است.
دان لینکن نویسنده و مریم نادمی مترجم این مقاله است.
در ابتدای مقاله می‌خوانیم: «اولین سرنخی که اخترشناسان در مورد اینکه شاید تلسکوپ‌های آن‌ها تمام ماجرا را بیان نمی‌کنند در اختیار داشتند اندکی پس از چاپ یک مقاله ادوین هابل به دست آمد. هابل با ترکیب رصدهای اخترشناسان دیگر با یافته‌های خود جامعه علمی را از وجود
کهکشان‌های دیگر آگاه ساخت که پیامد آن این بود که ما در کهکشانی متعلق به خودمان یعنی کهکشان راه شیری زندگی می‌کنیم.
تشخیص اینکه راه شیری مجموعه متراکمی از ستارگان است که با نیروی گرانشی به هم پیوند یافته‌اند، برتیل لیند بلاد نظریه‌پرداز و یان اورت رصد کننده را بر آن داشت که پیش‌بینی‌های نیوتونی دوران راه شیری را با مشاهده‌ها مقایسه کنند. نتایج آن روشن بود. راه شیری تندتر
از آن می‌چرخید که اصول نیوتونی و مقدار ماده مشاهده شده پیش‌بینی می‌کردند. کار لیندبلاد و اورت باعث شد که اورت در سال 1932 بگوید که به نظر می‌رسد جرم موجود در راه شیری دو تا سه برابر چیزی باشد که می‌توان مشاهده کرد.»
در ادامه مقاله آمده است: «تلاش‌های بعدی برای اندازه‌گیری جرم کهکشان‌ها با استفاده از پدیده عدسی گرانشی به این تنش‌ها اضافه شد. تسویکی اصطلاح «جرم‌تاریک» را برای توصیف این مؤلفه نامرئی کیهان ابداع کرد. در دهه‌های بعد، رصدهای بسیاری از این عقیده که ماده تاریک
همه جا هست حمایت کرد، از حرکت خوشه‌های کهکشانی فوق‌الذکر، تا پدیده عدسی گرانشی در مورد اجسامی مانند NGC4555، یک کهکشان بیضوی احاطه شده با گاز هیدروژن در دمای K10,000,000 . دمای این گاز به اندازه‌ای زیاد است که اگر چیزی در کهکشان آن را نگه نمی‌داشت باید پراکنده
می‌شد. با این همه، دلیل وجود ماده تاریک که درک آن برای شاگردان فیزیک پایه از همه راحت‌تر است منحنی‌های چرخش کهکشان‌هاست.
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش فیزیک، شماره 111، تابستان 1394 منتشر شده است.