یکی از راههای تحول واژهها، ورود واژههای بیگانه از مجراهای مختلفی همچون هنر، ادبیات و فنآوریهای نو است.
ویژگی بارز دنیایی که در آن زندگی میکنیم و به دهکده جهانی نیز شهرت دارد، برخورد زبانهای مختلف با یکدیگر است. واژهها سریعتر از سایر قسمتهای زبان دستخوش تغییر و تحول میشوند. یکی از راههای تحول واژهها، ورود واژههای بیگانه از مجراهای مختلفی همچون هنر، ادبیات و فنآوریهای نو است. واژههای وارد شده از طریق فنآوریهای نو، میتوانند به طور ناآگاهانه فرهنگ و سنتهای یک جامعه را با تغییر مواجه کنند.
دکتر معصومه خیرآبادی در گفتوگو با واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی با اشاره به این موضوع گفت: اگرچه برخورد زبانها امری اجتنابناپذیر است اما لازم است به انتقال فرهنگی از طریق عناصر زبانی توجه شود. به منظور صیانت از زبان فارسی و جلوگیری از تهاجم فرهنگی، معادلیابی برای واژههای نو از ارزش بالایی برخوردار است. معادلیابی به موقع قبل از این که وامواژهها بتوانند در بین کاربران زبان جا باز کنند و بومیسازی آنها به تغییرات آوایی محدود شود از ارزش زیادی برخوردار است.
وی ادامه داد: کودکان و نوجوانان ایرانی از طریق متون کمکآموزشی مجلات رشد با تعداد قابلتوجهی از معانی آشنا میشوند. بنابراین به هر میزان که مواجهه آنها با واژههای بیگانه کمتر باشد، میتوان امیدوار بود که بیشتر با ارزشها و سنتهای متعلق به جامعه و فرهنگ خود عجین شوند.
دکتر خیرآبادی از انجام مطالعه بر روی شماره یک مجلات رشد دانشآموزی سال 1400 در دفتر انتشارات و فناوری آموزشی خبر داد و گفت: این مطالعه نشان داد نویسندگان و ویراستاران مجلات رشد دانشآموزی به میزان قابلتوجهی نسبت به وامواژهها حساسیت به خرج دادهاند و در موارد بسیار محدودی از آنها در متون تولید شده استفاده کردهاند.
وی گفت: به جز وامواژههایی که هنوز برای آنها معادلیابی نشده است، نامهای خاص و نام پدیدههای علمی، وامواژهها در مواردی به کار رفتهاند که جایگزین کردن معادلی برای آن نامانوس باشد. به عنوان مثال، کودکان از سنین پایین شکلات و بیسکویت را که واژههایی بیگانه هستند، با تلفظ هماهنگ شده در نظام آوایی زبان فارسی میشناسند و به آسانی معادل دیگری را برای آنها نمیپذیرند. به جز مواردی از این دست، مجلات دانشآموزی رشد در به کار بردن واژههای بیگانه بسیار محتاطانه عمل کرده و نویسندگان و ویراستاران در صیانت از زبان فارسی کوشا بودهاند.