نمی‌دانم خواننده نشریه که حتماً
آموزش عمومی را در دبستان و دبیرستان گذرانده است ،چه تصوری از درس ورزش در مقایسه
با سایر دروس دارد. در ذهن من، ورزش در مقایسه با سایر دروس اثر و رد کمتری باقی
گذاشته است. زنگ ورزش ما درگذشته یا صرف دروس به اصطلاح مهم‌تر مانند ریاضیات و علوم می شد یا
اینکه به دلیل برف و باران در کلاس به انجام دادن تکالیف می‌گذشت. در دوره دبیرستان هم فقط یک بار دبیر ورزش
اختصاصی داشتیم که تنها کار او در درس ورزش، تأکید بر خرید لباس ورزشی بود. به سال‌های آخر دبیرستان هم که رسیدیم، با
وجود حجم زیاد دروس و اهمیت زیادی که به آن‌ها
می‌دادند، عملا ورزش به
فراموشی سپرده شد. کم ارزش شمرده شدن درس ورزش و تربیت بدنی، علاوه بر کمبود
امکانات از نظر محیطی و مادی ، ناشی از
نگاه اولیا و دبیران به ورزش بود که البته ریشه در فرهنگ گذشته ما داشت.
حداقل در ادبیات کهن ایرانی در مقایسه با آنچه در جهان معاصر مشاهده می‌کنیم، حساسیت و عنایت کمتری به
ورزش مشاهده می‌کنیم.
در جهان پیشا مدرن، تقابل جسم و
روح تداوم می‌یابد . ما در تاریخ
قرون وسطی در غرب شاهد ستم های ناعادلانه فراوان بر بدن هستیم1 پس
از رنسانس، در غرب به تدریج به جنبه های مادی و جسمانی آدمی توجه می شود؛ بدن محلی
از اعراب می یابد و فرودستی مسلم جسم یا بدن به چالش گرفته می شود. بدین ترتیب،
بدن وارد گفتمان جدیدی از اندیشه اجتماعی می شود که جایگاه والا و در خوراحترامی
برای آن تصویر می‌کند. ارج نهادن این
گفتمان جدید به بدن در حدی است که برخی متفکران قائل به نوعی چرخش اجتماعی به نام
چرخش به سمت جامعه جسمانی می شوند.
توجه به بدن در قرن جدید بسیار فراگیر شده است ؛ به‌طوری که علاوه بر حوزه‌های آموزشی که ورزش و تربیت بدنی
را در زمره برنامه‌های اساسی آموزش و
پرورش قرار داده‌اند، در زندگی روزمره
هم به گونه‌های مختلف مانند جراحی‌های زیبایی، مد، لباس، آرایش، رژیم
غذایی، درمان، شیک‌پوشی و امثال این‌ها، بدن در مرکز توجه دارد و جامعه
شناسی بدن امروزه از مسائل مورد توجه جامعه شناسان است. در واقع، بدن به گونه‌ای نشانه بدل شده است که با تغییر
در آن و ریاضت و تحمل درد جراحی و رژیم غذایی، به لذتی روحی دست پیدا می‌کنند، اما در حوزه تعلیم و تربیت
با بدن به گونه‌ای دیگر برخورد می‌شود.
در سند برنامه درسی ملی ایران،
تربیت بدنی و سلامت در کنار هم دریک حوزه قرار گرفته اند و هدف از تربیت‌بدنی "سلامت کامل جسمی و
روانی دانش‌آموزان به عنوان امانت
الهی و به‌کارگیری روش‌های درست فعالیت جسمانی، ارتقای توانایی‌های بدنی و حرکتی، تبیین روش‌های تفریحی سالم و ترویج بهداشت و
اصول سالم زیستن و پیشگیری از ایجاد بیماری و اختلال و معلولیت‌های اندامی و توانمندسازی افراد در
تسلط بر رفتار خود و حفظ سلامت است".2 از اين رو ورزش به عنوان یک ماده درسی،
اهمیتی همتراز سایردروس در حوزه های مختلف یادگیری دارد. نباید ورزش را همچون
یارذخیره سایر دروس فرض کرد که هر گاه لنگ می‌مانند و وقت کم می‌آورند، به کمک آن‌ها می‌آید و وقت و توان خود را برای دیگر
دروس خرج می‌کند، بلکه ورزش و تربیت
بدنی فی نفسه اصالت دارند و از حیث توجه به تمامی جنبه های وجود آدمی باید مورد
توجه مربیان و سیاستگذاران مدارس قرار گیرند. نباید ورزش و تربیت بدنی در مدارس،
به جای هدف اصلی‌شان که به قول توران
میرهادی، کسب دانش و تولید محصول مادی یا معنوی است، معطوف رقابت شود، که در این
صورت، کیفیت تلاش فرد نزول می‌کند و اسیر رقابت می‌شود. بخش عمده این شماره نشریه رشد
مدرسه فردا درباره تربیت بدنی و ابعاد مختلف آن است. همچنین، در ادامه بحث
ارزشیابی در شماره پیشین نشریه، مطالبی را در این حوزه آورده‌ایم.
پی‌نوشت‌ها
1. اباذری یوسفعلی، و حمیدی،
نفیسه. (1387)، جامعه‌شناسی بدن و پاره‌ای مناقشات، نشریه پژوهش زنان.
دوره ششم. شماره چهار. صص160-127.
2. برنامه درسی ملی ایران، صفحه
بیست و نه.