اگرچه جمع‌بندی نتایج پژوهشی مربوط به تأثیرات فضای مجازی و اینترنت کار دشواری است، اما کلیات یافته‌های پژوهشی را می‌توان به شکل‌های مختلف تقسیم‌بندی کرد. برای نمونه، مؤسسه‌ی DQ و در گــزارش پارک (2019) پیامدهای نامطلوب استفاده‌ی مفرط از صفحات نمایشگر برای کودکان را در دو بخش «آنی» و «آتی» تقسیم‌بندی می‌کند: پیامدهای آنی: نمرات پایین، سلامتی کمتر، شادمانی کمتر، تنهایی بیشتر، افسردگی بیشتر، خشونت و مشکلات خانوادگی بیشتر. پیامدهای آتی: بهزیستی پایین‌تر، آمادگی شغلی کمتر، فرصت‌های اقتصادی کمتر.
تقسیم‌بندی‌های دیگری می‌توان تحت عنوان‌های کلی زیر در تأثیر فضای مجازی نام برد:
1. تغییرات رفتاری: خواب کمتر، خواندن کمتر و روابط اجتماعی ضعیف‌تر
مطالعات بسیاری نشان داده‌اند، تماشای بیش از حد صفحه‌ی نمایشگر، اثرات جانبی زیادی در پی دارد. کودکانی که به وسایل دیجیتال خود وابستگی بیشتری دارنـد، کیفیـت و کمیـت خوابشــان هم کمتراست (Woods & Scott, 2016).
به‌ویـژه، هنگامی‌که کودکان در اتاق‌خواب به فناوری‌هایی مانند تلویزیون یا تلفن همراه دستـرسی دارند، به دلیل تمایـل بیش از حـد در استفاده از چنین فناوری‌هـایی، فعالیت‌های مهمی مانند خواندن و خوابیـدن کم‌رنگ می‌شوند. (Gentile, Berch, Choo, Khoo, & Walsh, 2017)
تحقیقات نشان داده‌انـد، تمـاشـای بیـش از سـه ساعت صفحه‌ی نمایشگر در روز، مانع از پیشرفت مهارت‌های اجتماعی در کودکان می‌شود. با این حال، ما شاهد روند فزاینده‌ای هستیم که در آن ارتباطات رایانه‌ای و اینترنتی جایگزین تعاملات چهره به چهره می‌شوند (Ali, 2016).
2. تغییرات ذهنی: تنهایی، افسردگی و پرخاشگری بیشتر
هنگامی که کودکان خواب کمی دارند، سلامت جسمی و روحی آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد. خواب بدِ کودک با عزت‌نفس پایین و همچنین افــزایش افســردگــی و اضطـراب همـراه است
(Woods, & Scott, 2016). محققان دریافته‌اند، کودکانی که از رسانه‌های اجتماعی بیشتر استفاده می‌کنند، در برقراری روابط اجتماعی تجربه‌ی کمتری دارند و سرمایه‌های اجتماعی کمتری نیز به‌دست می‌آورند. (Burke, Marlow, & Lento, 2010) هنگامی که کودکان سعی می‌کنند از طریق رسانه‌های اجتماعی تصویر محور به دنبال تأیید هم‌سالان باشند، احتمالاً پیام‌های دوستی سطحی دریافت می‌کنند و این به ظرفیت آن‌ها برای ایجاد پیوندهای محکم با دوستانشان آسیب می‌رساند. (Bergman, Fearrington, Davenport, & Bergman, 2011) علاوه بر این، علائم بالینی مربوط به خودشیفتگی و اختلال شخصیت هیستریونیک را می‌توان در آن‌ها پیش‌بینی کرد. (Rosen, Whaling, Rab, Carrier & Cheever, 2013)
اگر کودکان در معرض زورگویی سایبری یا سایر خطرات سایبری قرار بگیرند، این اوضاع بدتر می‌شود. ارتباط معنی‌داری بین زورگویی سایبری، مورد آزار و اذیت قرار‌گرفتن سایبری از یک‌سو و افسردگی و خودکشی از سوی دیگر وجود دارد. (Van Geel, Vedder & Tanilon, 2014) قربانیان زورگویی، به‌ویژه مستعد افسردگی و در بسیاری موارد مستعد افکار خودکشی هستند. مطالعات نشان داده‌اند، قربانیان زورگویی سایبری 120درصد بیشتر درگیر ایده‌های خودکشی و 160درصد بیشتر در معرض اقدام به خودکشی قرار دارند. (Gámez-Guadix, Orue, Smith & Calvete, 2013) علاوه بر این، افزایش پرخاشگری به‌طور کلی و تمایلات پرخاشگرانه در نتیجه‌ی غوطه‌وری در بازی‌های ویدئویی خشن و رسانه‌های خشونت‌آمیز، صرف نظر از سن، گزارش شده است.(Bushman, Gollwitzer & Cruz, 2015)
3. نتایج: نمرات پایین‌تر، سلامت کمتر، شادی کمتر
این تغییرات باعث می‌شوند کودکان امتیاز یا نمرات پایین‌تری کسب کنند، سلامت کمتری داشته باشند و شادی کمتری را تجربه کنند. بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند، صرف وقت بیش از حد روی صفحه‌ی نمایشگر، به خواندن کمتر و پیشرفت تحصیلی پایین‌تر منجر می‌شود.
(Rosen, Carrier, Miller, Rokkum, & Ruiz, 2016) و (Rosen, Whaling, Rab, Carrier & Cheever, 2013)
علاوه بر این، استفاده‌ی زیاد از شبکه‌های اجتماعی، به‌طـور کلی با تجربه‌های تحصیلی ضعیف همراه است که با عـادات نامناسب خواب و دیگر عـوامل مرتبط، ارتباط دارد.
(Vernon, Barber, & Modecki, 2015)
مطالعات نشان داده‌اند، وقتی دانشجویان بیشتر با تلفن همراه خود در رسانه‌های اجتماعی مشغول فعالیت هستند، میانگین نمرات آن‌ها پایین می‌آید. (Al-Menayes, 2014)
همچنین، مطالعاتی در خصوص اثرات نامطلوب تماشای زیاد صفحه‌ی نمایش بر سلامتی وجود دارد: استفاده‌ی زیاد از رسانه‌ها با سطح پایین سلامت روحی و جسمی و همچنین سطح پایین روابط بین فردی و همچنین احساس خوشبختی همراه است. این مشکل، به‌ویژه بین کودکان زیر 13 سال که درگیر بازی‌های ویدیویی و رسانه‌های اجتماعی هستند، رواج دارد. (Rosen, et al. 2014)
شیوع کرونا روندهای مذکور را با چالش‌های بیشتری مواجه کرده و گره‌های محکم‌تری بر این مشکل افزوده است. در ایام کرونا، بالاجبار، ساعات استفاده از صفحات نمایشگر افزایش پیدا کرده است. اکنون هم و غم خانواده‌ها بیشتر معطوف این است که دانش‌آموزان از کاروان درس و مشق عقب نمانند. در این شرایط، توجه به آسیب‌های جسمی و روانی در اولویت دوم قرار گرفته است. همان‌طور که در شکل دیده می‌شود، استفاده‌ی مفرط از صفحات نمایشگر، به کاهش نمرات دانش‌آموزان منتهی می‌شود. این در حالی است که بعد از شیوع ویروس کرونا این معادله به‌هم‌خورده و بلکه معکوس شده است. به‌گونه‌ای که اگر شاگردان از صفحات نمایشگر استفاده نکنند، نمره‌ای در کار نخواهد بود. با درک الزام پدیدآمده، نباید دیگر پیامدهای نامطلوب روان‌شناختی، خانوادگی و اجتماعی را به فراموشی سپرد. وظایف والدین در این زمان و زمینه بیش از پیش است. آن‌ها با دشواری‌های جدیدی روبه‌رو شده‌اند. از سوی دیـگر، برخی آمـوزگاران ممـکن است آمـادگی لازم را برای ورود به فضای جدید نداشته باشند و دانش‌آموزان را، بدون آنکه واقعاً ضرورت داشته باشد، پای صفحات نمایشگر نگه دارند.
منبع:
DQ(2018)