در یک کارگاه آموزشی از تعدادی از مربیان
سؤال شد "مهارتهای زندگی چیست؟" ابر کلماتی که در
زیر می‌بینید، از پاسخ‌های این افراد ساخته شده‌است.
بسیاری از مهارت‌هایی که افراد گفته‌اند، مهارتهای
زندگی نیست. بعضی، مهارتهای فنی هستند( مثل رد شدن از خیابان)،
بعضی مهارتهای سلامتی هستند (مثل مهارت مسواک زدن)،
برخی مهارتهای معاش هستند مثل آشپزی و ....
تعریفی که سازمان بهداشت جهانی برای مهارتهای زندگی ارائه کرده، از این قرار است:
مهارتهای زندگی توانایی‌هایی است که به ما کمک می‌کند تا خودمان را با شرایط وفق بدهیم و رفتار مثبتی
داشته باشیم، تا بتوانیم از پس چالش‌های روزمره زندگی به شکلی کارآمد برآییم.
با این تعریف، مهارتهای زندگی از سایر مهارت‌هایی که روزانه به آن‌ها نیاز داریم متمایز می‌شوند. جدول کمک می‌کند تا این دسته‌بندی را بهتر درک کنیم.
در تعریف سازمان بهداشت جهانی هسته اصلی و
مهم‌ترین این مهارت‌ها به پنج دسته کلی زیر تقسیم می‌شوند. برای هر مهارت مثالی آورده شده است که به درک
بهتر آن کمک کند.
اهمیت آموزش مهارتهای زندگی به کودکان و نوجوانان این است که به آن‌ها توانایی بیشتری برای بهبود زندگی‌شان می‌دهد.
البته برای اینکه یک برنامه مهارتهای زندگی مؤثر واقع شود، به سه کلید اساسی دیگر در
کنار آموزش نیاز است. این چهار کلید شبیه چرخ‌های یک اتوبوس کار می‌کنند؛ اتوبوس فقط زمانی می‌تواند به خوبی حرکت کند که همه این چرخ‌ها سالم باشند.
• اطلاعات: از نوع مناسب، در
زمان مناسب و با شیوه آموزش مناسب!
• توانایی عمل کردن به مهارتهای زندگی: اگر نوجوانی درباره فشار گروه یا موقعیت
ریسک‌پذیر دانش لازم را کسب کرده باشد، و
توانایی عمل به آنچه را آموخته نیز به دست آورده باشد، می‌تواند در موقعیت‌های خطر از وقوع آن‌ها پیشگیری کند.
• انگیزش: اگر کودکی انگیزه لازم برای عمل
به آنچه را آموخته و تمرین کرده است داشته باشد، احتمال به کار بردن این روش‌ها در عمل بیشتر می‌شود. این انگیزه می‌تواند درونی یا بیرونی باشد. خانواده مستحکم یا ارزش‌های گروهی در همسالان می‌توانند برای انگیزش فرد الهام‌بخش باشند.
• محیط: حمایت‌های اثربخش همسالان، خانواده، مدرسه، اجتماع، جامعه به‌عنوان کل، رسانه‌ها و قانون به همراه اثر فرهنگ و مذهب.
آیا برنامه‌های آموزش مهارتهای زندگی اثربخش‌اند؟
نه به تنهایی! کودکان و نوجوانان به شدت
تحت‌تأثیر ایده‌ها و ارزش‌هایی
هستند که در محیط اطرافشان (خانه و اجتماع) وجود دارد. برنامه‌های آموزشی‌ای
که این شرایط را به خوبی درنظر بگیرند از سایر برنامه‌ها موفق‌ترند. گروه‌ها و جوامع مختلف، تأکید متفاوتی بر رفتارها و ارزش‌های شخصی و رفتارها و ارزش‌های گروهی دارند.
این رفتارهای بیرونی ما را منحصربه‌فرد می‌کنند.
آموزش مهارتهای زندگی چگونه به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند؟
مهارتهای زندگی، اتفاق‌ها را عوض نمی‌کنند
بلکه کودکان را یاری می‌دهند تا بهتر با این وقایع کنار بیایند و
آن‌ها را در برابر دنیایی که در آن زندگی می‌کنند، توانمند می‌سازند.
مهارتهای زندگی می‌تواند
به کودکان و نوجوانان کمک کند تا نسبت به موارد زیر آگاه‌تر شوند:
ـ چه کاری انجام می‌دهند؛
ـ کارها را چگونه انجام می‌دهند؛
ـ چگونه اطلاعات به دست می‌آورند؛
ـ چگونه فکر می‌کنند، احساس می‌کنند
و رفتار می‌کنند.
آن‌ها
با شناخت بهتر خودشان و دیگران می‌توانند انتخاب‌های بهتری داشته باشند.
یک تسهیلگر یا معلم قوی می‌تواند به کودکان کمک کند تا اعماق درون خود را ببینند،
دلایل مشکلاتشان را کشف کنند و رفتارهای مثبت را در خود گسترش دهند.
آموزش مهارتهای زندگی به کودکان و نوجوانان، که در مسیر رشد خود
با موانعی مواجه‌اند، کار ساده‌ای نیست و برای دیدن نتیجه آن باید صبور بود.
پانوشت
1. ترجمه صفحات9 الی 13 از کتاب The life skills handbook
نوشته Clare
Hanbury/ 2008.