ابتکارات و شگردها در آموزش هنر

بیا تا قدر زیبایی بدانیم
به زیبایی غم از دل‌ها برانیم
بهار تعلیم‌وتربیت بر همه دبیران هنر و کلیه همکاران ارجمند مبارک باد.
زبان هنر وسیله‌ای برای بیان زیبایی‌هاست. هر انسانی در هر رنگ و لباسی بنا بر فطرت نهانی خود با آن آشناست. بی‌دلیل نیست که وقتی پای هنر به میان می‌آید، تمام فاصله‌های نژادی و زبانی و مکانی جای خود را به فصل مشترک مؤلفه‌ها و مبانی هنری می‌دهد. ارج نهادن به این سرمایه معنوی وظیفه مهمی است که با دامن زدن به تعلیم و ترویج هنر تحقق می‌یابد. شکوفا کردن حس زیبایی‌شناسی و هنر در دانش‌آموزان گذرگاهی است که می‌تواند آنان را به رشد و شکوفایی رهنمون شود. بی‌دلیل نیست که یک دبیر هنر خراسانی می‌گفت: «تاکنون به هیچ دانش‌آموزی نمره کم نداده‌ام؛ زیرا بر این باورم که در تک‌تک دانش‌آموزانم هنر وجود دارد». همه ما به‌عنوان دبیران هنر به این نکته واقفیم که کاربرد شگردها روش‌های مناسب آموزش هنر راه اصلی برای متجلی ساختن هنر دانش‌آموزان است. در خلال گفت‌وگو با دبیران هنر استان‌ها، مشخص می‌شود که این وظیفه مهم به‌خوبی برای آن‌ها جا افتاده است که کاربردی‌کردن هنر دنیای تازه‌ای را برای دانش‌آموزان شکل می‌دهد. برای نمونه تلفیق رنگ و هندسه نقوش و اجرای دلنشین آن‌ها بر کوزه‌های سفالی به تولید اثر هنری دل‌چسبی منجر شده که در بازارچه‌های هنری مورد استقبال خریداران قرار گرفته است. باید در اینجا آن همکار هنر را تحسین کنیم که می‌گفت: «زمان کم‌حوصلگی و بی‌قراری بچه‌ها به کار نمایش روی می‌آورم؛ زیرا اجرای نمایش جان تازه‌ای به کلاس می‌بخشد و دانش‌آموزان را از کسلی و رخوت و بی‌انگیزگی می‌رهاند». توجه دادن به طبیعت و لذت بردن از مظاهر بهار، تابستان، پاییز و زمستان نیز از تکنیک‌های اثرگذار آموزش هنری است. به باور یکی از دبیران هنر «بهترین زمان طراحی از درختان در زمستان است که می‌توان اسکلت آناتومی این مظهر زیبایی آفرینش را به‌خوبی به بچه‌ها شناساند». دبیران هنر می‌دانند که پیام اصلی درس هنر لذت بردن از هنر توسط معلم و دانش‌آموز است. به همین دلیل، در مدارسی که کارگاه هنر شکل گرفته، این کارگاه به محل دائمی برای تولید و نمایش آثار هنری دانش‌آموزان تبدیل شده است. چنین نمایشگاه‌هایی تکیه‌گاه خودباوری و کارآفرینی فرزندان ماست. معلم گران‌قدر هنر می‌داند که برای ایجاد بالندگی و شور و هیجان در کلاس می‌بایست پابه‌پای دانش‌آموزان خودش تولید هنری داشته باشد؛ زیرا تجربه نشان داده است که به سبب ویژگی فرادرسی بودن هنر، تأثیرات خوشایند این تلاش‌ها در ذهن و ضمیر بچه‌ها ماندگار خواهد بود. در همین‌جا باید ایده‌ای ارزشمند را مطرح کنیم و آن، تلاش برای جمع‌آوری شگردها، ابتکارات، دیدگاه‌ها و تجربه‌های دبیران هنر در قالب «برگزاری جشنواره آثار معلمان هنرمند» است؛ جشنواره‌ای که نقطه عزیمت آن می‌تواند با همکاری گروه‌های آموزشی هنر و حوزه معاونت پرورشی و اداره کل فرهنگی و هنری شکل بگیرد. هرساله مسابقات فرهنگی و هنری دانش‌آموزان در ده‌ها رشته برگزار می‌شود. دبیران هنر در بخش هنری این مسابقات نقش کلیدی دارند؛ زیرا با تلاش آن‌هاست که دانش‌آموزان برای حضور در این مسابقات آماده می‌شوند، اما حضور پشت صحنه چنین رویداد مهمی مانع آن می‌شود که تلاش‌های دبیران انعکاس درخوری بیابد. به همین دلیل، برگزاری جشنواره آثار معلمان و دبیران هنرمند در قالب مسابقه یا نمایشگاه در برقراری پیوند لازم بین دبیران هنر و انعکاس آن در مسابقات فرهنگی و هنری دانش‌آموزان درخور توجه خواهد بود. با حضور کارشناسان فرهنگ و هنر که خود از فارغ‌التحصیلان رشته‌های هنری و دبیران هستند، انجام دادن این کار امکان‌پذیر است و به‌طور حتم، تأثیرات مثبت آن می‌تواند تداوم چنین رخدادی را تضمین کند. رشد آموزش هنر نیز خود را در انعکاس چنین حرکتی متعهد می‌داند. راهی که دبیران هنر در پرورش حس هنری دانش‌آموزان در پیش دارند، آشنایی با «کلیت هنرها» ست. این نکته همان کارکرد کتاب‌های تازه درسی است که تنوع هنرها در آن‌ها رایج است. جاری‌ساختن روحیه و انعطاف هنری در بچه‌ها درواقع به ودیعه‌گذاشتن این حس و علاقه ارجمند است که در زمان مناسب، فرصت و مجالی برای شکوفایی و بروز خواهد یافت. زمانی که هنرمندان مطرح از چگونگی بروز این حس به‌ودیعه‌گذاشته روایت می‌کنند، لحظه بزرگی است؛ زیرا محقق هنر تازه ارزش کار معلم هنر را درک می‌کند. معلم عزیز هنر، بر تو درود و سپاس که اثر تربیت هنری‌ات بر دانش‌آموزان برون از ادراک و احساس و اوصاف است.
به قول مولانا:
غم تو خجسته بادا که غمی است جاودانی
ندهم چنین غمی را به هزار شادمانی

کاوه تیموری، سردبیر رشد آموزش هنر

پاییز ۱۳۹۶