در مسیر توسعه و آموزش

نگاهی به نیم‌ قرن تلاش عبدالحسین نفیسی
پدیدآور: علی‌اصغر جعفریان
ناشر: شرکت افست
نوبت چاپ: اول، ۱۳۹۷
قیمت: ۲۸۰۰۰ تومان

در این شماره از مجله‌ی رشد آموزش ابتدایی، به کتاب «در مسیر توسعه و آموزش»، اثری دیگر از مجموعه کتاب‌های اندیشه‌ورزان نظر می‌افکنیم. این اثر بر اساس گفت‌و‌گوهایی با آقای مهندس نفیسی تدوین شده است و چشم‌اندازهای نابی از روش تعامل تجدد با آموزش را در روند تحولات یکصد ساله‌ی ایران تبیین می‌کند. مهندس نفیسی در این گفت‌و‌گوها به روشنی به دانش اقتصاد، به‌مثابه‌ی امری فرهنگی نظر کرده‌است. او برای به تصویر کشیدن کامیابی‌ها و ناکامی‌های تجدد در ایران، از روش تحلیل مبتنی بر شواهد عینی بهره برده‌است. همچنین، سوءهاضمه‌های فرهنگی در روند تحولات ایران را به آفتاب افکنده‌است و چرایی ناتوانی‌ها از یادگیری از گذشته را تبیین کرده‌است. این کتاب در سه بخش به رشته‌ی تحریر درآمده است. بخش نخست آن به قلم علی‌اصغر جعفریان و با عنوان «حیات اطلسی»، داستان زندگی‌نامه‌ی مهندس را که شامل خاطره‌ها و اندیشه‌های وی است، نقل می‌کند.

در بخش دوم کتاب اندیشه‌های مهندس نفیسی در قالب چهار گفت‌و‌گو آمده است. موضوع گفت‌و‌گوی اول، تحولات نظام آموزش‌و‌پرورش در ایران است. وی در این گفت‌و‌گو به تجربه‌ی خود در برخورد با برنامه‌های تجددسازی و تمرکز آن‌ها بر مسائل عمرانی و فیزیکی و بهداشت و درمان اشاره می‌کند. ورود آموزش عمومی به برنامه‌های سازمان برنامه بعد از انتقال بودجه‌های جاری به این سازمان، ساخت دانشگاه تربیت‌معلم، طرح ایجاد دوره‌ی راهنمایی تحصیلی، طرح تغییر ساختار نظام آموزش‌و‌پرورش و نیز ضرورت ایجاد تنوع در آموزش، از دیگر موضوعاتی است که در این گفت‌و‌گو مطرح شده‌اند.

موضوع گفت‌و‌گوی دوم برنامه‌ریزی توسعه در حوزه‌ی آموزش‌وپرورش است. در این گفت‌و‌گو مهندس نفیسی از زندگی حرفه‌ای خود به‌عنوان کارشناس سازمان برنامه و بودجه، تشکیل دفتر آموزش‌و‌پرورش در این سازمان، نوع نگاه به بودجه‌بندی آموزش‌و‌پرورش در برنامه‌ریزی‌ها و تأثیر افزایش بودجه بر اثر افزایش قیمت نفت در بودجه‌ی آموزش‌و‌پرورش سخن گفته است.

گفت‌و‌گوی سوم به آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای (چشم‌انداز آینده) می‌پردازد. وی معتقد است، آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای زمانی موفق خواهد بود که بر پایه‌ی آموزش عمومی مؤثر و کارامد پی‌ریزی شود. دوری از مدیریت سیاسی در آموزش‌و‌پرورش و نیز حرکت تدریجی به سمت آموزش‌و‌پرورش غیرمتمرکز، از دیگر موضوعات مورد تأکید وی در این گفت‌وگوست. گفت‌و‌گوی چهارم در ادامه‌ی گفت‌و‌گوی سوم، پیشنهادهای عبدالحسین نفیسی برای خروج از مشکلات آموزش فنی‌وحرفه‌ای را بررسی می‌کند.

بخش پایانی این کتاب متن ویراسته‌ی سخنرانی کوتاه مهندس در مراسم نکوداشت ایشان در ۲۸ دی‌ماه ۱۳۹۴ در محل ساختمان وزارت آموزش‌و‌پرورش است.