مراکز یادگیری با هدفهای متفاوتی مورد استفاده قرار میگیرند و غالباً براساس هدفهای اولیهشان طبقهبندی میشوند. هنگام تصمیمگیری در مورد انتخاب مرکز، باید به نیازهای دانشآموزان توجه کرد. آنها باید این فرصتها را داشته باشند:
الف. فرصتهایی برای بازی مستقل و مشارکتی؛
ب. فرصتهایی برای بازی آرام که از بازی فعال جدا شده باشد؛
ج. فرصتهایی برای رشد در همه حوزههای توسعه.
ضرورت راه اندازی مراکز یادگیری
ایجاد و استفاده از مراکز یادگیری، بهطور عمده با هدف دسترسی به اطلاعاتی منسجم برای کسب آگاهی و دانش، و در نهایت نیل به معرفت و شناخت صورت میگیرد. استفاده از اطلاعات مانند استفاده از یک منبع ملی است و استفاده نادرست از اطلاعات به مثابه استفاده نادرست از منابع ملی است.
بر این اساس، مرکز یادگیری که در مدرسه و دانشگاه دایر میشود، بخشی از ثروت ملی است. عمدهترین علت پیدایش هر نوع مرکز یادگیری، رفع نیازهای استفادهکنندگان آن است. در غیر این صورت به وجود آمدن چنین مرکزی، در اصل قابل توجیه نیست. بنابراین، رفع نیازهای استفادهکننده به موضوعی مهم و اساسی تبدیل میشود. به تدریج که فناوری توسعه مییابد، برطرفکردن نیازهای استفادهکنندگان به شکلی دقیقتر میسر میشود. امروزه، هم با توسعه تواناییهای شبکههای محلی و گسترده، برطرفکردن نیازهای اطلاعاتی افراد با تمام تفاوتهایشان، بیش از پیش میسر میشود. لذا باید بر شیوه صحیح استفاده از اطلاعات تأکید کرد تا باعث افزایش این ثروت ملی شود (زنگنه، 1390).
بررسیها نشان میدهند، وجود و راهاندازی مرکز یادگیری جز ضروری و لاینفک نظام آموزشی است. به عبارت دیگر، هر جا نشانی از یادگیری و آموزش باشد، وجود مرکز یادگیری ضرورت مییابد. ظهور عصر اطلاعات یکی از عظیمترین چالشهایی است که امروزه جوامع گوناگون را تحتتأثیر قرار داده است. ارائه حجم عظیم اطلاعات با استفاده از کتاب، تلویزیون، کنفرانسهای ویدیویی، شبکههای اجتماعی و واقعیت مجازی از ویژگیهای عصر اطلاعات است. بدون شک ورود جهان به هزاره سوم و اوج عصر اطلاعات، پدیدآورنده مناسبات جدید در عرصه حیات بشر است و همراهی با این حرکت عظیم در گرو ایجاد تغییرات اساسی در نگرش و توانمندیهای افراد (دانشآموزان و دانشجویان) است. در این بین، مراکز یادگیری میتوانند یکی از بسترهای مناسب برای آموزشوپرورش و دانشگاه باشند تا همگام با تغییرات ایجاد شده توسط فناوریها و اطلاعات، به نیازهای روزافزون کاربران پاسخ دهند.
به نظر میرسد یکی از موارد بنیادی اصلاح در نظام آموزشی، ایجاد محیط یا مراکزی مرتبط با فعالیتها و علاقه یادگیرندگان است؛ مراکزی که شرایط مطلوبی برای انواع رشد، مانند رشد فیزیکی، رشد ذهنی، و رشد عاطفی و اجتماعی یادگیرندگان داشته باشند. تحقق این امر مهم میتواند از طریق راهاندازی مراکز یادگیری تسریع یابد. مراکز یادگیری بهعنوان یکی از ارکان مهم رویکرد یادگیری مدرن، قادرند با توجه به نیازها و تفاوتهای فردی یادگیرندگان، یادگیری عمیق و پایداری را برایشان فراهم کنند.
اهمیت مرکز یادگیری را نمیتوان دستکم گرفت. ذهن انسان در محیطهای ایمن، خلاق، چالشبرانگیز و سازگار بیشتر میآموزد. مرکز یادگیری محیطی برای رشد مغزی و ارتقای یادگیری یادگیرندگان است؛ زیرا براساس نیازها و ویژگیهای ذهنی و رشدی یادگیرندگان طراحی میشود.
مراکز یادگیری شاگرد را به سوی کنجکاوی و تلاش برای یادگیری و حل مسائل ذهنی هدایت میکنند. البته محیط و موقعیت یادگیری باید با آمادگی، استعداد، نیاز و گرایش شاگردان متناسب باشد. اگر مجموعه عوامل موجود در محیط برای شاگرد برانگیزاننده و قابل درک نباشند، مسئلهای در ذهن او ایجاد نخواهد شد یا در صورت وجود مسئله، شاگرد توانایی حل آن را نخواهد داشت. به هرحال، امکانات محیط آموزشی میتواند در کیفیت و کمیت یادگیری شاگردان مؤثر باشد.
از جمله ضــرورتهای دیــگر راهانــدازی مــراکز یادگیری، ارائه آمـوزشهای مـورد نظر برای بهـبود زندگــی و شــغل افـراد و ایجاد زمینـههای مشارکت مؤثر افراد است. همچنیـن، در این روش و به کمـک این مراکز میتـوان با اسـتفـاده از روشهای یاددهی ـ یادگیـری مشـارکتی و تنـوع در سبـکها و رویکردهای یادگیری، فرصتها و امکانـات یادگیـری برابر را برای تمامی یادگیرندگان مهیـا کرد.