تولد
گوشه‌های سبز
«گوشه‌های سبز» عنوان طرحی فرهنگی، هنری و آموزشی است که با
هدف ارائه راهکارهای عملی برای حل مسائل محیط‌زیست و شهر، به خصوص آلودگی هوا و تأثیر آن بر کودکان،
از سال 1396 آغاز شد. شکل اولیه این طرح در سال ١٣٩٤ در برنامه ویژه نوروزی در باغ
نگارستان اجرا شد و طی آن به مدت یک ماه بیش از ده گونه گیاه آپارتمانی، که تأثیر
زیادی در بهبود کیفیت هوا در فضای داخلی دارند، در گلخانه باغ نگارستان معرفی
شدند. طرح یاد شده با استقبال بسیاری از
شهروندان تهرانی مواجه شد.
آنچه
رخ داد!
پس از تصمیم‌گیری برای اجرای «گوشه‌های سبز» در مدرسه، طرح‌ریزی نحوه آموزش نگهداری و پرورش گیاهان آپارتمانی در
مدرسه با هدف فرهنگ‌سازی و پرورش این نشانه و سمبل مهم و حیاتی
به دانش‌آموزان را آغاز کردیم. این برنامه، با این باور که
آغازی برای نهادینه کردن توجه به گیاهان، درختان و محیط زیست و نیز بالا
بردن مهارت مسئولیت‌پذیری و کارگروهی دانش‌آموزان در تعامل با معلمان است، براییک دورهیک ساله
تحصیلی بر آموزش مباحث اولیه
نگهداری از گیاهان متمرکز طراحی شده است. از سوی دیگر، اجرای طرح می‌تواند دانش‌آموزان
را نسبت به تغییرات مربوط به محیط زیست
مانند از بین رفتن بافت سبز و درختان در محیط پیرامون حساس و متوجه کند.
شرح
کارگاه‌های آموزشی
برای اجرای طرح
گوشه‌های سبز در مدرسه، مراحل زیر دنبال و بر
روند آن‌ها نظارت شد:
ابتدا کارگروهی
شامل رشته‌ها و افراد مختلف با مباحث مرتبط با هنر،
معماری، علوم، گیاه‌شناسی، زیست‌شناسی و ریاضی تشکیل شد. با اشتراک این چند رشته و
متمرکز بر موضوع توجه به محیط زیست، شیوه اجرای طرح گوشه‌های سبز شناسایی گردید.
سپس، در کارگاهی
یک روزه دانش‌آموزان ابتدا با راهنمایی مربی متخصص، با
کاشت گیاه و نحوه رسیدگی صحیح به آن آشنا شدند. همچنین، نحوه نگهداری گیاهان
آپارتمانی از آسان تا سخت آموزش داده شد. در محتوای آموزشی این کارگاه، گیاهان به
سه دسته آسان، متوسط و سخت طبقه‌بندی شدند. دانش‌آموزان پی بردند که منظور از گیاه آسان گیاهی است که
نسبت به تنش‌های محیطی مقاومت بیشتری دارد و در مقابل،
ساختار گیاه سخت به گونه‌ای است که با کوچک‌ترین محرک محیطی و در زمان کوتاه‌تری دچار آسیب می‌شود.
«پوتوس»، «اسکاندنس»،
«سانسویریا» و «زامیفولیا» در گروه
گیاهان آسان قرار گرفتند.گروه متوسط شامل «شامادورا»، «دراسنا» و «آگلونما» بود و
«بنفشه آفریقایی» و «اسپاتیفیلم» جزو گروه سخت معرفی شدند. برنامه به این شکل
دنبال شد که دانش‌آموزان مسئولیت کاشت و نگهداری گیاه «پوتوس»
را برعهده گرفتند و گوشه‌ای از مدرسه را با این اقدام خود سبز کردند. در این زمان، اعلام شد که دانش‌آموزان می‌توانند
با نگهداری درست گیاه خود به مرحله بعد راه یابند و گیاه جدیدی را دریافت کنند.
زمان آغاز و پایان هر گام،
سه ماه در نظر گرفته شد و برای ایجاد محیط همدلانه و همیاری،گروه‌های دانش‌آموزی با نظارت و هدایت معلم، وظایف نگهداری را میان
خود تقسیم کردند.
در گام بعد، دانش‌آموزان راه سبز خود را با یادگیری نحوهکاشت و نگهداری
«آگلونما» و پس از آن با گیاه «دراسینا» ادامه دادند. برای اینکه گوشه‌های سبز جایگاه و موقعیت خاصی داشته باشند، استندهای
ویژه‌ای را طراحی کردیم که در عین اینکه فضایکمتری
می‌گیرند، حالت قابل تکرار (مدولار) دارند و
نصب آن‌ها در تمامی فضاها و روی هر دیواری به
آسانی میسر است. همچنین، قابلیت تکثیر از یک گلدان تا چندین گلدان را دارند. نمای
اصلی گلدان هم به گونه‌ای طراحی شد که قابلیت تعامل برای ثبت
شرایط نگهداری گیاه و اجرای خلاقیت‌های هنری و تصویری توسط دانش آموزان و
معلم را داشته باشد. قرارگیری استندها در هر گوشه از مدرسه، به ایجاد گوشه‌های سبز منجر شد.
آنچه
به دست می‌آید!
پدیدآوری فضای
سبز به عنوان یک عنصر مؤثر و زیبا برای تلطیف فضاهای آموزشی و آشنایی دانش‌آموزان با گیاهانی که موجب تأمین هوای مطبوع و جذب
ذرات معلق و مواد شیمیایی و ایجاد رطوبت در محیط می‌شوند، از نتایج اجرای این طرح است، اما به آن محدود نیست.
در روند اجرای فعالیت‌ها، نوعی حس همکاری و
احساس مسئولیت در دانش‌آموزان برای نگهداری و حفظ گیاهان و فضای
به وجود آمد و دانش‌آموزان توانایی نگهداری گیاهان آپارتمانی
را در خود احساس کردند.
ضرورت
همیاری
این برنامه
همانند دیگر فعالیت های موفق و مؤثر، نتیجه همیاری و مشارکت گروهی است. طرح گوشه‌های سبز اولین بار در مدرسه آیین مهر ٢ ، با همکاری سکینه
سلمانی مدیر مدرسه، به اجرا درآمد. در کنار خود مساعدت و همیاری پانته‌آ اسلامی مهندس معمار، هما دلورای طراح گرافیک و نیز
حمایت گلخانه بیلوبا، مؤسسه فرهنگی کاف، کادر آموزشی مدرسه آیین‌مهر و به ویژه علاقه‌مندی و مشارکت دانش‌آموزان این مدرسه را در طول سال تحصیلی ٩٧-١٣٩6 به
همراه داشتیم، که از همه سپاسگزاریم.