عکس رهبر جدید
۰
سبد خرید شما خالی است.

مدرسه‌های توان بخش

مدرسه‌های توان بخش
گزارشی از کارگاه آموزش تربیت مدرس برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه

دومین کارگاه آموزشی تربیت مدرس روش‌‏های نوین آموزشی و ارزشیابی تحصیلی دانش‌‏آموزان با نیازهای ویژه، در بخش‌هایی از کشور با هدف تربیت مدرس و اعزام آنان به استان‏‌های مجری در استان گلستان در سه بازه زمانی در سال گذشته با تلاش دفتر امور بین‌‏الملل وزارت آموزش‌‏وپرورش، یونیسف، سازمان آموزش‏‌وپرورش استثنایی کشور و آموزش‏‌وپرورش استثنایی استان گلستان برگزار شد. رسالت برگزارکنندگان این کارگاه، تربیت معلمان با مهارت‏‌های چندگانه در مواجهه با دانش‌‏آموزان دارای نیازهای ویژه و معلولیت‏‌های مختلف بود.
استان گلستان میزبان استان‏‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سمنان، مازندران، البرز، گیلان و تهران بود. در این کارگاه، شیوه‌‏های تغییر نگرش مدیران و معلمان مدارس پذیرا در جهت توسعه فراگیرسازی آموزشی و پرورشی، آموزش خانواده دانش‌‏آموزان با نیازهای ویژه، تنظیم و طراحی برنامه آموزش انفرادی، روش‏‌های آموزشی نوین به دانش‌‏آموزان طیف اوتیسم و سایر گروه‌‏های دانش‌‏آموزان با نیازهای ویژه ارائه شد.
در برخی از گروه‌‏های استثنایی، آمار دانش‌‏آموزان کاهش یافته و در نتیجه برخی از کلاس‏‌ها چندپایه شده است. به همین سبب، یک معلم استثنایی باید با تمامی گروه‌‏های استثنایی آشنایی داشته باشد. چنین کارگاه‌‏هایی ضمن تقویت بنیه علمی همکاران، به سازماندهی بهتر نیروی انسانی و پوشش حداکثری دانش‌‏آموزان با معلولیت‌‏های مختلف کمک می‌کنند. یکی از چالش‌‏های مهم، کار با دانش‌‏آموزان نابینا و ناشنوا با هوش‌‏بهر عادی است که از کتاب‏‌های دانش‌‏آموزان عادی استفاده و در کنکور شرکت می‏‌کنند. در آموزش کودکان ناشنوا بر تربیت شنیداری و افزایش خزانه لغات، و در گروه نابینا و کم‏بینا بر آموزش استفاده از خط بریل و جهت‌‏یابی تأکید می‌‏شود. ارزشیابی دانش‌‏آموزان باید فرایندمحور باشد، پیوستگی مناسبی داشته باشد و تفاوت‏‌های فردی در آن لحاظ شود. در این زمینه، بدون توجه و کمک خانواده‌‏ها نمی‏‌توانیم به اهداف خود برسیم. یکی از سیاست‏‌های هشت‌گانه سازمان آموزش‌‏وپرورش استثنایی کشور، آموزش خانواده است. آموزش و توانبخشیِ مبتنی بر خانواده در پیشبرد اهداف سازمان بسیار راهگشا خواهد بود.

حضور دکتر طبری، نماینده یونیسف، در جمع شرکت‌‏کنندگان کارگاه معلمان با مهارت‌‏های چندگانه یکی از امتیازات این دوره بود. ایشان با ابراز خرسندی از حضور در این کارگاه اشاره کرد: «چالش‌‏هایی در آموزش‌‏وپرورش وجود دارد که باید حل شوند. این چالش‏‌ها ممکن است درون‌‏سازمانی و برون‏‌سازمانی و مربوط به جذب، پذیرش و انتقال مفاهیم به دانش‌‏آموزان باشند. جامعه چگونه می‌‏تواند این مشکلات را برطرف کند و والدین در این میان چه نقشی خواهند داشت؟ توسعه و برگزاری چنین کارگاه‌‏هایی باعث می‏‌شود که معلم استثنایی تا حدی به مسائل تمامی گروه‌‏های استثنایی اشراف یابد. در برنامه‏‌های آموزشی، باید از کلاس‏‌های نظری کاسته شود و تأکید بیشتر بر حوزه مهارتی و عملی باشد. در حوزه آموزش‏‌وپرورش استثنایی باید از تمام ظرفیت‏‌ها برای تقویت مهارت‏های اجتماعی دانش‌‏آموزان استفاده کنیم.»

حجتی‌‏نسب، مدرس اولین روز کارگاه، در بخشی از مطالب خود در خصوص شیوه‌‏های تغییر نگرش معلمان و مدیران مدارس پذیرا اظهار داشت: «هدف از آموزش فراگیری، آماده کردن فردی کارآمد و توانمند برای جامعه به‌منظور رشد و شکوفاسازی و به فعل درآوردن استعدادها و توانمندی‌‏های خود است. با توسعه و اجرایی کردن فراگیرسازی، مشکلات موجود در آموزش‏‌وپرورش استثنایی و عادی رفع می‌‏شود و درنهایت، از طبقه‌‏بندی دانش‌‏آموزان و تبعیض بین آن‏‌ها جلوگیری به عمل می‌آید.»

در ادامه دکتر الهی، یکی دیگر از مدرسان کارگاه، در زمینه آموزش خانواده دانش‌‏آموزان با نیازهای ویژه به این موارد اشاره کرد: «پیامدهای داشتن فرزند با نارسایی در خانواده شامل تغییر الگوی ارتباطی درون خانواده، تغییر قدرت در خانواده، تغییر نقش‌‏ها و مسئولیت‌ها در خانواده، ضربه روحی و بروز ناامیدی و خشم و از بین رفتن پیوند بین اعضای خانواده است. پنج عامل مؤثر بر نحوه واکنش خانواده‌‏ها به کودک دارای نارسایی عبارتاند از: ثبات عاطفی اعضای خانواده، ارزش‌‏ها و باورهای مذهبی، پایگاه اقتصادی و اجتماعی، و نوع و شدت ناتوانی.»
در این جلسه دکتر بخشایی، یکی دیگر از مدرسان دوره، اظهار داشت: «کودکان دیرآموز با هوش‏بهر مرزی، دارای بهره هوشی بین ۷۰ تا ۸۵ هستند و در حدفاصل یک یا دو انحراف معیار پایین‌‏تر از میانگین قرارگرفته‌اند. سن عقلی دانش‌‏آموزان دیرآموز از سن شناسنامه‏‌ای آن‌‏ها کمتر است. در بسیاری مواقع دانش‌‏آموزان دیرآموز، کم‏‌توان ذهنی تلقی می‏‌شوند اما باید توجه داشت که این دانش‌‏آموزان در رفتارهای انطباقی مشکل چندانی ندارند. آن‌ها فاقد کم‌‏توانی ذهنی ولی دارای محدودیت در یادگیری هستند؛ دیر یاد می‏‌گیرند و زود فراموش می‏‌کنند.»

در این جلسه نسیم عزیزی، مدیر ارزشیابی سازمان آموزش‏‌وپرورش استثنایی کشور، اظهار داشت: «ساختار آموزشی شامل این دوره‌‏هاست: دوره پیش از دبستان نوآموزان با بهره هوشی عادی، دوره پیش از دبستان نوآموزان کم‌‏توان ذهنی، دوره ابتدایی دانش‌‏آموزان با بهره هوشی عادی، و دوره ابتدایی دانش‌‏آموزان کم‌‏توان ذهنی. واژه ارزشیابی به معنای یافتن ارزش‏‌ها، فرایندی نظام‌‏یافته برای جمع‏‌آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات است؛ به این منظور که اهداف و میزان آن مشخص شود. در آزمون‌‏های سنتی به نیاز افراد غیر از آزمون‏‌شونده پاسخ داده می‏‌شود و رتبه‏‌بندی دانش‌‏آموز اهمیت دارد.»

در ادامه دو ایده برگزیده جشنواره نوجوان سالم را می‌خوانید:

رادیو مدرسه
سپردن مسئولیت سیستم صوتی مدرسه در ساعت تفریح به دانش ‏آموزان مدرسه گریز و پرخاشگر با توجه به علاقه آن‌ها به بازی‌های رایانه‌ای
حسین نقوی‏ شاهکوئی، مدیر آموزشگاه استثنایی شهید گوکلانی علی‏ آباد کتول

خانواده از ارکان و نهادهای اصلی هر جامعه و یکی از طبیعی‏‌ترین گروه‏‌هایی است که می‏تواند نیازهای عاطفی، تکاملی و معنوی انسان‏ها را برطرف کند. سلامت و بالندگی هر جامعه به سلامت و رشد خانواده‏‌های آن بستگی دارد. اگر محیط خانواده سالم باشد، کودک دارای اعتمادبه‏‌نفس، مهر و محبت و احساس مسئولیت می‏‌شود. بررسی‏‌های متعدد نشان داده است که اگر کودک مورد توجه خانواده قرار نگیرد یا از خانواده طرد شود و یا برعکس، بیش از حد مورد توجه و حمایت واقع گردد، آماده کج‌رَوی، ناسازگاری و تجاوز به حقوق دیگران خواهد شد. بعد از خانواده، نهادی که می‏‌تواند به تکامل شخصیت دانش‌‏آموزان کمک کند و آن‏‌ها را مسئولیت‌‏پذیر بار آورد، مدرسه و مربیان آموزشی و پرورشی است که قادرند با شناخت علائق و استعدادها و تشویق آنان به انجام دادن مسئولیت‌‏هایی در حد توانشان، انگیزه آن‌ها برای یادگیری امور آموزشی و پرورشی را افزایش دهند. برخی از عوامل زمینه‏‌ساز اعتیاد در نوجوانان عبارت‌اند از: داشتن والدین معتاد، افرادی که در کودکی مورد آزار و اذیت دیگران قرار گرفته‌‏اند، افرادی که ترک تحصیل کرده‌‏اند یا سابقه فرار از مدرسه به‌صورت غیرمعمول دارند و نیز افرادی که اعمال خشونت‌‏بار یا تخلف در رفتار یا اقدام به خودکشی داشته‌‏اند. از طرفی هم بازی فعالیتی طبیعی و لذت‌‏بخش، برای بیان احساسات، برقراری روابط، توصیف تجارب، آشکار کردن آرزوها و خودشکوفایی است. از روایات و احادیث چنین برمی‌‏آید که دین مبین اسلام به کودکان و بازی آنان توجه خاصی دارد و این امر مهم در سیره ائمه اطهار (ع) و پیامبر گرامی اسلام (ص) به‌وضوح نمایان است. استحکام نظام خانواده نیز از جمله عواملی است که به سبب فرایند صحیح اجتماعی کردن فرد، در جلوگیری از خشونت‌گرایی مؤثر است. مسلماً تعادل در این نهاد مهم و ایجاد الگوهای رفتاری و تربیتی مناسب که توازن را مراعات کنند، در کاهش بسیاری از خشونت‌ها نقش بسزایی دارد. وجود فاصله و شکاف طبقاتی و فقر و غنای بیش‌ازحد، سن بلوغ و رشد، نیاز به توجه از طرف والدین و اولیای مدرسه، افراط و تفریط در توجه به فرزندان، فقدان محبت و توجه ناشی از فوت یکی از والدین، از عوامل بسیار مؤثر بر خشونت‌گرایی و پرخاشگری کودکان هستند. دانش‌‏آموزان در چنین شرایطی به بهانه‏‌های مختلف درصدد فرار از مدرسه و شانه خالی کردن از مسئولیت‌‏های خود به‌عنوان دانش‌‏آموز برمی‌آیند و بر این اساس باید به دنبال راهکاری منطقی برای ترغیب آنان به حضور در مدرسه باشیم.
این روش آموزشی - پرورشی از سال‏‌های قبل با اجرای طرح حیاط پویا در مدرسه در ذهن ما شکل گرفت. مشکلاتی مثل از دست دادن پدر، توجه افراطی والدین و ویژگی‏‌های دوران بلوغ، رشد در خانواده بدسرپرست و اعتیاد پدر، منجر به بروز رفتارهای پرخاشگرانه و گاه فرار از مدرسه می‌‏شد. پس با مشورت و همکاری خانواده‌ها با عوامل اجرایی و مشاور مدرسه و شناخت استعداد و علاقه دانش‌‏آموزان درصدد کمک به آن‌‏ها و اصلاح رفتارهایشان برآمدیم.
بر این‏ اساس، تصمیم گرفتیم با روشی به‌ظاهر ساده، استعداد و علاقه آنان را در جهت درست مدیریت کنیم و آن‏‌ها را یاری دهیم تا با نظارت والدین و اولیای مدرسه هم به بخشی از علائق خود دست پیدا کنند و هم به‌طور غیرمستقیم به آنان آموزش دهیم که از فناوری ‏در جهت درست بهره ببرند و هزینه‌‏هایی را که صرف بازی‏‌های رایانه‌‏ای می‏‌کنند، برای خود و خانواده به حداقل برسانند. پس، مسئولیت سیستم صوتی مدرسه و پخش آهنگ ورزشی، موسیقی و شعرهای کودکانه مناسب بچه‌ها را در ساعت تفریح را به آنان سپردیم. در ساعت کلاس هم با توجه به علاقه‌‏مندی آنان به رایانه و بازی‏‌های رایانه‌‏ای در کنار درس، از این فناوری هم به‌صورت کنترل‏‌شده و نظارت معلم، استفاده مطلوب به عمل آمد.



گل بی‌خار کجاست؟
استفاده صحیح از پیامک و شبکه‌‏های اجتماعی و دنیای مجازی در تقویت دینی دانش‏ آموزان و کاهش خشونت و پرخاشگری در آنان
زهرا کمشی‏ کمر، معاون آموزشی آموزشگاه شهید گوکلانی علی ‏آباد کتول

شبکه اجتماعی را می‏توان مجموعه‌ای از افراد، سازمان‏‌ها یا مجموعه‏‌های اجتماعی دیگر دانست که از طریق روابط اجتماعی مانند دوستی، همکار بودن یا تبادل اطلاعات، با یکدیگر مرتبط می‌‏شوند (بشیر و افراسیابی،۱۳۹۱). به‏‌رغم دیدگاه نه‌چندان مثبتی که در مورد کاربرد فضای مجازی در جامعه شکل گرفته است، می‏‌توان گفت که در جامعه کنونی، این فناوری جزء لاینفک زندگی مردم است و باید سعی کنیم نحوه استفاده صحیح از آن را به فرزندان خود آموزش دهیم. در شبکه‏‌های اجتماعی، همواره اعضای هر شبکه اجتماعی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به شرکت در فعالیت‏‌های واقعی در زندگی اجتماعی تحریک و تشویق می‌‏شوند.

خداوند در نهاد آدمی عواطف مختلفی قرار داده است که هر یک در کیفیت‌‏بخشی به زندگی او و جهت‌‏دهی به مسیر حرکتش نقشی خاص بر عهده دارند. البته باید توجه داشت که ایفای این نقش‌‏ها به‌صورت مطلوب، مستلزم زمینه‏‌سازی‏‌هایی است که قبل و پس از تولد انسان توسط مربیان، اعم از پدر و مادر و معلمان، صورت می‏‌گیرد. مجموعه این تلاش‌‏ها می‌‏توانند در امر هدایت فرد مؤثر واقع شوند. خشم یکی از این عواطف است؛ زیرا وقتی آدمی خشمگین می‏‌شود، نیرویش برای انجام دادن کارهای سخت افزایش می‏‌یابد و در مبارزه با ظلم و دفاع از حق خود می‏‌تواند به او کمک کند. البته به‌شرط اینکه از حد اعتدال خارج نشود؛ زیرا در این صورت، عوارض نامطلوبی به همراه خواهد داشت.
تشویق به استفاده درست از پیامک و فضای مجازی (که یکی از علائق دانش‌‏آموزان در این برهه از زمان و در دوران بلوغ است) یکی از روش‌‏های تربیتی بود که به کمک آن به ایجاد رابطه دوستی و همدلی با دانش‌‏آموزی پرداختیم که در سن بلوغ و رشد خود بود و جلوه‌‏هایی از خشونت و پرخاشگری در رفتار او هم در مدرسه و هم در خانه دیده می‏‌شد. از جمله دلایل رفتارهای او، ویژگی‏‌های دوران بلوغ، صرع و تشنج‌های طولانی، اعتیاد پدر، افراط و تفریط والدین در برخورد و رفتار با او و نگرانی دانش‏‌آموز در مورد زندگی آینده‌‏اش بود.
از ابتدای سال تحصیلی با هماهنگی اولیای دانش‌‏آموز و در جلسات مختلفی که توسط مشاور و عوامل اجرایی مدرسه و دبیران با والدین و خود دانش‌‏آموز گذاشته شد، مقرر گردید که استفاده از تلفن همراه و شبکه‏‌های مجازی به شرط استفاده درست در زمان مناسب و ارتباط با افراد مورد تأیید والدین، توسط دانش‌‏آموز صورت گیرد. یکی از این موارد استفاده، ارسال پیامک قبل از اوقات شرعی و یادآوری گرفتن وضو و آماده شدن برای خواندن نماز بود. او همچنین در روزهای تعطیل یا زمانی که ‏ از موضوعی نگران بود، می‏‌توانست با ارسال پیام و بیان دغدغه خود، نیاز خود به ارتباط و مصاحبت با دوستان را برطرف کند. در این روش در کنار استفاده از این فناوری و نیز ارتباط دوستانه با دانش‌آموز یادشده، مسئولیت‌‏های مختلفی در کلاس درس و مدرسه به او داده شد تا بتواند ارتباط صمیمی‌‏تری با دوستان و مربیان در مدرسه و خانه برقرار کند. نیز مقرر شد که حتماً پس از پایان مدت زمانی مشخص، تشویق‌‏هایی از طرف والدین و اولیای مدرسه از دانش‌‏آموز به عمل آید. با گذشت زمان، تغییرات مثبتی در رفتار او مشاهده شد، ولی موضوع مطرح‌‏شده زمان‏‌بر است و به ارتباط مستمر نیاز دارد تا بتوانیم استفاده صحیح از تلفن همراه و شبکه‌‏های مجازی را به وی آموزش دهیم و همچنین، خواندن نماز را در وجودش نهادینه سازیم. امیدواریم با ارتباط مداوم با دانش‌آموز یاد شده، آثار مثبتی را در رفتار و کردارش مشاهده کنیم. در یکی از جلسات حضوری و ارتباط دوستانه‌‏ای که با وی داشتیم، به این موضوع پی بردیم که او با توجه به شرایطی که دارد، گاهی مایل است نماز بخواند، بهانه‌‏گیری نکند و رفتارهای مثبت و به دور از پرخاشگری از خود بروز دهد. سعی کردیم فلسفه شکر نعمت‌‏های خدا را با زبان ساده و صمیمی برایش بیان کنیم و متذکر شویم همان‏گونه که ما در قبال زحمت‏‌های پدر و مادر، مربیان و دوستان خود از آن‌ها تقدیر و تشکر می‏‌کنیم، بر ما واجب است که شکرگزار کسی باشیم که همه نعمت‏‌ها را بدون هیچ چشم‏‌داشتی برای ما آفریده است. از او خواستیم که در هنگام بروز رفتارهای خشم‌‏آلود حتماً ذکر بگوید و سجده خدا را به جا بیاورد که یکی از درمان‌‏های مؤثر در جهت کنترل عصبانیت است و برای فرونشاندن این آتش شیطانی از خدای مهربان یاری بجوید. گفتن ذکرهای مختلف به‌‏ویژه صلوات، اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، لاحول و لا قوة الا بالله العلی العظیم، آیة‏الکرسی و ... را به او آموزش دادیم و یادآور شدیم که این اذکار می‏‌توانند به آرامش او کمک کنند. طی مدت کوتاهی که از این دو روش استفاده کردیم، تأثیرات مثبت و تغییراتی در رفتار او را مشاهده نمودیم. برای مثال، در روزهای اخیر مشاهده کردیم که دانش‌‏آموز مورد نظر به دنبال متن آیةالکرسی است. با اینکه از نظر ذهنی و هوش‌‏بهر ۵۰ تا ۷۰، یادگیری این آیه‏‌های قرآن به‌صورت حفظی برای او مشکل است، با تشویق‌‏های صورت‌گرفته هم در این سال تحصیلی و هم در سال‏‌های قبل، تلاش می‏‌کند این امر مهم عملی شود. او درصدد آن است که تغییرات تدریجی و مثبت خود را به‌صورت غیرمستقیم به ما مربیان گوشزد کند. ما هم تمام تلاش خود را برای تحقق این اهداف به کار می‏‌گیریم و خدا را به خاطر افتخار خدمت به این بهشتیان روی زمین شاکریم.

منبع:
۱. بشیر، حسن و محمدصادق افراسیابی، ۱۳۹۱، شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان، تحقیقات فرهنگی. (٥) - ٦۲ -

 

۱۸۳۴
کلیدواژه (keyword): رشد مدیریت مدرسه، گزارش،دانش آموزان با نیازهای ویژه،
نام را وارد کنید
ایمیل را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید