اگر بخواهید نگاهی به هنر، صنعت و تاریخ ایران بیندازید، یکی از بهترین گزینه‌های پیش رویتان گشت و گذار و تماشا در «موزه ملی ایران» است. در دو ساختمان بزرگ موزه، اشیای بسیار ارزشمند و شناخته‌شده‌ای از سراسر ایران فرهنگی به نمایش‌گذاشته شده‌اند که نمونه آن‌ها را در هیچ موزه دیگر ایران نخواهید دید. در ویترین‌های یکی از این دو ساختمان که موزه «ایران باستان» نام دارد، آثار و اسباب دست‌ساخته ایرانیان از 200 هزار سال پیش تا پایان عصر ساسانی چیده شده است. آثاری را که پس از عصر ساسانی در نقاط مختلف ایران تولید شده باید در موزه «باستان‌شناسی و هنر اسلامی ایران» که در همسایگی «موزه ایران باستان» قرارداد، تماشا کرد.
اگر اهل دقت هستید و زیرنویس آثار را مطالعه می‌کنید، برای تماشای آثار این دو موزه باید یک روز کامل وقت بگذارید. بروشور موزه هم اطلاعات بسیار خوبی درباره هر تالار و هر دوره تاریخی در اختیارتان می‌گذارد. پس در مراجعه به موزه ملی ایران در ابتدای خیابان 30 تیر تهران، اول از همه سراغ دفترک (بروشور) را بگیرید و با برنامه و به نوبت سراغ اشیای تاریخی بروید.
موزه کهنسال
بازدید از موزه ملی ایران را می‌توان از همان خارج ساختمان موزه شروع کرد، چرا که خود عمارت موزه یک اثر هنری و میراث فرهنگی است. طراحی موزه ملی ایران را - که کهن‌سال‌ترین موزه حال حاضر ایران است - آندره گدار، معمار فرانسوی، بر عهده داشته است. گدار که یکی از معماران شناخته شده زمان خود بوده، موزه ایران باستان را با الگوگرفتن از بنای طاق کسری و کاخ ساسانی فیروزآباد طراحی کرده است. طراحان بنای موزه اسلامی هم در طراحی آن به نمونه‌هایی از معماری ایرانی توجه داشته‌اند.
موزه ایران باستان
تعدادی از آثار موزه، مانند این نقش برجسته هخامنشی، ممکن است زمانی بخشی از یک بنای تاریخی بوده باشند. نقش برجسته‌های هخامنشی که از بهترین نمونه‌های هنر سنگ‌تراشی ایران هستند، در بخش آثار تاریخی موزه ایران باستان قرار دارند. آثار موزه ایران باستان به دو بخش «پیش از تاریخ» و «پس از تاریخ» تقسیم می‌شوند. بخش پیش از تاریخ، آثار 200 تا 6 هزار سال پیش را شامل می‌شود و آثار دوران تاریخی از آغاز نگارش و ابداع خط تا عصر حکومت ساسانیان را در بر می‌گیرند.
هدیه‌های شاهانه
هر کدام از تالارهای موزه آثار یک سلسله از تاریخ ایران را به بازدیدکنندگان نشان میدهند. پس سعی کنید که تالارها را به ترتیب ببیند و پس از تماشای آثار هر تالار به سراغ تالار بعدی بروید. مثلاً اینجا تالار آثار عصر صفوی است که 235 سال بر ایران حکومت کردند و پادشاهانش یکی از دوران‌های مهم شکوفایی هنر ایران را رقم زدند. از جمله آثار فاخر دوران صفویه که در تالار صفوی شاهدش خواهید بود، فرش‌های نفیس و پارچه‌های رنگارنگ است که بیشتر در کارگاه‌های سلطنتی بافته و به مهمانان دربار هدیه داد می‌شدند.
ابزار اولیه
شاید به نظر برسد که این‌ها تعدادی سنگ معمولی هستند که نمونه‌هایشان در طبیعت بسیار است، اما این طور نیست. این سنگ‌ها که موزه ایران باستان با آن‌ها آغاز می‌شود، تعدادی از ابزارهای انسان نخستین هستند. در مـیان ایـن سنگ‌هـا، وسایل شکار، تیغه‌هایی برای جدا‌کردن پوست از گوشت و بریدن گوشت، و ابزاری برای خردکردن استخوان خواهید دید. شاید این بار که پا به طبیعت گذاشتید با دیدن سنگ‌ها بتوانید برای آن‌ها کاربردهای پیدا کنید.
درِ بهشت
از با ارزش‌ترین آثار موزه ملی محراب‌هایی هستند که از دل مسجدها یا امامزاده‌ها جدا و به موزه هنر اسلامی آورده شده‌اند. آن‌ها از جنس سنگ، گچ و یا سفال هستند. برخی محراب‌های موزه از سفال یک‌تکه هستند. یعنی به همان شکل و به همان اندازه‌ای که می‌بینید، ساخته شده، به کوره رفته و لعاب‌دار شده‌اند. بهترین نوع از این محراب‌ها همین محراب «در بهشت» است که از بنای امامزاده‌ای در شهر قم به موزه ملی آورده شده است.