گنج مشاوره

مشاوره‌ امری تخصصی است و طی سال‌های طولانی، گرایش‌ها و شاخه‌های متعددی در این عرصه پدید آمده‌اند و در دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند. این بخش از تلاش‌های علمی متخصصان مشاوره را باید ستود و از یافته‌ها و دیدگاه‌های آنان در حل و یا کاهش مسائل و مشکلات گوناگون بهره برد. همراه با این پیشرفت‌های علمی ممدوح، باید به این حقیقت نیز نیم‌نگاهی داشت که مشاوره و ضرورت‌های آن در متن و زندگی‌ ما انسان‌ها ساری و جاری است. کافی است با دیده هدفمند به پیرامون خود نگاه کنیم و پهنای مشاوره را به‌طور واضح نظاره‌گر باشیم.

همین که می‌بینیم فردی یا افرادی از حقیر شمردن دیگران لذت می‌برند و از عزت هم‌نوعان خود وحشت دارند، همین که می‌بینیم کسانی هستند، تحمل و سعه صدر لازم در محاسبات انسانی را ندارند، یا در حد نازل دارا هستند، همین که می‌بینیم فردی در خود فرورفته است و گویی کاملاً از یاد برده است که دیگران نیز در اطراف او حضور دارند، همین که ملاحظه می‌کنیم کسانی هستند که مراقبت از خود را فراموش کرده‌اند و هیچ معیار و ملاکی برای خود

قائل نیستند، و ده‌ها و شاید صدها اختلال رفتار دیگری که در متن حیات نظاره‌گر هستیم، همه شواهدی بارز برای ضرورت ارائه خدمات مشاوره‌ای در پهنای زندگی هستند.

اکنون در شرایطی قرار داریم که گسترش ویروس کرونا همه چیز را تحت تأثیر قرار داده است و همه در این فکر هستند که چگونه خود را در مقابل این «ذرّه» قوی نگه دارند؟ این پدیده نیز به نحو دیگری آمیختگی مشاوره با متن زندگی را آشکار کرده است. متأسفانه ویروس منحوس کرونا در همه چیز اثر گذاشت. سیستم روانی، اجتماعی، جسمانی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و غیره، همه به نوعی از آن اثر پذیرفته‌اند و خود را برای جلوه دیگری از زندگی آماده ساختند. این پدیده به‌قدری دامنه وسیعی پیدا کرده است که می‌توان از «عصر کرونایی» با مختصّاتی بی‌بدیل نام برد و برای زیستن در آن، به مهارت‌های ویژه‌ای اندیشید و عمل کرد. اصول و قواعدی که در اثر این فضای کرونایی به منصه ظهور رسید، از «شستن دست‌ها» تا «دست شستن» از زندگی را دربرگرفت. بعضی‌ها دست می‌شویند تا گرفتار نشوند، بعضی‌ها نیز متأسفانه دست شسته‌اند و رفته‌اند.

اکنون مشاوره، به‌عنوان یک حرفه کاهش‌دهنده معضلات و مشکلات باید بین این دو «دست شستن» هوشیارانه ایفای نقش کند. به نظر می‌رسد خدمات مشاوره‌ای در ابعاد و زمینه‌های گوناگونش در یک آزمون قرار گرفته است؛ آزمونی که سؤال‌هایش را نه استادان بالادستی، بلکه پناه‌جویان و التماس‌کنندگان دم دستی در اختیار مشاوران قرار می‌دهند. احتمالاً یکی از شاخص‌های بسیار مهم ارزیابی مشاوره در کشور ما، نحوه کارگشایی و راه‌گشایی آنان در عصر کرونایی است. خیلی‌ها به دلیل ترس از مبتلا شدن، دچار اضطراب، تشویش خاطر، و اختلالات روانی و رفتاری شده‌اند و به فریادرس نیاز دارند. چه بسا اگر به وضع این قبیل انسا‌ن‌ها رسیدگی نشود، همین وضع آشفته روانی آنان را به وضعی بدتر از کرونا برساند و زندگی آنان را مصدوم و مخدوش سازد.

همه کسانی که در انجام مشاوره دارای توانایی‌هایی هستند، وظیفه انسانی دارند، مجاهدگونه به یاری این گروه بشتابند و به آنان کمک کنند. حقیقتاً انسان ناامید چگونه می‌تواند زندگی کند؟ مگر آنکه فرد توانای دیگری او را به امید برساند و به او نشان دهد که زندگی صرفاً آن نیست که تو فکر می‌کنی، بلکه زندگی آن است که تو می‌سازی. بی‌تردید رساندن چنین آدم‌هایی به نقطه‌ امید، به مشاوره‌های هم‌دلانه مستمر نیاز دارد.

کرونا با فاصله‌گذاری اجتماعی به یک عامل پراکند‌ه‌ساز تبدیل شده است. انسان‌هایی که به‌طور فطری به یکدیگر محتاج و مدنی‌الطبع هستند، مجبورند برای «جلوگیری از مبتلا شدن» با فاصله  از هم قرار بگیرند. حتی گردهمایی‌های معمول و مرسوم خویشاوندان نیز تحت کنترل قرار گرفته‌اند. عروسی‌ها و عزاها نیز غریبانه برگزار می‌شوند. این وضع به‌طور طبیعی مجموعه‌ای از موقعیت‌های تعادل‌آفرین و مسرت‌زا را از آدم‌ها گرفته است.

بنابراین همه ما باید بیاموزیم که زندگی با کرونا و امثال کرونا در دنیای امروز یک واقعیت است. این هم صورتی از صُوَر گوناگون حیات بشر است که در شرایط فعلی این‌طور نمایان شده است. این بدیل‌آفرینی و خلق آرامش از عهده مشاوران متعهد و دلسوز برمی‌آید. واقعیت‌ها را باید پذیرفت. برای زیستن با آن‌ها باید زندگی را تمرین کرد؛ چون زندگی باید تداوم پیدا کند، چه با گنج و چه با رنج. اینکه کدام یک به ما رو آورد، به شرایطی وابسته است که ما را در خود فرو برده است. ممکن است یک گنج سر تا پا رنج باشد و ممکن است از دل یک رنج گنجی پدید آید و چنین باد!