یخ‌ها آب می‌شوند؛ مسئله این است!: قسمت ششم

اکنون ادامه داستان:

هیوا احساس عجیبی داشت. از طرفی، چون اولین بار بود که برای هم‌کلاسی‌هایش سخنرانی می‌کرد، کمی اضطراب داشت. از طرف دیگر مشتاق بود با این سخنرانی افراد دیگری را هم در دغدغه‌هایش در مورد خرس‌های قطبی شریک کند.

کل هفته گذشته را به تحقیق درباره مصرف سوخت در نیروگاه‌ها، گاز کربن دی‌اکسید و اثر آن بر گرم‌شدن هوا گذرانده بود. ساعت‌ها جست‌وجو کرده بود، نمودار کشیده بود و کلی محاسبه‌های ریاضی انجام داده بود و الان آماده بود که با سخنرانی خود هم‌کلاسی‌هایش را از خطر بزرگی که خرس‌های قطبی و شاید همه موجودات زنده روی زمین را تهدید می‌کرد، آگاه کند.

هیوا غرق در چنین فکرهایی بود که ناگهان متوجه شد معلم علوم نام او را صدا می‌زند تا برای ارائه سخنرانی‌اش پای تخته برود. هیوا در حالی که دفتر یادداشتش را بغل گرفته بود و آن را چون وسیله ارزشمندی بر سینه می‌فشرد، با قدم‌هایی مصمم، پای تخته رفت.

او فهمیده بود این مسئله‌ای نیست که بشود به‌تنهایی آن را حل کرد؛ پس سخنرانی‌اش را با این جمله توجه‌برانگیز آغاز کرد: «یخ‌ها آب می‌شوند؛ مسئله این است». در ادامه آنچه را از اینترنت، تلویزیون و راهنمایی‌های مادر و پدر و معلمش در مورد آب‌شدن یخ‌های قطب شمال و انقراض خرس‌های آن یاد گرفته بود، به‌تفصیل شرح داد.

در همین حال متوجه شد اضطرابی که از صبح در دل داشت و لرزشی که در ابتدای سخنرانی در صدایش بود، کاملاً از بین رفته‌اند و جایشان را به اشتیاق بی‌وقفه‌ای برای صحبت‌کردن در مورد دغدغه‌هایش داده‌اند.

هیوا گچ را برداشت و روی تخته میزان یخی را که در پایان هر دهه در قطب شمال باقی می‌ماند، محاسبه کرد. او نشان داد که تا پایان این قرن، در قطب شمال نه یخی باقی می‌ماند و نه خرس قطبی‌ای. سپس به افزایش گازهای گلخانه‌ای بر اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی اشاره کرد و نقش این گازها را در گرم شدن زمین توضیح داد. هیوا گفت در نیروگاه‌ها برای تولید هر واحد انرژی الکتریکی باید تقریباً سه برابر آن انرژی گرمایی مصرف شود که این انرژی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی به‌ دست می‌آید و با محاسبه میزان برق مصرفی شارژر‌های رهاشده در پریز، نشان داد که اگر همه مردم یک کشور حتی میزان ناچیزی از انرژی را با رهاکردن شارژرهای بی‌استفاده در پریز هدر دهند، آنگاه چه اتلاف انرژی بزرگی رخ می‌دهد.

هیوا در ادامه به برق مصرفی خانه‌شان اشاره کرد و از هم‌کلاسی‌هایش پرسید که به نظرشان این میزان مصرف چقدر در تولید گاز کربن دی‌اکسید و گرم‌شدن زمین اثر دارد. او بدون آنکه منتظر پاسخی بماند، دوباره گچ را برداشت و شروع به محاسبه روی تخته کرد:

هیوا آنچه را می‌دانست، توضیح داده بود. اما هنوز سرش پُر بود از سؤال‌هایی که جوابشان را نمی‌دانست. مهم‌ترین سؤال به نظرش این بود که: «هر کیلوگرم کربن دی‌اکسید چقدر بر گرمایش زمین اثر می‌گذارد؟»

هیوا این سؤال را پرسید و تازه بعد از آن فرصت پیدا کرد که به هم‌کلاسی‌هایش درست نگاه کند. برعکس تصور او، چهره  هم‌کلاسی‌هایش آن‌چنان هم مشتاق نبود. بعضی‌شان سرشان روی میز بود و بعضی‌شان انگار تا همین الان مشغول صحبت درباره موضوع دیگری بوده‌اند.

در هر صورت سخنرانی تمام شده بود و معلم از دانش‌آموزان خواست تا اگر سؤالی درباره سخنرانی هیوا دارند، از او بپرسند. سکوت هم‌کلاسی‌ها برای هیوا دردناک بود. هیچ کس سؤالی نپرسید. هیچ کس نظری نداد و این هیوا را مطمئن کرد که هیچ کس به سخنرانی او گوش نداده است.

معلم متوجه بُهت چهره هیوا شد و برای اینکه سکوت کلاس را بشکند، خودش سؤالی پرسید. سؤال تکراری بود؛ معلم هفته پیش هم این سؤال را پس از ساعت آخر از هیوا پرسیده بود. هیوا با دلسردی سؤال معلم را پاسخ داد و در میان تشویق هم‌کلاسی‌هایش که الان برای او بی‌معنی و بی‌ربط بود، به نیمکت خودش برگشت. او برای اینکه تشویق بشود سخنرانی نکرده بود و حالا که پشت نیمکت می‌نشست، تنها چیزی که از آن همه اشتیاق برایش مانده بود، خستگی بود.



فعالیت:

1. با تخمین میزان برق مصرفی پنج ماه ابتدایی امسال در خانه‌تان و جدول‌هایی که هیوا روی تخته کشیده، حساب کنید در این مدت برای تأمین برق مصرفی خانه‌تان چقدر کربن دی‌اکسید وارد جَو زمین شده است.

2. تخمین بزنید که برای تولید برق مصرفی همه خانه‌های ایران در پنج ماه ابتدایی سال چقدر کربن دی‌اکسید تولید می‌شود.

3. به خبر زیر که در تاریخ 3 دی‌ماه 1399 در «روزنامه اعتماد» منتشر شده است، توجه کنید:

از ابتدای سال 1399 تا پایان نیمه مرداد بیش از 140 میلیارد کیلووات ساعت انرژی در نیروگاه‌های کشور تولید شده که سهم نیروگاه‌های حرارتی از این رقم حدود 127 میلیارد کیلووات ساعت بوده است. یعنی در نیمه اول سال جاری، با تولید برق از منابع انرژی فسیلی، احتمالاً 54 میلیارد و 610 میلیون کیلوگرم کربن دی‌اکسید وارد هوای کشور شده است.

عددی را که در فعالیت شماره 2 به دست آوردید، با عددی که در این خبر منتشر شده است مقایسه کنید. آیا این عددها یکی هستند؟ به نظر شما دلیل اختلاف بین این عددها چیست؟

4. بر اثر سوختن سوخت‌های فسیلی، به‌جز کربن دی‌اکسید، گازهای گلخانه‌ای دیگری نیز منتشر می‌شوند که در گرمایش زمین مؤثر هستند. مهم‌ترین آن‌ها «متان» (CH4) و «اکسید نیتروس» (N2O) است. اثر این گازها بر گرمایش زمین به ترتیب 28 و 265 برابر اثر گاز کربن دی‌اکسید است. اما خوش‌بختانه ضریب انتشار این گاز‌ها بسیار کمتر از گاز کربن دی‌اکسید است.

حساب کنید برای تأمین برق مصرفی خانه شما در پنج ماه ابتدایی سال، چقدر متان و اکسید نیتروس در جو زمین منتشر شده است؟

5. با توجه به ضریب انتشار گازهای گلخانه‌ای متفاوت و اینکه این گازها در گرمایش زمین به یک اندازه مؤثر نیستند، حساب کنید کدام گاز نقش پررنگ‌تری در گرمایش زمین دارد؟



منابع

1. https://hse.nipc.ir/uploads/mop-307.pdf
2. https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/160770/
3. https://www.irna.ir/news/84196229/%DB%B6