به نام خدا
شاید شما هم همسن‌وسالان خودتان را دیده باشید که با تکیه بر ضرب‌المثل «هر کسی را بهر کاری ساخته‌اند»، به خاطر رشته درسی‌شان و با تصور اینکه بقیه در آن رشته ناتوان‌اند، به دیگران فخر می‌فروشند و به قول امروزی‌ها کل‌کل بین‌رشته‌ای می‌کنند. ولی واقعیت چیست؟ آیا رشته‌ای بر رشته دیگر ارجحیت دارد و مثلاً بچه‌های رشته تجربی از بچه‌های رشته انسانی موفق‌ترند؟
پنجم اسفند در تقویم ایران به بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، «روز مهندس» نام‌گذاری شده است. به راستی چه چیز خواجه نصیر را در حدی موفق کرده که تنها چهره قابل مقایسه با او ابن سیناست؟ مسلماً فقط دانش ریاضی او نبوده است.
خواجه نصیر، فیلسوف، دانشمند، منطق‌دان، شاعر، اندیشمند، ریاضی‌دان، منجم، پزشک، معمار، کانی‌شناس، زیست‌شناس، شیمی‌دان، جغرافیا‌دان، حکیم و سیاستمداری بود که به چند زبان زنده دنیا تسلط داشت.
به‌منظور بزرگداشت او یک دهانه آتشفشانی با قطر 52 کیلومتر در نیم‌کره جنونی ماه به نام «Nasireddin» نام‌گذاری شده است و همچنین یک سیارک که در سال 1979 کشف شده «10269 TUSI» به یاد او نام‌گذاری شد. دانشگاهی در تهران هم به نام اوست.
از او حدود 190 کتاب به یادگار مانده است. به طور مثال کتاب «اخلاق ناصری» او به بهداشت جسمانی و روانی می‌پردازد. از شاگردان او، علامه حلی، فقیه و دانشمند بزرگ بود.
خواجه که وزیر هلاکوخان مغول بود، توانست او را به ساخت رصدخانه مراغه راضی کند. دکتر عبدالسلام، فیزیک‌دان پاکستانی و برنده جایزه نوبل در این‌باره می‌گوید: «رصدخانه مراغه تحت سرپرستی دانشمند بزرگ، خواجه نصیرالدین طوسی، نخستین رصدخانه جهان به معنای واقعی کلمه بوده است.»
او سیاستمداری بزرگ هم بود. عطاملک جوینی که تاریخ مغول را در کتابی به نام «تاریخ جهانگشای جوینی» نوشته است، روزی گرفتار غضب پادشاه مغول می‌شود و خواجه نصیر، جان او را با سیاست و زرنگی نجات می‌دهد.
مسلماً اگر خواجه نصیرالدین خودش را دست‌کم گرفته بود و رشته‌ای بر رشته دیگر اولویت داشت، او امروزه نماد یک انسان موفق نبود. کسی که در کمال فروتنی می‌گوید:
اندر ره معرفت بسی تاخته‌ام
وندر صف عارفان سرافراخته‌ام
چون پرده ز روی دل برانداخته‌ام
بشناخته‌ام که هیچ نشناخته‌ام
خواجه نصیرالدین طوسی