شاید برای کسانی که تا به حال پا به کویر نگذاشتهاند، کویر سرزمینی خشک، یکدست خاکیرنگ و ملالآور به نظر برسد. اما آنها که به کویر سفر کردهاند، از لذت پا گذاشتن روی شنهای روان میگویند، از سکوت تکرار نشدنی شب و آسمان پرستارهاش، و از چشماندازهای بیانتهای تپههای شنی که مثل دریایی مواج پیش چشم کویرگردان پهن شده است.
مرنجاب1 برای آنها که هوس کویرگردی دارند، یکی از بهترین گزینههاست. زیرا هم دسترسی به آن آسان است و هم مناظر و گزینههای متنوعی برای تماشا و تجربه دارد. سر و کله رملها و تپههای شنی از حومه شهر «آران و بیدگل» در نزدیکی کاشان پیدا میشود و با پیشروی در مسیر کاروانسرا یا قلعه مرنجاب، تعدادشان بیشتر و بیشتر میشود تا بالاخره منظره غالب در جاده خاکی میشوند.
بر تن نرم ماسهها
یکی از وسوسههای کویر از پا بیرون آوردن کفشها، پابرهنه راه رفتن یا دویدن بر تپههای شنی، و گرد و خاک به پا کردن است. حتی میتوان روی سراشیبیهای شنی قل خورد و از تپههای بلند پایین رفت. شنهای نرمی که پاها را نوازش میکنند، با اندک آفتابی، گرم و سوزان میشوند. در عوض میتوان پا را در شنها فرو برد، تا شنهایی که هنوز از سرمای شبانه کویر خنک هستند، پا را قلقلک دهند. تپههای شنی در مرنجاب گاهی 70 متر ارتفاع دارند.
دروازه کویر
کسانی که به کویر مرنجاب رفت و آمد دارند، بارها از کنار این مقبره عبور کردهاند. امامزاده محمد هلال(ع)، نماد شهر کویری آران و بیدگل است و مردم شهر به شدت به او دل بستهاند. این شهر در 16 کیلومتری کاشان قرار دارد. آران و بیدگل آنقدر به مرنجاب نزدیک است که گاهی در کنار خیابانهایش تپههای کوچک شنی ظاهر میشوند.
در برابر کویر
این بته «قیچ» نحیف یکی از عجایب کویر است. اینکه چطور در کویر خشک مرنجاب و روی این تپه شنی که هیچ آبی را در خود نگه نمیدارد، روزگار میگذراند، شگفتانگیز است. این گیاه کویری برای اینکه قد راست کند، ریشههای خاردارش را در جستوجوی آب به اعماق زمین میفرستد. قیچ، «گز» و «طاق» گیاهان سختکوش کویر هستند که هر جا اندکی عرصه را مهیا دیدهاند، پا گرفتهاند و قد کشیدهاند. آنها از پیشروی کویر و شنهای روان جلوگیری میکنند.
دریاچه نمک
بخشی از سه استان اصفهان، قم و سمنان در تصرف این پهنه سفیدرنگ شور است. آب دریاچه نمک ششبرابر از آب دریاها شورتر است. این دریاچه در طول سال بارها کوچک و بزرگ میشود. با رسیدن فصل بارندگی دریاچه به سمت ساحل پیشروی میکند و با رسیدن فصل گرما کمکم آب میرود. رانندگی در جادههای یکدست سفید، پا گذاشتن بر چندضلعیهای نمکی، و شنیدن صدای خرد شدن لایههای ترد و شکننده نمک را در کمتر جایی میشود تجربه کرد.
اتفاق نادر
قرار گرفتن چنین آسمان و کویری در کنار هم اتفاقی نادر است و این فرصت برای گیاهان کویری و البته عکاسان طبیعت غنیمت است. کویر مانند موجودی زنده مدام در حال تغییر است. منظره تپههای شنی عرصه هنرنمایی باد است. باد شنها را از اینسو به آنسو میبرد و شکلهای زیبا و متنوعی ایجاد میکند. برای سفر به کویر باید نیمنگاهی هم به وضعیت آب و هوا داشت.
خانه امن
این کاروانسرا زمانی نقطه امنی برای مسافرانی بود که در میان تپههای شنی و کورهراههای کویری سرگردان بودند. به خاطر نزدیکی کاروانسرای مرنجاب به رملهای شنی و دریاچه نمک، همین حالا هم بسیاری از کسانی که برای تجربه شب کویر راهی مرنجاب میشوند، در این بنای صفوی اقامت میکنند. شاهعباس، بانی ساخت کاروانسرا، آن را با مقاصد نظامی ساخت. قلعه مرنجاب قرار بود که مانند قرارگاهی در دل کویر راه را بر شورشیان و دشمنان ببندد. کاروانسرای مرنجاب در 40 کیلومتری شهر آران و بیدگل قرار دارد.
1. در شمال شهرستان آران و بیدگل در استان
اصفهان قرار دارد.