این المپیاد در تمام کشورها ابتدا
به‌صورت دانش‌آموزی برگزاری میشود و بعد دانشجویی. در کشور ما حدود سه سال
است کمیتة دانشجویی تشکیل شده و دانشجویان در المپیاد شرکت می‌کنند
لطفاً در ابتدا تاریخچه‌ای از المپیاد علوم زمین بفرمایید.
المپیاد بین‌المللی علوم زمین (IESO) هر سال برای دانش‌آموزان دبیرستانی برگزار میشود. نخستین بار چند دانشمند زمین‌شناس کره‌ای ایده برگزاری چنین رقابتی را مطرح کردند، سپس سازمان بین‌المللی آموزش علوم زمین (IGEO) در یک کنگره عمومی که در آوریل سال 2003 میلادی در کانادا برگزار شد برگزاری سالانه این رقابت جهانی را تصویب نمود. در پی آن نخستین المپیاد در نوامبر سال 2004 میلادی در سئول با شرکت 10 کشور برگزار گردید که در آن برنامه‌های درسی و چارچوب رقابت‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت. پس از آن در سال 2007 با میزبانی کره جنوبی و سال 2008 در تایوان و سال 2010 با شعار «حال کلید درک گذشته» در اندونزی برگزار گردید. چهارمین المپیاد علوم زمین هم در سال 2011 به میزبانی ایتالیا برگزار شد. و از آن پس تا امروز این برنامه ادامه داشته است. جدول 1 تاریخچه المپیاد علوم زمین را از ابتدا تا سال جاری نشان می‌دهد.
شما از چه سالی پیگیر برگزاری المپیاد شده‌اید؟
من ابتدا با سازمان زمین‌شناسی پیگیری‌های لازم را انجام می‌دادم. ضرورت‌های آن نوشته شد و تا حدی هم کار پیش رفت و توانستیم یک توافق ضمنی بگیریم. ولی متأسفانه چون ناظر اعزام نشده بود با برگزاری‌اش موافقت نشد. بنابراین در سال 2015 خودمان به‌صورت آزمایشی المپیاد کشوری را در شش استان برگزار کردیم که با استقبال بسیار خوبی روبه‌رو شد. مثلاً از یک شهر شیراز فقط سیصد نفر شرکت کرده بودند. پس با توجه به آماری که از شش استان داشتیم قطعاً در کل کشور آمار خیلی بالاتر بود. من در همان سال به عنوان ناظر به برزیل رفتم. آزمون هم تئوری بود و هم عملی، با موضوعات متنوع هواشناسی، اقیانوس‌شناسی، سنگ‌شناسی، تکتونیک و سایر گرایش‌های زمین‌شناسی. نوع سؤالات تلفیقی بود که نمونه‌هایی از آن در سال‌های اخیر در مجله چاپ شده است. اما بخش بعدی که متفاوت با سایر المپیاد‌هاست انتخاب کارگروه یا گروه‌هایی برای آزمون عملی در موضوعات مختلف زمین‌شناسی است؛ مثلاً تعیین سختی آب و بیان دلیل آن. در پایان کار نیز گزارش‌نویسی و ارائه گزارش است که لازمه آن تسلط به زبان انگلیسی است. جالب این است که بچه‌های هر گروه، از کشورهای مختلف بودند و کار به صورت گروهی انجام شد.
شرایط عمومی: باید در سال تحصیلی جاری در پایه دهم یا یازدهم متوسطة دوم مشغول به تحصیل باشند؛ در ضمن دوره دوم متوسطه هیچ‌گونه وقفه تحصیلی یا ترک تحصیل نداشته باشند.
شرایط اختصاصی: اشتغال به تحصیل در یکی از رشته‌های علوم تجربی، ریاضی- فیزیک و کلیه رشته‌های شاخه فنی‌وحرفه‌ای
نحوه برگزاری المپیاد علوم زمین چگونه است؟
این المپیاد در تمام کشورها ابتدا به‌صورت دانش‌آموزی برگزاری میشود و بعد دانشجویی. در کشور ما حدود سه سال است کمیته دانشجویی تشکیل شده و دانشجویان در المپیاد شرکت می‌کنند.
امسال مصوب شد که ما با کمک شرکت نفت این المپیاد را برگزار کنیم. این المپیاد مانند المپیاد‌های دیگر دارای دو مرحله است. در مرحله اول، دانش‌آموزان علاقه‌مند در رشته‌های علوم تجربی، ریاضی‌فیزیک و فنی‌وحرفه‌ای (که رشته معدن مد‌نظر است) می‌توانند براساس شرایط، از جمله معدل و نمرات در چند درس خاص و نیز تسلط به زبان انگلیسی در این المپیاد شرکت کنند. از میان این عده تعدادی انتخاب می‌شوند که می‌توانند برای رقابت به مرحله دوم بروند.
لطفاً شرایط شرکت‌کنندگان این المپیاد را بفرمایید.
شرایط عمومی: باید در سال تحصیلی جاری در پایه دهم یا یازدهم متوسطه دوم مشغول به تحصیل باشند؛ در ضمن دوره دوم متوسطه هیچ‌گونه وقفه تحصیلی یا ترک تحصیل نداشته باشند. شرایط اختصاصی: اشتغال به تحصیل در یکی از رشته‌های علوم تجربی، ریاضی- فیزیک و کلیه رشته‌های شاخه فنی‌وحرفه‌ای (به‌خصوص رشته معدن) (جدول2)
نحوه برگزاری المپیاد به چه صورت است؟
در مرحله اول آزمون‌ها براساس سرفصل (جدول3) درس‌هایی که طی سال‌های گذشته خوانده‌اند، برگزار میشود و تعدادی از آن‌ها که رتبه‌های بالاتری بر اساس امتیازات کسب شده دارند، برای مرحله دوم که در اردیبهشت ماه برگزار میشود انتخاب می‌شوند.
در مرحله دوم آزمون متفاوت است. براساس سرفصل‌های جهانی منابعی برای شرکت‌کنندگان تعیین میشود.
این منابع می‌تواند کتاب‌های مرجع باشد و به هر حال با منابع مرحلة اول متفاوت است.
داوطلبان حتماً باید برای آمادگی وقت صرف کنند تا بتوانند رتبه خوبی کسب کنند
در مرحله دوم آزمون متفاوت است. براساس سرفصل‌های جهانی منابعی برای شرکت‌کنندگان تعیین میشود. این منابع می‌تواند کتاب‌های مرجع باشد و به هر حال با منابع مرحله اول متفاوت است. داوطلبان حتماً باید برای آمادگی وقت صرف کنند تا بتوانند رتبه خوبی کسب کنند. ما حدود 35 تا 40 دانش‌آموز را در مرحله دوم منتخب می‌کنم که باید در دوره تابستانی شرکت کنند. دوره تابستانی المپیاد علوم زمین با گروه‌های دیگر بسیار متفاوت است و بین 6 تا 8 هفته طول می‌کشد. کلاس‌ها به صورت تئوری و عملی با هم است.
بازدیدهای میدانی هم داریم. ما برای این موضوع جاهای مختلفی را پیش‌بینی کرده‌ایم. بحث‌های متنوعی مانند اقیانوس‌شناسی، سنگ‌شناسی، شامل سنگ‌های آذرین، رسوبی و دگرگونی داریم.
آزمایشگاه کار عملی و تئوری در کنار هم هستند. در نهایت از بین دانش‌آموزانی که در دوره تابستانی شرکت کرده‌اند 8 نفر انتخاب می‌شوند و این 8 نفر طی مراحلی، که ممکن است که در هر ماه چند روز باشد، آموزش‌هایی می‌بینند تا برای اعزام که سال 1400 است آماده شوند.
بقیه بچه‌هایی هم که در دوره تابستانی شرکت کرده‌اند، بنا به امتیازی که کسب کرده‌اند، از مدال طلا و نقره و برنز تا لوح تقدیر به آن‌ها اهدا میشود.
آیا منتخبین این المپیاد امتیاز ورود بدون کنکور به دانشگاه دارند؟
ما برای این رشته امتیاز کنکور قائل نشده‌ایم ولی سعی می‌کنیم از بنیاد ملی نخبگان یا حتی پروژه‌هایی که شرکت نفت اعلام می‌کند، امتیازاتی برای این بچه‌ها بگیریم. به هر حال پیش‌بینی‌هایی انجام شده است و به محض اینکه این امتیازات قطعی شود اطلاع‌رسانی خواهد شد.
در نهایت از بین دانش‌آموزانی که در دورة تابستانی شرکت کرده‌اند 8 نفر انتخاب می‌شوند و این 8 نفر طی مراحلی، که ممکن است که در هر ماه چند روز باشد، آموزش‌هایی می‌بینند تا برای اعزام که سال 1400 است آماده شوند.
بقیه بچه‌هایی هم که در دورة تابستانی شرکت کرده‌اند، بنا به امتیازی که کسب کرده‌اند، از مدال طلا و نقره و برنز تا لوح تقدیر به آن‌ها اهدا میشود
حامیان المپیاد علوم زمین چه گروه‌هایی می‌توانند باشند؟
باشگاه دانش‌پژوهان برگزار کننده این المپیاد است. اما حمایت‌هایی در زمینه آموزش نیاز داشت که شرکت نفت پذیرفت و ما با مدیریت اکتشاف نفت در این خصوص تفاهم‌نامه‌ای امضا کردیم که در این زمینه به ما کمک کنند، غیر از آن پیش‌بینی میشود وقتی بازدید علمی در استان کرمان داریم از توانمندی‌های آن استان از جمله بخش معادن آن به عنوان کمک‌کننده در برگزاری دوره آموزشی بچه‌ها استفاده کنیم.
جایگاه دانش‌آموزان ایرانی را در عرصه جهانی چگونه می‌بینید؟
اگر آن چیزی که پیش‌بینی‌‌کرده‌ایم انشاالله اتفاق بیفتد، من فکر می‌کنم با توجه به استعدادی که بچه‌های ما دارند و مخصوصاً پتانسیل‌ها و پدیده‌های مختلف زمین‌شناسی که کشورمان دارد می‌توانیم جزء رتبه‌های اول مدال‌آور در این المپیاد باشیم.
چگونه شرکت‌کنندگان می‌توانند به نمونه سؤالات دسترسی داشته باشند؟
نمونه سؤالات المپیاد علوم زمین به زودی روی سایت باشگاه بارگزاری خواهد شد.
نشانی الکترونیک باشگاه دانش‌پژوهان جوان: http://talayiha.ir
● سپاس فراوان بابت وقتی که در اختیارمان قرار دادید.