مدیرکل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی در آیین اختتامیه دومین جشنواره معلمان مؤلف، به نقش معلم در دنیای امروز اشاره کرد و معلمان را مهم‌ترین رکن در بستر آموزشی تربیت دانست.
به گزارش واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، دکتر محمدصالح مذنبی، مدیرکل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در میزگرد تخصصی «نگاه مسئله‌شناسانه به مبانی سند تحول بنیادین»، در حاشیه برگزاری آیین پایانی دومین جشنواره معلمان مؤلف که در اردوگاه شهید محمد منتظری شهریار برگزار شد، با اشاره به موضوع هویت گفت: «همه ما یک هویت مشترک داریم که همان هویت تربیتی ماست. بعد از این هویت مشترک، یک هویت حرفه‌ای و تخصصی هم در شاخه‌ای داریم که کار یا تدریس می‌کنیم، یا کار کارشناسی انجام می‌دهیم. ان‌شاءالله بتوانیم بین هویت مشترک و هویت حرفه‌ای‌مان پیوند خوبی برقرار کنیم.
ما از منظر مبانی نظری و تحلیلی با نگاه مسئله‌شناسانه به مبانی نظری تحول بنیادین وارد می‌شویم. همان‌طور که می‌دانید، برای ایجاد تحول جدی در کشور و پیشرفت اساسی در همه عرصه‌ها در ایران اسلامی، باید تلاش زیادی بکنیم. نسل‌های امروز و آینده و سرمایه‌های ما به دست شما معلمان عزیز تربیت می‌شوند. لذا باید با تلاش مضاعف و حرکت خستگی‌ناپذیر و روحیه عالی، در عرصه تعلیم و تربیت دست به دست هم بدهیم تا بتوانیم کیفیت نظام آموزش و پرورش را ارتقا دهیم و تحولی اساسی را رقم بزنیم.»
دکتر مذنبی خاطرنشان کرد: «موضوعاتی که در سند تحول بنیادین مطرح شده‌اند و همچنین مبانی پشت این سند، بسیار مهم هستند و ضرورت دارد همه ما روی آن‌ها تسلط ویژه‌ای پیدا کنیم. چون گفتمان رایج و مشترک و خط کلی را این مبانی مشخص می‌کنند.»
وی گفت: « فلسفه از معنا و مفهوم زندگی و چرایی آن سخن می‌گوید. فلسفه به پرسش‌های اساسی ما درباره هدف، مفهوم و چگونگی زندگی پاسخ می‌دهد و می‌گوید در جست‌وجوی چه باشیم. نگاه سند تحول بنیادین به تربیت با فلسفه شروع شود؛ فلسفه تعلیم و تربیت. اینجا سه سؤال اساسی وجود دارد. ما همیشه در نگاه فلسفی و ژرف‌اندیشانه به همه عالم وجود و عالم هستی، از دریچه این پرسش‌ها نگاه می‌کنیم: چیستی، چرایی و چگونگی.»
دکتر مذنبی یادآور شد: «مبانی نظری در سند هم به این می‌پردازد که اساساً تربیت چیست؟ ثانیاً این تربیت چرا باید این‌گونه باشد؟ و در نهایت چگونه می‌توان این نگاه به تربیت را رقم زد؟ سند تحول روی همه موضوعات حوزه تربیت چتر وسیعی می‌اندازد. طبیعی است دانشمندان علوم تجربی در هر شاخه برای آن‌ها دلالت‌هایی دارند. دانشمندان حوزه علوم انسانی نیز دلالت‌هایی دارند که هر کدام به تناسب دلالت‌هایشان می‌توانند در جریان تربیت و یادگیری ایفای نقش کنند.»
مدیرکل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی خاطر نشان کرد: «سند تحول بنیادین در مبانی و در گام اول پنج محور اساسی را مطرح کرده است: اول، مبانی هستی‌شناختی است که نگاه ما به هستی و عالم هستی را بیان می‌کند. دوم، مبانی انسان‌شناختی است که می‌گوید جایگاه انسان و مسیر انسان و کمال انسان در عالم هستی کجاست. سوم، معرفت‌شناختی است که اساساً انسان در عالم هستی چگونه می‌تواند به شناخت برسد و چگونه می‌تواند حقایق را کشف کند و چه منابعی هستند که از طریق آن‌ها معرفت و شناخت رقم می‌خورد. چهارم، مبانی ارزش‌شناختی است. می‌گوید در عالم هستی، با توصیفی که از آن کردیم و جایگاه انسان در این عالم برای کسب کمال و معرفت، چه ارزش‌هایی حاکم است. در نهایت، مبانی دین‌شناختی است. یعنی در چنین مختصاتی که ما بحث کردیم، دین چه جایگاهی دارد. در واقع از فلسفه دین بحث می‌کند.»
وی افزود: «از درون این پنج مبنای اساسی، سند تحول وارد تعریف تربیت می‌شود و می‌گوید، اگر ما این پنج مبنا و محور را به‌خوبی بدانیم و پرورش دهیم و در ذهن کارشناس تعلیم و تربیت به‌خوبی شکل بگیرد، آن وقت می‌توانیم بگوییم تعریف ما از تربیت چیست و وارد بحث تربیت شویم. هویت، موقعیت، حیات طیبه، تکوین و تعالی پیوسته هویت از جمله این واژه‌ها هستند که مفهوم تربیت را باز می‌کنند و زمانی که پردازشی استنباطی نسبت به این مفاهیم پایه رقم بخورد، زمانی است که تربیت از دل همان مبانی پنج‌گانه بیرون می‌آید. در گام بعد، به‌عنوان سؤال درباره چرایی تربیت، با تعریفی که از آن کردیم، درباره ضرورت‌ها، اهمیت‌ها و جایگاهش بحث می‌کند که چرا این نگاه به تربیت مهم است.
چون نوعی حجاب معاصرت ما را در بر گرفته است، امکان دارد بگوییم این تعریف تغییر زیادی در کار ما ایجاد نمی‌کند، اما وقتی به بطن می‌رویم و لایه‌های عمیق را تحلیل می‌کنیم، متوجه می‌شویم اتفاقاً خیلی اثر دارد. در موضوع تربیت، در ایران اسلامی نسبت به دنیا، تفاوت‌های ویژه وجود دارند. جهت‌گیری‌های ما، نگاهمان نسبت به کمال، و نسبت به انسان و جامعه، تربیت را کاملاً تغییر می‌دهد. الان دنیا به نقطه‌ای رسیده است که در یک نگاه تربیتی می‌گوید تعلیم و تربیت عبارت است از همین تسهیلگری شناختی. معلم تسهیلگر است و جایگاه الگو بودن معلم هر روز تنزل پیدا می‌کند. معلم ابزاری در خدمت متربی و متعلم است. معلم صرفاً بسترساز تسهیلگری آموزشی است.
درحالی که در نگاه تربیتی ما جایگاه معلم چنین نیست. کسانی که نکته‌بین هستند و دقت می‌کنند و ظرافت‌ها را متوجه می‌شوند، کاملاً درک می‌کنند که این تعبیرها تعریف‌هایی متمایز از سایر تعریف‌های تربیت در علوم تربیتی هستند.
درادامه، از جایگاه چرایی به جایگاه سوم می‌آییم و درباره چگونگی بحث می‌کنیم. اینجاست که اهداف تربیت جدی گرفته می‌شوند. می‌گوید آن تربیتی که ما از مبانی، تعریف و ضرورت‌هایش سخن گفتیم، چه اهدافی را باید دنبال کند. در نهایت هم به اصول می‌رسد؛ اصول هم یعنی قواعدی که ستون تربیت بر پایه آن‌ها بنا می‌شود.»
دکتر مذنبی تصریح کرد: «ما در این نشست می‌خواهیم درباره این موضوع بحث کنیم که این سند و این مبانی چطور می‌توانند با وظیفه‌ای اساسی که ما در حوزه تربیت در میدان امروز معلمی و پژوهش‌ها و تحقیق‌های حوزه معلمی و تربیت برعهده داریم، پیوند بخورند؟
در ادامه نمونه‌ای از این مسائل از دریچه مبانی تحول بنیادین طرح، و بررسی آن‌ها به صورت مشارکتی گفت‌وگو و هم‌اندیشی شد. گفتنی است، این جشنواره به همت اداره کل فرهنگی‌هنری معاونت پرورشی، اداره کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران و با حضور معلمان مؤلف و نویسنده و پژوهشگر برگزیده کشور برگزار شده بود.