مقدمه
نمک اپسوم یا منیزیم سولفات نخستین بار از چشمه‌های نمکی و تلخ اپسوم، در شهر سوری انگلستان کشف شد. این نمک که در دمای اتاق و فشار هواکره به‌صورت بلورهای کوچک و بی‌رنگی دیده می‌شود، به دو شکل خوراکی و غیرخوراکی در دسترس قرار دارد. با اینکه نمک اپسوم طعمی کاملاً تلخ و ناخوشایند دارد، برخی از مردم آن را در آب حل می‌کنند و می‌نوشند.
با انحلال نمک اپسوم در آب، یون‌های منیزیم و سولفات آزاد و از راه پوست جذب می‌شوند. برخی کارشناسان بر این باورند که مقدار یون‌های جذب‌شده از این راه بسیار ناچیز یا کم است ولی بسیاری از پزشکان حمام نمک اپسوم را روشی ایمن برای درمان ناراحتی‌ها می‌دانند. از دید این افراد، نمک اپسوم به‌صورت حل‌شده در آب، آسیب کمتری به افراد وارد می‌کند.
روش تهیه
منیزیم سولفات معمولاً به‌صورت مستقیم از منابع طبیعی به دست می‌آید. ترکیب هفت آبه این نمک را نیز می‌توان از واکنش خنثی شدن سولفوریک اسید با MgCO۳ یا MgO تهیه کرد. در مقیاس صنعتی، این ماده از واکنش MgO و سولفوریک اسید به دست می‌آید:
MgO(s) + H۲SO۴(aq) → MgSO۴(aq)
کاربردها
در پزشکی
تأمین منیزیم مورد نیاز بدن: مهم‌ترین علت به‌کارگیری نمک اپسوم، منیزیم موجود در آن است. منیزیم چهارمین ماده معدنی مورد نیاز بدن است که در ۳۲۵ واکنش زیست‌شیمیایی مربوط به قلب و دستگاه عصبی دخالت دارد و بیشتر مردم با کمبود آن روبه‌رو هستند. در نتیجه، تأمین منیزیم مورد نیاز از راه حمام کردن با این نمک ارزشمند است.
در جریان مطالعه‌ای که روی ۱۹ فرد سالم انجام شد پژوهشگران متوجه شدند سطح منیزیم به‌غیر از سه نفر، در بقیه افراد مورد مطالعه، پس از حمام گرفتن با نمک اپسوم، افزایش یافت. با این حال، هیچ آزمون آماری دیگری در این زمینه انجام نشد. حتی برای این مطالعه هم، گروه کنترل در نظر گرفته نشده بود. در نتیجه نتایج آن بی‌اساس و کاملاً سؤال‌برانگیز بود.
درمان بیماری پره اکلامپسی: (یا تشنج همراه با فشار خون بالا۱) بنابر پژوهشی که در مجله زنان و زایمان بریتانیا گزارش شد، زنان باردار مبتلا به این بیماری با مصرف منیزیم سولفات وارد مراحل درمان می‌شوند. این ماده خطر ابتلا را تا بیش از ۱۵ درصد نیز کاهش می‌دهد. اینکه پزشکان از آغاز دهه ۱۹۰۰، منیزیم سولفات را برای رفع این مشکل تجویز می‌کردند نتایج این مطالعه را تأیید می‌کرد.
درمان سوزش سر دل و یبوست: خوردن این نمک برای درمان مشکلات گوارشی مانند سوزش سر دل و یبوست نیز مورد استفاده قرار گرفته است. البته تهیه شکل خوراکی آن نیاز به تجویز پزشک دارد.
کاهش استرس: حل شدن نمک اپسوم در آب ولرم و آزاد شدن یون‌های منیزیم، با تقویت تولید سروتونین و کاهش اثر آدرنالین، موجب درمان استرس، اضطراب و افسردگی می‌شود. همچنین، منیزیم به تولید ملاتونین که هورمون بهبوددهنده خواب است، کمک می‌کند.
درمان گرفتگی ماهیچه: دراز کشیدن در حمام نمک اپسوم، تورم مفاصل و ماهیچه‌های دردناک، درد پا، رگ به رگ شدن و کوفتگی را کاهش می‌دهد. بنابر بررسی‌ها، منیزیم نقش چشمگیری در مهار التهاب مزمن دارد.
از جمله کاربردهای دیگر این نمک در زمینه پزشکی می‌توان به این موارد اشاره کرد: خارج کردن جسم خارجی از زیر پوست، بهبود جریان خون، کاهش فشار خون بالای ناشی از استرس، جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، پاکسازی کبد، درمان نقرس، تنظیم قند خون، سم‌زدایی، تقویت ماهیچه‌ها و جلوگیری از سخت شدن دیواره رگ‌ها و لخته شدن خون.
مراقبت از پوست و مو: لایه‌برداری و پاکسازی پوست از سلول‌های مرده و مواد آرایشی، نرم و روشن و مرطوب شدن، از بین بردن جوش‌های سر سیاه، درمان و رفع کبودی، کاهش آکنه، درمان خون‌مردگی، از بین بردن بوی بد پا، کاهش اثر آفتاب‌سوختگی و کاهش سلولیت، نمونه‌هایی از سودمندی این نمک برای پوست بدن هستند.
ماساژ دادن سر با این نمک موجب درمان خارش و شوره سر، نرم شدن، حجیم شدن موهای چرب و درخشندگی مو می‌شود.
در کشاورزی
اغلب گیاهان به مواد مغذی مانند منیزیم و گوگرد نیاز دارند و نمک اپسوم ماده مغذی اولیه بسیاری از غذاهای گیاهی را فراهم می‌کند. این نمک از بین رفتن رنگ سبز گیاه را برطرف می‌کند، آفت‌ها و حشرات ناخواسته را از بین می‌برد و از پوسیدگی انتهای شکوفه در گوجه‌فرنگی جلوگیری می‌کند. همچنین این ترکیب موجب حاصلخیزی زمین‌های زیر کشت گوجه‌فرنگی، فلفل و گل رز می‌شود و فراورده‌های بزرگ‌تر و گل‌های پرتری ایجاد می‌کند. البته این ماده ممکن است درختچه‌ها و گل‌های زینتی را از بین ببرد بنابراین باید در مصرف آن دقت شود. از سوی دیگر، مقدار تزریق محلول نمک اپسوم برای هر گیاه، باید متناسب با سن گیاه و نوع خاک باشد. بنابراین پیش از هر اقدامی برای کوددهی، باید آزمایش‌های دقیق خاک‌شناسی انجام گیرد و با کارشناسان کشاورزی در این زمینه مشورت شود.
کاربردهای دیگر
این نمک در ماهی برای درمان برخی بیماری‌ها مانند ورم مثانه، یبوست و اختلال شنا سودمند است. از این نمک می‌توان به‌عنوان یک ماده شوینده طبیعی برای شستن ظرف، کاشی و سرامیک بهره برد.
اثرهای جانبی
روی هم رفته نمک اپسوم ایمن است، اما گاهی ممکن است باعث استفراغ، اسهال، گرفتگی ماهیچه‌ها، دردهای شکمی، تحریک دستگاه گوارش، مسمومیت منیزیمی، قرمز شدن پوست، و واکنش‌های حساسیتی شود. ممکن است این نشانه‌ها پیشرفت کنند و به تپش غیرعادی قلب، فشار خون زیاد، دشواری تنفس، خرابی کلیه و ایست قلبی بینجامند. بهتر است از مصرف نمک اپسوم در دوران بارداری و شیردهی پرهیز شود. همچنین افرادی که دیابت دارند نباید از این نمک استفاده کنند، زیرا موجب خشکی پوست و عفونت می‌شود.
در مجموع، نمونه‌های کمی برای اثرهای سمّی این ماده گزارش شده است چنان که، در سال ۱۹۰۹ مطالعه‌ای در مورد عوارض این نمک انجام گرفت و فقط ۷ نفر در محدوده زمانی ۱۸۴۱ تا ۱۹۰۹ شناسایی شدند که عوارض جانبی آن را تجربه کرده بودند.
روش استفاده
• استفاده خوراکی بنا به دستور پزشک، مقدار معینی از نمک را در آب حل می‌کنند و می‌نوشند.
• مقدار معینی از نمک اپسوم در آب حل می‌شود و روی گیاهان اسپری می‌شود.
• یک تا سه پیمانه نمک اپسوم در آب گرم حل می‌شود و عضو دردناک را به مدت ۱۰ تا ۴۰ دقیقه در آن قرار می‌دهند.
• استفاده برای ماساژ نمک اپسوم ساییده یا سنگ نمک آن، روی محل موردنظر ماساژ داده می‌شود.
پی‌نوشت
1.preeclapsia
منابع
1.pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/magnesium_sulfate: Benefits and Uses. (n.d.)
2.Magnesium: Fact sheet for professionals, U.S. department of health & human services. National institutes of health, Nih.gov.2017.
3.Bath salts, national institutes of health, Drugabuse.gove.,2017.
4.Morgan, E., reforchange.net, 2019.
5.Cinar, V. et al. Acta physiol. Hung, 2006, 93 (2-3), 137.
6.Chen, Y. et al. Apple physiol. Nutr. Metab., 2008, 34 (6), 1040.
7.Cheng, S. et al. Eur j appl physiol, 2010, 108 (2), 363.
8.Elbossaty, W.F., American Journal of Pharmacology and Ph armacotherapeutics, 2018, Vol. 5,No. 1:2.
سازوکار فرونشانی درد
مهدیه سالارکیا
سحرآمیز و رمزآلود! به نظر می‌رسد این، توصیفی کوتاه و مناسب در بیان اثربخشی حمام نمک اپسوم، برای تسکین درد و گرفتگی ماهیچه‌ها باشد.
تاکنون این درمان، هم از سوی افرادی که از دردهای روماتیسمی و ماهیچه‌ای رنج می‌برند شفابخش قلمداد شده و هم شرکت‌های تولیدکننده نمک اپسوم تبلیغات گسترده‌ای در این زمینه داشته‌اند با این حال، ناکامی در توجیه این اثر و ارائه هرگونه سازوکاری برای عملکرد این ماده سبب شده است که سازمان جهانی غذا و دارو، FDA، از این ماده تنها به‌عنوان ماده‌ای ملین و ضدیبوست یاد کند. تردیدی نیست که قرار گرفتن بدن در حمام نمک اپسوم، جذب پوستی یون‌های +Mg۲ و سولفات را فراهم می‌کند. لایه سطحی پوست بدن ما، لایه‌ای شاخی۱ پوشیده از سلول‌های مرده پوست و موادی روغنی است که گویی آن را مومیایی و نفوذناپذیر کرده‌اند. گرمای حمام باعث شسته شدن این مواد از سطح پوست و نفوذ منیزیم از راه منافذ و فولیکول‌های مو به درون بدن می‌شود.
آزمایش دکتر رزماری وارنیگ۲ در سال ۲۰۰۶ به روشنی نفوذ منیزیم را از حمام نمک اپسوم به بدن ثابت کرد. او که بررسی‌هایی فراگیر درباره اثربخش بودن جذب سطحی مواد در درمان بیماری اوتیسم داشت مشاهده کرد از ۱۹ نفر افراد مورد آزمایش، مقدار یون‌های منیزیم در ۱۶ نفر، پس از حمام گرفتن با این نمک، نسبت به قبل آن، بیشتر شده است. پرسش این است که این یون‌ها در تسکین درد، چه رفتاری از خود نشان می‌دهند؟ یافته‌های تجربی با ادعای اثربخشی این ماده ناسازگار بوده است!
کمبود منیزیم و ویتامین D معمولاً با بی‌حسی و حالت فلج‌مانند در ماهیچه‌ها تشخیص داده می‌شوند. می‌دانیم تجویز داروهای تزریقی اثر سریع‌تری نسبت به انواع خوراکی آن‌ها دارد. در آزمایشی مشاهده شد تزریق داروی مکمل حاوی منیزیم به فرد مبتلا به گرفتگی و درد ماهیچه، اثری بر کاهش این درد ندارد. آیا اثر حمام اپسوم فراتر از یک دارونما۳ نیست؟
دارونماها موادی هستند که با ایجاد حس امیدواری و از راه تلقین، رضایت بیماران را در بر دارند در حالی‌که هیچ پایه علمی نمی‌توان به اثرگذاری آن‌ها نسبت داد. درواقع، اثر درمانی آن‌ها بجز یک اثر کاذب نیست
در سال ۲۰۰۹، اثر بازدارنده بودن منیزیم بر پذیرنده‌ای مطرح شد که فعال شدن آن سبب می‌شود مسیر انتقال یون‌های کلسیم از غشای سلولی باز شود. منیزیم با ایجاد اختلال در عملکرد این پذیرنده‌ـ که Nـ متیل‌ـ Dـ آسپارتات نام دارد‌ـ به‌عنوان عامل مسدودکننده مجرای کلسیم۴ معرفی شد. این درحالی بود که در سال ۲۰۰۷، آزمایش‌ها و شواهد پیشین درباره اثر منیزیم در این زمینه مورد بازنگری قرار گرفت و نتایج آن به این شرح ارائه شد:
• تنها در ۴ مورد از یافته‌ها، اثرهای ضعیفی از مصرف منیزیم گزارش شده بود.
• در ۷ مورد، تجویز منیزیم اثر مشابه با دارونماها داشت.
• در یک مورد، استفاده از منیزیم با افزایش درد همراه بود.
این نتایج، ضمن ناسازگاری با آزمایش سال ۲۰۰۹، نشان می‌داد که مصرف منیزیم نمی‌تواند اثر چندانی در کاهش درد داشته باشد.
پس ادعای بیماران مبنی بر رضایت‌شان از حمام نمک اپسوم را چگونه باید توجیه کرد؟
بیشتر افراد از حس سبکی پس از حمام گرفتن با این نمک گفته‌اند و آن را دلیل اثربخشی این ماده دانسته‌اند. این حسی است که شناگران نیز هنگام شنا در آب‌های شور تجربه می‌کنند. در عوض اگر شما بخواهید در آب شیرین، مانند آبی که پشت یک سد جمع شده است غوطه‌ور شوید، نیرویی از درون آب با شما مخالفت می‌کند؛ آشکارا متوجه می‌شوید که آب قصد فرو کشیدن شما را دارد.
درواقع، انحلال نمک در آب حمام، باعث سنگین شدن آن می‌شود. چگالی آب نسبت به بدن شما بیشتر شده است پس شما روی آب شناور می‌شوید و احساس سبکی و بی‌وزنی مطبوعی خواهید داشت که احتمالاً بیماران آن را دلیلی بر مؤثر واقع شدن جذب یون‌های منیزیم و تسکین دردهایشان می‌شمارند.
به هر حال، سازوکار حمام اپسوم، رازی است که همچنان سر به مهر سپرده است ...
پی‌نوشت‌ها
1. Stratum corneum
2. Waring, R.
3. Placebo
4. Calcium channel blocker
منبع
Does epsom salt work?
www.painscience.com>article>epsom _salts