مقدمه
فَندُق از خانواده توسکایان۱، بیشتر در سواحل دریای سیاه ترکیه، جنوب اروپا (ایتالیا، اسپانیا، پرتغال و فرانسه) و در مناطقی از ایالات متحده کشت می‌شود. همچنین در برخی کشورها از جمله چین، آذربایجان، ایران، نیوزلند، شیلی، گرجستان نیز پرورش می‌یابد. ترکیه با تولید ۴۲۰۰۰۰ تن در سال یعنی تقریباً ۷۵ درصد، بزرگ‌ترین تولیدکننده این میوه در جهان به شمار می‌رود. این در حالی است که ایران با تولید ۱۶۳۲۷ تن در سال، یعنی تقریباً ۲ درصد، مقام هفتمین کشور تولیدکننده فندق جهان را دارد. فندق در ایران، در استانهای گیلان، آذربایجان، قزوین، مازندران، گلستان و قم کشت می‌شود. اشکورات رحیم‌آباد در رودسر، بزرگ‌ترین تولیدکننده فندق و به‌عنوان پایتخت فندق ایران شناخته می‌شود.
واژه فندق ریشه در زبان پارسی و پهلوی دارد. فندق درختی از تیره پیاله‌داران است که برگ‌های آن دارای بریدگی‌های مضاعف، و پهنک‌برگ‌ها دارای پرز هستند. گل‌های نر و گل‌های ماده این گیاه از هم جدا، هر دو بر روی یک پایه قرار دارند بنابراین فندق جزء گیاهان یک‌پایه است. در بهار، گل‌های نر سنبله‌های بلند، و گل‌های ماده بخش‌های پیاله مانند سرخ‌رنگی تشکیل می‌دهند. پس از باروری، میوه فندق در این پیاله‌ها تشکیل می‌شود. تکثیر این گیاه به روش قلمه‌زدن یا خوابانیدن صورت می‌گیرد. ارتفاع گیاه فندق تقریباً دو متر است که در نواحی مساعد، به ۶ متر نیز می‌رسد.
فندق از زمان‌های دور کاربرد داشته است. باستان‌شناسان مقادیر زیادی از پوسته‌های فندق را در مکان‌های دوران میان‌سنگی، در حدود ۱۰ هزار سال پیش و نوسنگی، در حدود هفت هزار سال پیش در سوئد، دانمارک و آلمان یافته‌اند. فیلسوف یونانی تئوفراستوس۲ به سودمندی‌های فندق در نوشته‌های خود اشاره کرده و در کتاب انجیل، از فندق به دلیل ارزش غذایی و شفابخشی آن تمجید شده است.
فندق از مواد غذایی شامل چربی (۶۴-۵۸ درصد)، پروتئین (۱۶-۱۱ درصد) و کربوهیدرات (۱۸-۱۵ درصد) را در بردارد و از رطوبت (۵/۴-۳/۹ درصد) برخوردار است. همچنین سرشار از ویتامین، مواد معدنی، اسیدهای آلی، ترکیب‌های فنولی و مواد زیست‌فعال محلول در چربی است و به دلیل این ویژگی‌ها نقش مهمی در سلامتی انسان دارد.
ترکیب‌های شیمیایی
چربی‌ها
فندق دارای منبع غنی از چربی‌هاست. در روغن‌های استخراج‌شده گونه‌های مختلف فندق، ۱۸ نوع اسید چرب گزارش شده است که اسیدهای چرب سیرشده، بخش اندکی از آن، در حدود ۶/۹۰ تا ۸/۵۲ درصد، را تشکیل می‌دهند درحالی که منبعی از اسیدهای چرب سیرنشده‌ـ که به‌عنوان مواد فعال‌کننده پاداکسنده‌ها شناخته می‌شوند‌ـ به‌شمار می‌رود چنان‌که، ۸۰ درصد آن را اولئیک اسید تشکیل می‌دهد. بخش اصلی چربی‌های فندق از ترکیب‌های قطبی و غیر‌قطبی تشکیل شده است. تری آسیل گلیسرول‌ها۳ چربی‌های عمده غیر‌قطبی هستند که نزدیک به ۱۰۰ درصد کل چربی‌های غیر‌قطبی روغن فندق را تشکیل می‌دهند. این ترکیب‌ها منبع غنی از اسیدهای چرب سیرنشده تکی (MUFA)۴ یعنی دارای یک پیوند دوگانه، و اسیدهای چرب غیراشباع چندتایی (PUFA)۵ یعنی دارای چندین پیوند دوگانه هستند که پالمیتیک اسید، استئاریک اسید، لینولئیک‌اسید و اولئیک‌اسید از آن جمله‌اند. گفتنی است نسبت اسیدهای چرب سیرنشده تکی در فندق بیشتر است و به ۷۸ تا ۸۳ درصد می‌رسد.
اسیدهای چرب امگا ۳، توسط بدن انسان ساخته نمی‌شوند و باید از راه رژیم غذایی تأمین شوند. آلفا لینولنیک‌اسید۶، یکی از اسیدهای چرب سیرنشده چندتایی و پیش ماده ساخت اسیدهای چرب امگا ۳، به فراوانی در فندق وجود دارد.
در بین مغزها و روغن‌های گیاهی، فندق دارای بیشترین مقدار MUF و کمترین مقدار اسیدهای چرب سیرشده است. مصرف زیاد این نوع اسیدها، باعث افزایش غلظت کلسترول بد ۷LDL و کاهش شدید غلظت کلسترول خوب خون ۸HDL، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی، سکته مغزی و انواع سرطان‌ها می‌شود. بنابر پژوهش‌ها، در روغن‌های فندق خام و برشته، علاوه بر ۱۸ اسید چرب، مقادیر بسیار ناچیزی نیز از اسید چرب ترانس وجود دارد و در نتیجه انتظار نمی‌رود که اثرهای زیان‌بار و جانبی داشته باشد. ۹۸/۸ درصد روغن فندق را ترکیب‌های غیر قطبی، و ۱/۲ درصد آن را ترکیب‌های قطبی تشکیل می‌دهند. فندق حاوی ۹۸ درصد تری آسیل گلیسرول‌ها به‌عنوان چربی‌های غیر قطبی، ۱/۴ درصد گلوکولیپید و کمتر از ۰/۲ درصد فسفولیپید به‌عنوان چربی‌های قطبی است. همچنین از دیگر ترکیب‌های چرب مانند استرول‌ها، استرول استر، فسفاتیدیل سرین۹، فسفاتیدیک‌اسید۱۰ و اسفینگولیپیدها۱۱ نیز برخوردار است.
ترکیب‌هایی همچون فیتواسترول‌ها و فیتواستانول‌ها با کاهش کلسترول، خطر ابتلا به انواع سرطان و بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی را کاهش می‌دهند، از جذب کلسترول جلوگیری می‌کنند و به تقویت دستگاه ایمنی بدن می‌پردازند.
اسکوالن۱۲، یک هیدروکربن ترپنوئیدی راست‌زنجیر ۳۰ کربنی است که به‌عنوان پیش ماده استروئیدها در سلول‌های گیاهی و جانوران فعالیت می‌کند. در سلول‌های گیاهی، اسکوالن می‌تواند به فیتواسترول‌ها تبدیل شود و سطح کلسترول کل، کلسترول بد و تری‌اسیل گلیسرول‌های خون را در بیماران مبتلا به کلسترول بالا کاهش دهد. اثر محافظتی این ماده در شیمی‌درمانی، از عملکرد پاداکسندگی آن نتیجه می‌شود. فندق دومین دانه مغذی است که از بیشترین مقدار اسکوالن برخوردار است.
مواد معدنی
فندق سرشار از انواع مواد معدنی ضروری و غیرضروری است، جدول ۱. پتاسیم فراوان‌ترین ماده معدنی فندق است و پس از آن فسفر، کلسیم و منیزیم مقدار بالایی در فندق دارند. فندق دارای مقدار چشمگیری از مواد معدنی ضروری است که مصرف آن‌ها از کمبود ویتامین‌ها در بدن جلوگیری می‌کند. در مقایسه با مواد غذایی دیگر، وجود مواد معدنی کلسیم، منیزیم و پتاسیم در فندق و جذب بالای این مواد، همراه با کاهش جذب سدیم، باعث به تأخیر افتادن پوکی استخوان، کاهش فشار خون، اثر کردن انسولین و کاهش بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی می‌شود.
با توجه به جدول ۱، فندق منبع خوبی از سلنیم است که اثر پاداکسندگی دارد و با خنثی کردن اثر زیان‌آور رادیکال‌های آزاد، از غشاهای سلولی محافظت می‌کند. افزایش مقدار سلنیم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی و انواع سرطان‌ها را کاهش دهد. همچنین به حفظ خاصیت ارتجاعی بافت رگ‌های خونی می‌پردازد.
ویتامین‌ها
فندق حاوی ویتامین‌های محلول در چربی A, E, K؛ محلول در آب شامل تیامین(B۱)، ریبوفلاوین(B۲)، نیاسین(B۳)، پانتوتنیک اسید(B۵)، پیریدوکسین(B۶)، بیوتین، فولات؛ ویتامین C، کولین و بتائین است.
فندق منبع غنی از ویتامین E، یک پاداکسنده فنولی محلول در چربی است. با مصرف ۴۲/۵ گرم فندق در روز، ویتامین E مورد نیاز روزانه بزرگسالان تأمین می‌شود. ویتامین E، به‌عنوان اصلی‌ترین محافظ در برابر پراکسید شدن چربی‌ها‌‌ـ فرایندی که در آن رادیکال‌های آزاد، الکترون‌ها را از چربی‌های موجود در غشای سلولی جدا می‌کنند و چربی را به‌صورت رادیکال در می‌آورند‌ـ از سلول‌های بدن در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. فندق منبع خوبی از بیوتین است و با مصرف تنها ۳۷ تا ۴۰ گرم فندق در روز، بیوتین مورد نیاز بزرگسالان تأمین می‌شود. فندق نسبت به ۱۱ نوع دانه مغذی شامل بادام، فندق برزیلی، بادام‌زمینی، ماکادمیا یا فندق استرالیایی، گردوی آمریکایی، دانه کاج، پسته، گردو، شاه‌بلوط و نارگیل، بیشترین مقدار ویتامین E، فولات و بیوتین را دارد. در روغن‌های استخراج‌شده از گونه‌های مختلف فندق، هفت نوع توکول یا ترکیب‌های شیمیایی ویتامین E، شامل چهار توکوفرول۱۳ (α،β،γ،δ) و سه توکوترینول۱۴ (α،β،γ) گزارش شده که α- توکوفرول در آن از بیشترین مقدار برخوردار است.
آمینواسیدها
فندق منبع بسیار خوبی از آمینواسیدهای ضروری و ظاهراً غیرضروری است. گلوتامیک اسید، و پس از آن آرژنین و آسپارتیک اسید، فراوان‌ترین آمینواسید موجود در فندق‌اند. این آمینواسیدها همراه با مقداری آلانین و آسپاراژین، ۷۱/۳ درصد کل آمینواسیدهای آزاد موجود در فندق را تشکیل می‌دهند. مقدار آمینواسیدهای غیرضروری در فندق ۳،/۴۸ تا ۴۴/۹ درصد کل آمینواسیدهای آن است. فندق دارای هر ۹ آمینواسید ضروری است. البته برخی بررسی‌ها وجود تریپتوفان را در آن تأیید نمی‌کنند، جدول ۲.
برخی از آمینواسیدهای غیرضروری موجود در فندق مانند آرژنین، سیستئین، گلیسین و تیروزین اکنون به‌عنوان آمینواسیدهای ضروری مشروط تلقی می‌شوند، یعنی باید در رژیم غذایی، موجود باشند.
فندق دارای نسبت پایینی از لیزین به آرژنین، در حد ۰/۲۱ درصد است که در کاهش خطر ابتلا به کلسترول بالای خون و تنگ شدن رگ‌ها مؤثر است. آسپارژین و گلوتامین در هیچ یک از انواع فندق یافت نمی‌شوند. آمینواسیدهای آزاد که باعث طعم و مزه متمایز غذاها می‌شوند، در فندق مسئول طعم تلخ، ترش و شیرین هستند. همچنین نقش مهمی در تولید رنگ قهوه‌ای مربوط به تشکیل آکریلامید هنگام سرخ کردن و ایجاد رایحه هنگام برشته شدن مغزها دارند.
فیبرها
پس از غلات، مغزها از فیبر فراوانی برخوردارند. اگرچه فیبر غذایی یا کربوهیدرات غیر قابل هضم، ماده‌ای مغذی نیست، مزایای بسیار زیادی برای سلامتی و سوخت‌وساز بدن دارد. دریافت فیبر زیاد، با کاهش غلظت کلسترول خون، خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی و فشار خون، شاخص توده بدن یا واحد اندازه‌گیری چربی بدن همراه است و بهبود ملینی مزاج، کنترل افزایش وزن، تنظیم قند خون پس از صرف غذا و بهبود عملکرد دستگاه گوارش را در بردارد.
فیبر غذایی را می‌توان به ترکیب‌های محلول و نامحلول در آب طبقه‌بندی کرد. رژیم غذایی همراه با فیبر محلول در آب، باعث کاهش کلسترول و لیپوپروتئین با چگالی کم یا کلسترول بد می‌شود. بنابر پژوهش‌ها، میزان کل فیبر موجود در رژیم غذایی فندق، ۱۲/۸۸ گرم به ازای هر ۱۰۰ گرم، و در گونه‌های مختلف آن متغیر است.
قندها
ترکیب‌های فعال طعم‌دهنده مانند قندها، اسیدهای آلی، آمینواسیدهای آزاد و تانن‌ها می‌توانند ویژگی‌های حسی انواع فراورده‌های غذایی را بهبود بخشند. قندها مسئول شیرینی غذاها هستند. شش قند مختلف از جمله مونوساکاریدها شامل فروکتوز، گلوکوز و میوـ اینوزیتول۱۵؛ ساکاروز و گالاکتوزیدهای آن به‌نام رافینوز۱۶؛ تری ساکارید و تتراساکارید استاکیوز۱۷ در فندق شناسایی شده‌اند. مقدار کل قند فندق به‌طور متوسط به ۳/۵۸ گرم در هر ۱۰۰ گرم آن می‌رسد که ساکاروز، ۷۴/۶ درصد آن را تشکیل می‌دهد.
اسیدهای آلی
اسیدهای آلی مسئول طعم ترش، اسیدی بودن و طعم خاص میوه‌ایِ بسیاری از غذاها هستند و به‌عنوان عواملی مهم، در مزه میوه‌ها و سبزیجات دخالت دارند. در این خانواده از ترکیب‌ها، مالیک‌اسید بیشترین مقدار، و سیتریک‌اسید و اگزالیک‌اسید کمترین مقدار را در فندق دارند. مالیک‌اسید، طعم میوه‌ای ترش با تندی ملایم به میوه‌ها و سبزیجات تازه می‌بخشد. اسیدهای گالاکتورونیک۱۸، لوولین۱۹، سوکسینیک۲۰، سیتریک، اگزالیک، استیک و بوتیریک نیز در انواع مختلف فندق وجود دارند.
تانن‌ها
این ترکیب‌ها پلی فنول‌های پیچیده‌ای هستند که به‌طور طبیعی در آب محلول‌اند و در بسیاری از غذاهای گیاهی از جمله بیشتر مغزها وجود دارند و تا حدودی مسئول طعم تلخ، گس و تولید رنگ قهوه‌ای هستند. تانن‌ها به دلیل رسوب دادن پروتئین‌ها، اثر جمع کنندگی در دهان ایجاد می‌کنند. فندق دارای بیشترین مقدار تانن نسبت به بادام، بادام‌زمینی، شاه‌بلوط، پسته و گردو است.
اسیدهای فنولی در مواد غذایی به شکل‌های آزاد، استری، گلیکوزیدی و نامحلول یافت می‌شوند و از این جمله، اسیدهای فنولی آزاد در طعم غذاها نقش مؤثری دارند. فلاونوئیدها گروه دیگری از ترکیب‌های فنولی هستند که به هفت دسته تقسیم می‌شوند. این ترکیب‌ها پاداکسنده‌هایی قوی هستند که با به دام انداختن رادیکال‌های سوپر‌اکسید (O۲·−)، هیدروکسید (HO·) و رادیکال پراکسیل (ROO·)، تشکیل پراکسید از لیپیدها را کنترل و از لیپوپروتئین‌های با چگالی کم (LDL) در برابر اکسید شدن محافظت می‌کنند. همچنین با جلوگیری از انباشته شدن پلاکت‌ها سبب افزایش جریان خون می‌شوند. مصرف فلاونوئیدها با کاهش انواع سرطان، سکته مغزی، بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی همراه است.
ترکیب‌های فعال معطر
فندق به‌صورت خام یا برشته مصرف می‌شود. فرایند برشته کردن باعث بهبود طعم، رنگ، تردی و شکنندگی فندق می‌شود. در میان ترکیب‌های فعال معطر و فرّار فندق برشته، از ۵-متیل-(E)-۲-هپتن-۴-اون۲۱ یا فیلبرتون۲۲، به‌عنوان رایحه اصلی فندق یاد می‌شود. بررسی فندق خام و برشته، وجود ۳۹ ترکیب در فندق خام و ۷۹ ترکیب در فندق برشته شامل کتون‌ها، آلدهیدها، الکل‌ها، هیدروکربن‌های معطر، ترپن‌ها، فوران‌ها، پیرول‌ها، پیرازین‌ها و اسیدها را ثابت کرده است. پیرازین‌ها، پیرول‌ها، ترپن‌ها و اسیدها تنها در فندق برشته شده وجود دارند. پیرازین‌ها همراه کتون‌ها، آلدهیدها، فوران‌ها و پیرول‌ها به فندق برشته، عطری خاص می‌بخشد.
اثرهای درمانی
به‌طور معمول از نظر عموم مردم، مغزها به دلیل چربی زیاد، ناسالم تلقی می‌شدند اما بررسی‌های اخیر نشان داده‌اند که مصرف مکرر مغزها با میزان چربی خوب خون در ارتباط است و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی، حمله قلبی، تنگ شدن رگ‌ها و دیگر اختلال‌های مزمن را کاهش می‌دهد. مصرف مغزها در حد بیش از چهار بار در هفته، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد. بنا به هرم غذایی سالم جدید برای سلامتی، باید هر روز یک تا سه وعده مغز و حبوبات در رژیم غذایی گنجانده شود زیرا این مواد دارای ترکیب‌های فعال زیستی و مؤثر هستند. در میان مغزها، فندق سرشار از اسیدهای چرب سیرنشده، به‌ویژه اولئیک اسید فراوان است که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی را کاهش می‌دهد و به‌عنوان یک پاداکسنده، باعث افزایش کلسترول خوب خون می‌شود. همچنین در تولید سوخت زیستی و تجدید پذیر کاربرد دارد. وجود توکول‌ها (α-توکوفرول)، فیتواسترول‌ها (β-فیتواسترول)، پلی فنول‌ها، و اسکوالن در فندق، غلظت کلسترول کل و کلسترول بد خون را کاهش می‌دهد و تأثیر مثبتی بر تقویت دستگاه ایمنی بدن دارد. روغن فندق منبع غنی از توکوفرول‌های ویتامین E است که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
مواد معدنی موجود در فندق برای سلامتی جسمی و روحی بدن بسیار مهم هستند. وجود آهن، روی، مس و نسبت زیاد K/Na، فندق را برای رژیم‌های غذایی به‌ویژه تعادل الکترولیتی مناسب می‌کند. فندق در کاهش کم‌خونی همولیتیک‌ـ که نوعی کم‌خونی ناشی از تخریب گلبول قرمز است‌ـ نقش دارد. افزودن مغزها به رژیم‌های غذایی افراد، نه تنها باعث افزایش وزن نمی‌شوند بلکه با کاهش وزن بدن و توده چربی نیز همراه است.
فندق به‌عنوان منبعی غنی از پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، مس، منگنز و سلنیم، دارویی مؤثر برای حفظ عملکرد دستگاه عصبی است. فندق اثر سم‌زدایی روی رگ‌های واریسی و ورم ناشی از نارسایی وریدی دارد و به کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ کمک می‌کند. فندق تازه فعالیت ضد جهش‌زایی دارد و با کنترل سدیم آزید به‌عنوان یک ترکیب سرطان‌زا خاصیت سرطان‌زایی نشان می‌دهد. α-توکوفرول فندق محافظ عقل در برابر زوال و بیماری آلزایمر است. از فندق در فراورده‌های آرایشی و دارویی، پخت‌وپز و ماساژ استفاده می‌شود. روغن فندق مانند گاز طبیعی فشرده، به‌عنوان سوخت زیستی، منبع خوبی برای انرژی است. در عطرسازی از فیلبرتون‌ـ که عامل اصلی در طعم فندق است‌ـ به‌عنوان رایحه‌ای بی‌خطر و سالم استفاده می‌شود.
گفتنی است پلی‌فنول‌های روغن فندق با پلی‌فنول‌های روغن زیتون متفاوت‌اند. پلی‌فنول‌های فندق به دلیل توانایی در اهدای یک اتم هیدروژن به رادیکال‌های آزاد، فعالیت پاداکسندگی قوی‌تری در برابر خوداکسایشی دارند و خطر ابتلا به سرطان، دیابت و بیماری‌های مزمن را کاهش می‌دهد. هنگامی که پلی‌فنول‌های فندق به سلول‌های چربی افزوده می‌شوند، تجمع چربی در سلول چربی را کاهش می‌دهند. بنابراین فندق اثر ضد چاقی دارد و روغن فندق یا فندق را می‌توان به‌عنوان غذای سالم از نظر سلامت قلب طبقه‌بندی کرد.
پوست نازک فندق، که ۲/۵ درصد مغز فندق را تشکیل می‌دهد نیز در سلامتی مؤثر است، زیرا ترکیب‌های فنولی موجود در پوست نازک آن نسبت به مغز فندق متراکم‌تر و ۱/۴ برابر بیشتر است. بنابراین پوست نازک فندق اثر پاداکسندگی قوی‌تری نسبت به مغز آن دارد. پوست فندق حاوی فلاونول‌ها۲۳ و دی هیدروچالکون‌ها۲۴ و سرشار از فلاوان ۳ـ اُل مونومری و پلیمری است.
سروتونین (۵ـ هیدروکسی تریپتامین)۲۵ یکی از انتقال‌دهنده‌های عصبی در دستگاه عصبی است. این ماده نقش بسیار مهمی در سلامت انسان از جمله تنظیم اشتها، اضطراب، خواب، خلق‌وخو و فشار خون دارد. مصرف فندق همراه پوست نازک آن به تأمین سروتونین مورد نیاز بدن کمک می‌کند. پوست فندق تا ۴ برابر بیشتر از خود فندق دارای سروتونین است. سروتونین در قسمت‌های دیگر گیاه فندق از جمله برگ‌ها، ریشه، گل‌ها، و مغز آن نیز یافت می‌شود.
پروآنتوسیانیدین‌ها یا تانن‌های تغلیظ شده فندق، به دلیل فعالیت پاداکسندگی قوی و اثر حفاظتی بر سلامت انسان، خطر ابتلا به سرطان، بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی و لخته شدن خون را کاهش می‌دهند و بدن را در برابر عفونت‌های ادراری محافظت می‌کنند.
پاکلیتاکسل۲۶، ماده مؤثر داروی تاکسول است که برای درمان انواع سرطان‌ها و ایدز به کار می‌رود. هم‌اکنون تاکسول، یکی از بزرگ‌ترین داروهای ضد سرطان در سراسر جهان است که به‌صورت یک مهارکننده قوی و مؤثر تقسیم سلولی عمل می‌کند. پاکلیتاکسل در تمام بخش‌های درخت فندق وجود دارد.
پوست فندق به‌ویژه ریشه آن خاصیت جمع‌کنندگی دارد، جوشانده آن جهت جلوگیری از خونریزی و تنگی رگ‌ها بسیار سودمند است. هنگام خونریزی شدید حتماً باید از جوشانده پوست فندق استفاده شود. سنبله و دانه‌های گل فندق باعث تعریق می‌شوند و در درمان سینه‌پهلو و اسهال و سرگیجه مؤثرند.
یک فنجان فندق حدود ۸۶ درصد از نیاز روزانه بدن به ویتامین E را تأمین می‌کند. ویتامین A و ویتامین C، دو پاداکسنده قدرتمند روغن فندق، اثر هم‌افزایی دارند و با کاهش التهاب به مبارزه با پیری زودرس و چین‌وچروک می‌پردازند، پوست را شاداب، نرم و صاف نگه می‌دارد و به‌عنوان یک ضد آفتاب طبیعی، پوست را از اثرهای زیان‌آور پرتوهای فرابنفش محافظت می‌کنند. فلانوئیدها همراه با پاداکسنده‌ها باعث تقویت سلول‌های پوستی، پاک‌سازی سلول‌های مرده از سطح پوست می‌شوند، آکنه را درمان و موهای آسیب‌دیده و خشک را تقویت می‌کنند.
نتیجه‌گیری
فندق به دلیل داشتن مواد غذایی غنی و خاص، می‌تواند در تغذیه و سلامتی انسان مؤثر است باشد و باید در رژیم غذایی انسان گنجانده شود. محتوا و ترکیب آمینواسیدهای آزاد، قندها، اسیدهای آلی و تانن‌ها نقش مهمی در طعم و عطر فندق دارند. وجود مواد معدنی ضروری، ویتامین‌ها و آمینواسیدها؛ مقادیر زیاد چربی‌های سودمند برای قلب و وجود فیبرهای محلول غذایی، مواد فعال زیستی، اجزای جزئی، مواد شیمیایی گیاهی همچنین فعالیت‌های پاداکسندگی، افزودن فندق به رژیم‌های غذایی سالم، را روشی برای پیشگیری از بیماری‌های گوناگون معرفی می‌کند.
پی‌نوشت‌ها
1. Betulaceae
2. Theophrastus
3. triacylglycerols
4. monounsaturated fatty acid
5. polyunsaturated fatty acid
6. α-linolenic acid
7. Low-density lipoprotein
8. High-density lipoprotein
9. phosphatidylserine
10. phosphatidic acid
11. sphingolipids
12. squalene
13. tocopherols
14. tocotrienols
15. myo-inositol
16. raffinose
17. stachyose
18. galacturonic
19. levulinic
20. succinic,
21. 5-methyl-(E)-2-hepten-4-one
22. filbertone
23. flavonols
24. dihydrochalcones
25. 5-hydroxytryptamine
26. paclitaxel
منابع
۱. غیاث‌الدین جزایری، اسرار خوراکی‌ها، تهران، نشر امیرکبیر چاپ هفتم:۳۰۴
2. Alasalvar, C, Shahidi, F. 2008. Tree nuts: Composition, phytochemicals, and health effects (pp. 185–235). Boca Raton: CRC Press, Taylor & Francis Group.
3. https://www.atlasbig.com/en-us/countries-hazelnut-production11/11/19, World's top Hazelnut Producing Countries
4. https://www.adagio.com/flavors/hazelnut.htmlHazelnut Tea - Adagio Teas
5. https://www.fotolibra.com/gallery/1200231/hazel-tree-corylus-avellana/ Hazel Tree (Corylus avellana) - fotoLibra
6. https://hazelnuthill.com/history-of-the-hazelnut/
7. https://hazelnuts.com/hazelnut-history/11/26/19, Hazelnut History | Northwest Hazelnut Company
8. Taş, N.G. Yılmaz, C. Gökmen, V. 2019. Investigation of serotonin, free and protein-bound tryptophan in Turkish hazelnut varieties and effect of roasting on serotonin content, Food Res Int., 120, 865-871.
9. Dobhal, K. Singh, N. Semwal A.and Negi,A. 2018. A Brief Review On: Hazelnuts. Int J Recent Sci Res., 9, 23680-23684.
10. Parcerisa, J., Richardson, D.G., Rafecas, M., Codony, R., and Boatella, J. 1997. Fatty acid distribution in polar and nonpolar lipid classes of hazelnut oil (Corylus avellana L.), J. Agric. Food Chem., 45, 3887–3890.
11. Newmark, H.L. 1997 Squalene, olive oil and cancer risk: A review and hypothesis, Cancer Epidem. Biomar. Prevent., 6, 1101–1103.
12. Alasalvar, C., Shahidi, F., Liyanapathirana, C.M., and Ohshima, T. 2003. Turkish Tombul Hazelnut (Corylus avellana L.). 1. Compositional Characteristics, J. Agric. Food Chem., 51, 3790–3796.
13. Koksal, A.I., Artik, N., Simsek, A., Gunes, N. 2006. Nutrient composition of hazelnut (Corylus avellana L.) varieties cultivated in Turkey, Food Chem., 99, 509–515.
14. Brufau, G., Boatella, J., and Rafecas, M. 2006. Nuts: Source of energy and macronutrients, Br. J. Nutr., 96(Suppl. 2), 24S–28S.
15.https://www.stylecraze.com/articles/wonderful-benefits-of-hazelnuts-for-skin-hair-and-health/#gref