اشاره
فناوری واقعیـت افـزوده موجـودیـت‌های دنیـای واقـعی را بـا اجـسام گرافیکی تولیدشده توسط رایانه ترکیب می‌کند و ویژگی اصلی آن، بلادرنگ بودن آن است که تشخیص، ردیابی و تعامل با اجسام را در زمان واحد انجام می‌دهد (هیمو،2014). واقعیت افزوده به‌گونه‌ای مفاهیم مجازی را به مفاهیم واقعی می‌افزاید که کاربر حس حضور در دنیای واقعی را داشته باشد و بتواند در اطراف تصویر مجازی سه‌بعدی حرکت کند و آن را از هر جهت درست مانند یک شیء واقعی ببیند. از آنجا که به‌منظور بهره‌مندی از این فناوری در آموزش، روش‌های مختلفی به کار گرفته می‌شود و همچنین تأثیرات گوناگون واقعیت افزوده بر یادگیری و آموزش گزارش شده است، تلاش این مقاله آشنا کردن بیشتر خوانندگان با روش‌های اجرای واقعیت افزوده و دانستن تأثیر آن در آموزش است.
کلاس‌های درس و روش‌های اجرای واقعیت افزوده
برای اجرای واقعیت افزوده در فرایند آموزش و یادگیری در کلاس‌های درس روش‌های مختلفی وجود دارد (یون و جانسون،2011) که در این‌جا به آن‌ها اشاره می‌شود.
یادگیری مبتنی بر کشف
یادگیری مبتنی بر کشف فرایندی است که یادگیرنده به‌طور مستقل و با راهنمایی یاد دهنده یا بدون آن، اصل یا قانونی را کشف و مسئله‌ای را حل می‌کند. ویژگی عمده این روش، درجه و میزان راهنمایی شدن یادگیرنده (به‌وسیله یاددهنده) برای اکتشاف است. این ویژگی به عواملی مانند استعداد، دانش، مهارت یادگیرنده و درجه دشواری خود مسئله بستگی دارد. واقعیت افزوده می‌تواند در برنامه‌های کاربردی که یادگیری مبتنی بر کشف را فعال می‌کنند، به کار برود. از این نوع نرم‌افزار غالباً در درس‌های علوم تجربی و شیمی استفاده می‌شود.
مدل‌سازی اشیا
واقعیت افزوده همچنین می‌تواند در برنامه‌های کاربردی مدل‌سازی اشیا به کار رود. چنین برنامه‌هایی به یادگیرندگان امکان می‌دهند در مورد چگونگی یک مورد خاص در یک محیط متفاوت بازخورد بصری فوری بگیرند. بعضی از برنامه‌ها همچنین یادگیرندگان را به طراحی اشیای مجازی برای بررسی خواص فیزیکی یا تعامل میان اشیا قادر می‌کنند. از این نوع برنامه‌ها غالباً در درس‌های علوم تجربی و فیزیک استفاده می‌شود.
بازی‌های واقعیت افزوده
فناوری واقعیت افزوده قادر به توسعه بازی‌هایی است که در دنیای واقعی قرار دارند و اطلاعات مجازی به آن‌ها افزوده می‌شود. بازی‌های واقعیت افزوده می‌توانند روش‌های قدرتمند جدیدی را برای نشان دادن روابط و ارتباطات به یاددهنده و یادگیرنده ارائه دهند. به‌علاوه، این بازی‌ها امکان آموزش به شکل‌های تعاملی و بصری را برای یادگیرندگان فراهم می‌کنند (بیلینگرست، 2012).
کتاب‌های واقعیت افزوده
کتاب‌های واقعیت افزوده کتاب‌هایی هستند که به‌صورت سه‌بعدی به یادگیرندگان ارائه می‌شوند و تجربه یادگیری تعاملی را از طریق فناوری واقعیت افزوده فراهم می‌کنند. این کتاب‌ها در تمامی پایه‌های تحصیلی و همه درس‌های آن‌ها قابلیت استفاده دارند.
آموزش مهارت‌ها
به فراینـد آمـوزش افراد برای انجام وظایف عمومی و خاص «آمـوزش مـهـارت‌ها» گفتـه می‌شـود. برنامه‌های آموزشی واقعیت افزوده از مهارت‌های مکانیـکی بـه خوبی پشتیبانی می‌کنند. چنیـن برنامه‌هـایی بـرای مثـال در آمـوزش کاشت گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر مرحله از کاشت دانه نمایش داده می‌شود و مواد و ابزار لازم معرفی و راهنمایی‌ها گنجانده شده‌اند.
تأثیر استفاده از واقعیت افزوده در کلاس‌های درس
از زمان ورود فناوری واقعیت افزوده به عرصه آموزش، اثربخشی‌های متفاوتی در یادگیری دیده شده که در این‌جا به آن‌ها اشاره می‌شود.
یادگیری چندمنظوره جذاب
فناوری واقعیت افزوده می‌تواند نوعی تجربه یادگیری چندمنظوره را فراهم کند تا امکان دست‌کاری و ارتباط میان اشیای مجازی با اشیای فیزیکی واقعی برای کاربر فراهم شود. ادغام دنیای فیزیکی در تجربه‌های آموزشی، به توسعه تجربه‌هایی می‌انجامد که از لحاظ فیزیکی تعاملی هستند و از اشیای ملموس و تعاملات فیزیکی استفاده می‌کنند.
فراهم‌آوری فرصت همکاری
همکاری می‌تواند تسهیل‌کننده یادگیری باشد، زیرا یادگیرندگان می‌توانند هم‌زمان با یکدیگر و همچنین با محتوای آموزشی تعامل داشته باشند. فناوری واقعیت افزوده اجازه می‌دهد یادگیرندگان محتوای آموزشی را از چشم‌اندازهای متفاوت بررسی کنند و هر یک به‌طور مستقیم جنبه‌های مختلف محتوای آموزشی را مطالعه کنند. در حالی که یادگیرندگان نیاز دارند افکار خود را به یکدیگر متصل کنند، در مورد دانش خود فکر کنند و درباره چگونگی مطابقت افکارشان با آنچه دیگران می‌دانند فعالیتی انجام دهند، این توانایی را هم دارند که مهارت‌های فراشناختی خود را در تعیین یادگیری خود و حل مشکلاتشان افزایش دهند.
ساختن مفاهیم انتزاعی و عینی
واقعیت افزوده ظرفیتِ آوردن مفاهیم انتزاعی به دنیای فیزیکی را داراست. فناوری گرافیک رایانه‌ای می‌تواند مفاهیم انتزاعی را به‌صورت نمایش‌های بصری ارائه دهد. برای مثال، می‌توان از مفهوم سرعت توپ استفاده کرد و آن را به‌صورت یک شیء بصری نشان داد و ویژگی‌های این مفهوم را با نمایش آن مرتبط کرد. علاوه بر این، در مورد افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم که درک مفاهیم انتزاعی برایشان بسیار دشوار است، واقعیت‌گرایی ارائه شده توسط فناوری واقعیت افزوده ممکن است فرصتی باشد تا این افراد ایده‌های انتزاعی را بیاموزند. واقعیت افزوده می‌تواند مفاهیم انتزاعی را به تجربه‌ای واقعیت‌گرایانه تبدیل کند.
افزایش دسترسی به محتوای آموزشی
یکی از بزرگ‌ترین مزایای واقعیت افزوده در آموزش، افزایش دسترسی به محتوای آموزش مجازی است. یادگیرندگان می‌توانند محتوای مجازی را از طریق دستگاه‌های رایانه‌ای مانند رایانه رومیزی و لپ‌تاپ کسب کنند. از طریق دستگاه‌های قابل‌حمل مانند تلفن همراه، یادگیرندگان می‌توانند محتوای آموزشی را در هر محیطی و در زمانی که رایانه‌های خانگی به‌راحتی در دسترس نیستند، حتی هنگام راه رفتن در خیابان یا خواندن یک کتاب، در دسترس داشته باشند.
فزایش کنترل یادگیرنده
زمانی که یادگیرنده با استفاده از رایانه به محتوای آموزشی دسترسی پیدا می‌کند، بهتر است دانش لازم در خصوص تعاملات مبتنی بر آن را داشته باشد. حداقل باید بتواند از صفحه‌کلید و ماوس استفاده کند. علاوه بر این، ممکن است نیاز باشد با انواع تکنیک‌های تعامل (مانند حرکت دادن پنجره‌ها و دسترسی به سرویس‌ها) آشنا باشد. از طرف دیگر، در تجربه واقعیت افزوده، تمامی یادگیرندگان در محتوای آموزشی غوطه‌ور می‌شوند. یادگیرندگان می‌توانند محتوای آموزشی را در فضای اطراف به صورت واقعیت افزوده ببینند. واقعیت افزوده امکان کنترل یادگیرندگان بر چگونگی و بررسی محتوا را فراهم می‌کند و می‌تواند از موانع ورود آنان به محتوای مجازی بکاهد (چانگ, 2013).
خلاصه
فناوری واقعیت افزوده با افزودن مفاهیم مجازیِ غالباً سه‌بعدی، امکان درک بهتر محیط اطراف را فراهم می‌آورد و به‌نوعی یک محیط مجازی است؛ با این تفاوت که در محیط‌های مجازی کاربر به‌کلی خارج از دنیای واقعی است و تنها با اجسام گرافیکی و رایانه‌ای سروکار دارد، در حالی که در واقعیت افزوده، اجسام گرافیکی جایگزین دنیای واقعی نمی‌شوند، بلکه به آن افزوده می‌شوند. درواقع، ترکیبی از اجسام واقعی و دیجیتالی وجود خواهد داشت و کاربر همچنان احساس حضور و تعامل با دنیای واقعی را خواهد داشت. درنهایت تغییراتِ ایجادشده در کلاس‌های درس، به دلیل حضور فناوری واقعیت افزوده، چه از بُعد روش‌های اجرایی و به‌کارگیری آن‌ها و چه از بعد فایده‌مندی و اثربخشی، انکار ناشدنی است و به واقعیت تبدیل‌شده است.