وقتی از پیچ‌وخم جاده‌های شمال کشور می‌گذریم و از دامنه‌های جنوبی البرز خود را به دامنه‌های شمالی آن می‌رسانیم، پا به نوار سرسبزی می‌گذاریم که سابقه شکل‌گیری آن به 25 تا 50 میلیون سال پیش بازمی‌گردد. 5/2 میلیون سال پیش وقتی تمام کشور کانادا، بخشی از شمال آمریکا و اروپا درگیر یخ‌بندان شد و سوز سرما و یخ در حال پیشروی بود، بسیاری از جنگل‌های پهن‌برگ کره خاکی از بین رفتند. در این میان تنها نوار سبز شمال ایران بر جا ماند. نواری که 850 کیلومتر دراز دارد و پر است از انواع و اقسام گونه‌های گیاهی و جانوری متنوع. گونه‌هایی که بعضی از آن‌ها در هیچ نقطه دیگر زمین یافت نمی‌شوند.
این نوار سبزرنگ چنان ارزشمند است که در تیرماه 1398 «کمیته میراث جهانی یونسکو» با رأی قاطع اعضایش، آن را میراثی باارزش و متعلق به تمام انسان‌های روی کره خاکی دانست. این نوار سبزرنگ که آن را «جنگل‌های هیرکانی» می‌نامیم، در پنج استان ایران پراکنده است و از شمال استان خراسـان شمالـی تـا بـخشی از کشـور جمـهوری آذربایجان را دربر می‌گیرد.
عبور ابرها ممنوع
در جنگـل‌های هیرکـانی علاوه بر درختان و گیاهان مـی‌توان منظره‌هـای زیبـای دیگـری را هـم دید. رودخانه‌ها، آبشارها و دریاچه‌ها از جمله زیبایی‌های چشم‌نواز جنگل‌های دامـنه شمالـی رشته‌کوه البرز هستند. همین رشته‌کـوه البرز بـاعث تولـد و ادامه حیات جنگل‌های شمالی ایران بوده است. رشته‌کوه البرز که سر در آسمان دارد، جلوی پیشروی ابرها به مرکز ایران را می‌گیرد. ابرها هم در همین نوار شمالی بارشان را زمین می‌گذارند و می‌بارند تا جنگل‌های شمال ایران جان بگیرند.
میراث‌دار خوبی باشیم
جنگل هیرکانی تنها در بخشی از عمر دراز خود شاهد زندگی بشر روی زمین بوده است. این جنگل 47 میلیون سال پیش از اینکه انسان به روی زمین بیاید، شکل گرفته است. جنگل‌های شمالی ایران توانسته‌اند از پس ناملایمات سخت روزگار، از جمله عصر یخ‌بندان، جان سالم به در برند و پس از میلیون‌ها سال زندگی به ما ارث رسیده‌اند. باید سعی کنیم ما هم در این بین میراث‌دار خوبی برای کسانی باشیم که پس از ما خواهند آمد. با جنگل مهربان باشیم و از آن مراقبت کنیم.
هیرکانی بکر
جنگل‌های هیرکانی بزرگ‌ترین بـخش از جنـگـل‌های پهـن‌بـرگ هستنـد که تاکنون دو میلیون هکتار از آن‌ها باقی مانده و تنها 307 هزار هکتار آن در حافظه میراث جهانی ثبت شده است. ایـن 307 هزار هکتار بخشی از جنگل‌های شمـال ایران است کـه دست‌نخورده و بکر باقی مانده است. بکر یعنی اینکه نه در آن ساخت‌وسازی انجام شده است، نه جاده‌ای برای عبور و مرور وسایل نقلیه دارد و نه در آن زمین کـشاورزی ایـجاد شـده و تخـریبی صورت گرفته است.
جایی برای زندگی
جنگل هیرکانی مدام در حال زایش و به‌روز شدن است و چشم بسیاری از جانداران ساکن آن به ادامه حیات و سرزندگی آن است. جنگل‌های شمالی ایران محل زندگی 298 گونه پرنده و 98 گونه پستان‌دار است و 150 گونه گیاه بومی در آن نفس می‌کشند. شاید در یکی از جنگل‌گردی‌هایتان در این نوار شمالی بتوانید خرس، آهو، گوزن، سمور، روباه، سنجاب، عقاب، جغد، دارکوب یا حتی یک پلنگ باشکوه را ببینید.
قاتلین هیرکانی
گـاو و گـوسفنـدان یکـی از قاتلین جـنگل‌های هیـرکانی هستند. چـرای بـی‌رویه دام بـاعث کـم‌رمق شدن و از بین رفتن جنگل‌هـای هیرکانـی شده است. گوسفندان هنگام چرا هر جوانه گیاهی را می‌خورند و زمین را از سرسبزی خـالی می‌کنند. همچنین بخش بزرگی از جنگـل‌های شمال ایـران تـوسط انسان نابـود و خشک شده است تا در آن کشت و کار شود. اگر به همین شیوه رفتار کنیم، شاید زمانی برسد که در هیچ‌کدام از پنج استان ایران، یعنی خراسان شمالی، گلستان، مازندران، سمنان و گیلان، اثری از جنگل هیرکانی یافت نشود.
منبع:
http://elmnet.ir