قند و پند پارسى: درس زندگى

باب سوم، ‌در سپاس داشتن از خداوند نعمت


• بدان ای پسر که مردمِ بی‌هنر دائم بی‌سود بود؛ چون مغیلان^۳ که تن دارد و سایه  ندارد. نه خود را سود کند و نه غیر را. بزرگی خرد و دانش راست، نه گهر و تخمه^۴ را.  و بدان نام که پدر و مادر نهند، همداستان مباش که آن نام [تنها] نشانی باشد. نام آن باشد که به هنر بر خویشتن نهی^۵ تا از نامِ جعفر  و زید و عمرو و عثمان و علی به استاد و فاضل و حکیم اوفتی.
باب ششم، در فزونی گهر از فزونی خرد و هنر^۶


• ای پسر، هر چند توانی پیر عقل باش. نگویم که جوانی مکن، لکن جوانی خویشتن‌دار^۷ باش و از جوانانِ پژمرده مباش، که جوانِ شاطر^۸ نیکو بود. و نیز از جوانان جاهل مباش که از شاطری بلا نخیزد و از جاهلی بلا خیزد.  بهره‌ی خویش به حسب طاقت خویش از روزگار خویش بردار که چون پیر شوی. خود نتوانی
باب نهم، در پیری و جوانی


و در معرکه^۹، تا گامی پیش توانی نهادن، هرگز گامی باز پس منه. و چون در میان معرکه و خصمان گرفتار آمدی، از جنگ میاسای^۱۰ که از چنگِ خصمان به جنگ توانی  رَستن؛ تا در تو حرکات روز‌بهی^۱۱ همی بینند، ایشان نیز از تو همی شکوهمند^۱۲. و البته مترس و دلیر باش که شمشیر کوتاه به دست دلیران دراز گردد.
باب بیستم، اندر کارزار کردن


• و اما ای پسر، بدان و آگاه باش که اگر ضَیعَت^۱۳ و خانه خواهی خریدن، و هرچه خواهی خرید و فروخت، حدِّ شِرا  و بیع^۱۴ نگه دار. هر چه خری، در وقت کسادی خر و آنچه فروشی  در وقت روایی فروش. و از سود طلب کردن عیب مدار، و از مِکاس کردن^۱۵ غافل مباش که مکاس و تعبیر نیمی از تجارت است.
باب بیست‌وچهارم، در خریدن ضیاع و عقار

 
• اگر پسریت آید، ای پسر، اول چیزی که باید، نام خوش بر او نهی که از جمله‌ی حق‌های پدران بر فرزندان یکی آن است که او را نام خوش‌ نهند. دوم آنکه به دایگان عاقل و مهربان سپارد. و قرآنش بیاموزی تا حافظ قرآن شود.   و چون بزرگ‌تر شود، اگر رعیت باشی، وی را پیشه‌ای بیاموزی و اگر اهلِ سلاح باشی، به معلمِ سلاح  دهی^۱۶ تا سواری و سلاح شوریدن^۱۷ بیاموزد.
باب بیست‌وهفتم، در حق فرزند و حق‌شناختن

 
• بدان ای پسر که مردمان تا زنده باشند، ناگزیر باشند از دوستان؛ که مرد اگر بی‌برادر باشد، بد که بی‌دوست؛ از آنچه حکمیت را پرسیدند که دوست بهتر یا برادر؟ گفت: برادر هم دوست به!
باب بیست‌وهشتم، در آیین دوست گرفتن