یکی از جنبه‌های مهم زندگی موفقیت تحصیلی و موفق‌نشدن در تحصیل است. به همین خاطر، دانش‌آموزان، والدین و محیط‌های آموزشی نیز با صرف هزینه‌های بسیار در جهت کسب این موفقیت، برنامه‌های متنوعی تدوین می‌کنند.
یکی از عوامل مؤثر در موفق‌نشدن در تحصیل، اهمال‌کاری تحصیلی خود دانش‌آموز است. همه ما با جست‌وجویی ساده در و‌بگاه‌ها می‌توانیم با مفهوم کلی اهمال‌کاری آشنا شویم، اما آنچه ممکن است دسترسی به آن برای ما مهیا نباشد، چگونگی فائق‌آمدن به این اهمال‌کاری است.
در ابتدا بهتر است اشاره کنم که منظور از اهمال‌کاری تحصیلی چیست؟ دانش‌آموز ممکن است در انجام تکالیف، خواندن درس‌ها و هر نوع وظیفه تحصیلی این اهمال‌کاری را بروز دهد و به معنای بهتر، از انجامشان سر باز زند یا کوتاهی کند. البته لزوماً این اهمال‌کاری به عمد نیست. عوامل متعددی می‌توانند این اهمال‌کاری را رقم بزنند.
تحقیقات نشان می‌دهند، بین اهمال‌کاری تحصیلی و اهمال‌کاری ناشی از خستگی جسمی‌روانی با باورهای شناختی منفی رابطه مثبت وجود دارد. برای مثال، اگر فردی از لحاظ جسمی در شرایط مناسبی نباشد یا درگیر افکار وسواسی (نشخوار فکری) باشد، به احتمال بیشتری دچار اهمال‌کاری تحصیلی می‌شود. از طرف دیگر، اهمال‌کاری تحصیلی با خودسرزنشگری، فاجعه‌سازی و حتی دیگرسرزنشی نیز همراه است؛ بدین‌معنا که فرد، هنگامی که تکالیفش را انجام نمی‌دهد، به‌شدت خود را مؤاخذه می‌کند و همین باعث می‌شود بار ذهنی وی افزایش یابد و اتفاق پیش‌آمده را بیش از واقعیت برداشت و تفسیر کند.
همچنین، فرد ممکن است اهمال‌کاری خود را ناشی از شرایط محیطی و کوتاهی دیگران بداند و برای کاهش فشار ذهنی و سهم تقصیر خود، دیگران را مؤاخذه و از قبول مسئولیت خویش اجتناب کند.
ترس از شکست نیز می‌تواند فاجعه‌ساز شود و به چرخه اهمال‌کاری کمک کند. بدین ترتیب که دانش‌آموز از ترس اینکه مبادا نمره کمی بگیرد، از مدرسه اخراج شود، در کلاس تمسخر شود، یا نتواند عملکرد خوبی داشته باشد نیز به کلی از انجام وظایفش دور می‌شود. این شرایط اضطراب وی را چند برابر می‌کند و ممکن است همه کارها را به دقیقه ٩٠ موکول کند و در نهایت نتواند آن‌ها را به اتمام برساند.
با توجه به نکات ذکر شده و با نگاهی عمیق‌تر به مفهوم اهمال‌کاری، به این نکته می‌رسیم که این افراد اگر برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای هم داشته باشند، باز هم نمی‌توانند آن را به‌درستی پیش ببرند؛ به‌دلیل اینکه توانِ مدیریت زمان برای انجام همه آن برنامه را نخواهند داشت. از این رو، اصلی‌ترین درمان اهمال‌کاری، بر راهبردهای خودتنظیمی متمرکز است.
یکی از راهکارهای مفید در این زمینه، برنامه‌ریزی‌های جزئی است؛ برنامه‌هایی که مشخص، زمان‌بندی شده و کم‌حجم هستند، می‌توانند ذهن این افراد را نظم دهند و بر عملکرد اجرایی آن‌ها بیفزایند.
همچنین، داشتن حجم زیاد فکری یکی از علت‌هایی است که موجب می‌شود فرد به برنامه‌های پیش‌بینی‌شده نرسد. در نتیجه نوشتن تمامی افکار و سرکوب نکردن آن‌ها کمک می‌کند فرد اضطراب کمتری را تجربه کند و بتواند با تمرکز بیشتر برنامه‌ریزی خود را مدیریت کند.
افزایش تعهد و وظیفه‌شناسی نیز می‌تواند از اهمال‌کاری بکاهد. به همین دلیل، یادگیری مهارت‌های ارتباطی که بر افزایش این دو مورد متمرکز است نیز مؤثر خواهد بود. همچنین، برنامه‌های مداخله آموزشی مدیریت هیجان نیز به‌عنوان نیروی کمکی در کنار آموزش مهارت‌های ارتباطی، از اهمال‌کاری تحصیلی در دانش‌آموزان می‌کاهند.
از دیگر عوامل مؤثر در اهمال‌کاری تحصیلی نیز می‌توان به هویت‌یابی دانش‌آموزان اشاره کرد که البته در سنین نوجوانی بیشتر بروز می‌کند. برای مثال، هویت تحصیلی دیررس و هویت تحصیلی سردرگم نیز موجب اهمال‌کاری می‌شوند.
بنابراین، با مشاوره‌های تحصیلی، رغبت‌سنجی و کمک به هویت‌یابی دانش‌آموزان، می‌توان از اهمال‌کاری آنان کاست. به خاطر داشته باشید، نکات ذکر شده صرفاً مروری اجمالی از مداخلات درمانی اهمال‌کاری هستند. برای درمان زمینه‌ای اهمال‌کاری بهتر است به روان‌شناس مراجعه شود.
منابع
1. The effect of procrastination on academic performance of accounting students Aliza.Rotenstein
2. I’ll go to therapy, eventually”: Pro crastination, stress and mental health Richard W.J.Neufeld