مدت‌ها پیش
از من و در زمان اسکندر، دانشمندی یونانی به نام اراتستن، روشی برای محاسبه شعاع کره
زمین با استفاده از تابش نور خورشید ابداع کرده بود.
اما من موفق شدم به روشی دیگر، شعاع زمین را با دقت بسیار بالاتری
از اراتستن محاسبه کنم. من مقدار 6560 کیلومتر را برای شعاع زمین به دست آوردم، در
حالی که مقدار واقعی شعاع زمین 6731 کیلومتر است. روش ابداعی من بر پایه مشاهده افق
از بالای کوه و یک محاسبه ریاضی ساده است.
قرن‌ها پیش
از گالیله، یکی از دوستانم به نام ابوسعید سجزی در ایران نظریه‌ای
بر پایه گردش زمین به دور خورشید، به جای گردش عالم به دور زمین، مطرح کرد و من نیز
از آن پشتیبانی کردم.
من این «اسطرلاب» را بر مبنای چرخش زمین به دور خورشید طراحی کردم ... در نظریه، علت طلوع و غروب ستارگان در
آسمان، گردش زمین به دور خودش است ...
ایده هوشمندانه‌ای است.
در کتاب جدیدم آن را شرح خواهم داد!
ممکن است شما ندانید اسطرلاب چیست. اسطرلاب از معروف‌ترین
ابزارهای رصدی پیش از اختراع تلسکوپ بود که خصوصاً در ایران بسیار رواج داشت. به وسیلهٔ
اسطرلاب، ما اطلاعات رصدی مانند موقعیت ستارگان، سیارات و خورشید را در تمام‌روزهای
سال پیدا می‌کردیم.
به همراه یکی از منجمان هم‌عصرم،
به نام ابوالوفای بوزجانی، ماه‌گرفتگی
9 خرداد سال 376 قمری را از دو شهر متفاوت رصد کردیم ...
در نتیجه آن رصد موفق شدیم، اختلاف طول جغرافیایی دو شهر را
محاسبه کنیم.
من در همان سال، یک خورشیدگرفتگی را نیز در کوه‌های
«لغمان» واقع در(افغانستان کنونی) رصد کردم.
من چند ابزار نجومی هم برای رؤیت هلال ماه و جهت‌یابی
اختراع کردم. در کتاب‌هایم،
چگونگی تشکیل هلال و دیگر شکل‌های ماه
را شرح داده‌ام.
از دیگر اختراع‌های من،
ترازویی دقیق‌تر از ترازوهای زمان خود
و حتی ابزارهایی برای اندازه‌گیری
چگالی اجسام متفاوت است.
ابن‌سینا
نیز از دیگر دانشمندان بزرگ هم‌عصر من
بود. با او مکاتبات و بحث‌های مفصلی
درباره مفاهیم علم فیزیک، مانند نور و انتقال گرما داشتم.
مرا نخستین کسی می‌شناسند
که به تحقیق درباره سرزمین هندوستان پرداخت. طی سفری که به هند داشتم، موقعیت جغرافیایی
آن را محاسبه کردم.
سفر به هند باعث شد کتاب «تحقیق ماللهند» را درباره تاریخ، جغرافیا
و فرهنگ هندوستان بنویسم.
من در طول عمر خود، 146 کتاب و رساله نوشتم که موضوع بیشتر آن‌ها
ریاضیات و نجوم است. کتاب‌های
«التفهیم» و «قانون مسعودی» از معروف‌ترین
آثار من هستند. ازآنجا که به زبان سانسکریت
مسلط بودم، تعدادی از کتاب‌های
هندی را نیز به عربی ترجمه کردم.
مدتی نیز دربارهخواص دارویی گیاهان تحقیق کردم. کتاب «داروشناسی
در پزشکی» یکی از آخرین آثار من است که آن را در این زمینه نوشتم.
من در این کتاب حدود 4500 گیاه، ماده معدنی و حیوان را شرح داده‌ام.
کتاب من از منابع مهم داروشناسی در آن دوره به شمار می‌رود.
به پاس خدمات علمی‌ام، دهانه‌ای
روی کره ماه به نام من نام‌گذاری
شده است.