آشنایی دانش آموزان با شیوه های ارائه عکس به جشنواره عکس رشد

چگونگی ارائه عکس یک کار تخصصی است، به همین دلیل بعضی از عکاسان حرفه‌ای به این منظور از مشاوره یک ادیتور1 یا مدیر برنامه استفاده می‌کنند. بخشی از وظایف این فرد این است که بهترین و مناسب‌ترین عکس یا عکس‌های یک عکاس را انتخاب کند و به درست‌ترین شکل ممکن آن را برای رسانه، نمایشگاه کتاب یا جشنواره‌ای خاص ارائه نماید. مسلم است که هیچ عکاسی صرفاً به‌منظور انبار کردن عکس‌ها در آرشیو شخصی‌اش عکاسی نمی‌کند. علی‌رغم در نظر داشتن زمان ارائه مناسب که در جای خود بسیار حائز اهمیت است می‌توان گفت عکسی که نمایش داده نشود گویی اصلاً گرفته نشده است. شیوه نمایش عکس برعکسِ آنچه در نگاه اول به نظر می‌آید، مبحثی نیست که پس از انجام عکاسی و گرفتن عکس باید به آن پرداخت؛ چه، بسیاری از عکاسان آگاهانه به سراغ یک سوژه می‌روند و از پیش طرحی را برای تولید و انتشار آن در نظر می‌گیرند. درواقع آن‌ها بر اساس برنامه‌ای مدون گام برمی‌دارند تا از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری کرده و زودتر به نتیجه برسند. این دسته از عکاسان برخوردی آگاهانه با موضوع مورد نظر خود دارند، و این البته به معنای در نظر نداشتن رویدادهای شانسی در فرایند عکاسی نیست بلکه برعکس به‌این‌ترتیب یک عکاس آگاه، خود را بیشتر از عکاسان دیگر در معرض موقعیت‌های مناسب قرارمی دهد تا با شانس بیشتری به استقبال موضوع برود (عکس 1).

معمول است که عکاسان برای آغاز پروژه عکاسی خود یک مانیفست2 یا پروپوزال3 تهیه می‌کنند. هدف آن از این کار روشن کردن این موضوع است که در این پروژه هدف از عکاسی چیست؟ عکاس ازچه تکنیکی برای ثبت عکس‌ها استفاده خواهد کرد؟ به چه ابزارهایی نیازمند است و این کار را در طول چه بازه زمانی خاصی و با چه برنامه‌ای انجام خواهد داد؟ شیوه ارائه آثار نیز یکی از مواردی است که در این یادداشت‌ها به آن اشاره می‌شود. به‌طور مثال عکاسی که قصد دارد پس از پایان پروژه آثار خود را در ابعاد خیلی بزرگ ارائه کند باید از ابتدا تجهیزات مناسب را برای ثبت آن و جنبه‌های فنی این مسئله مدنظر داشته باشد و همین‌طور مکان‌های مناسب برای نصب تابلوهای بزرگ را پیش‌بینی کند. با روشن‌تر شدن اهمیت بحثِ ارائه، در مورد آثار هنری و از جمله عکس، اکنون اجازه بدهید با بخش‌های مختلف موضوع آشنا شویم و به بررسی دقیق‌تر آن در مورد عکس‌هایی که دانش‌آموزان می‌خواهند به جشنواره عکس ارسال کنند بپردازیم. به همین منظور از تعدادی عکس در این متن استفاده شده است که همگی آن‌ها از بین آثاری هستند که توسط دانش‌آموزان در دوره‌های قبلی برای جشنواره عکس رشد ارسال شده‌اند. امیدواریم دوستان عزیزی که آثارشان را برای نشان دادن «اشتباهات رایج در ارائه عکس» در این مقاله مورد استفاده قرار داده‌ایم دلخور نشوند و ما را ببخشند،‌ چراکه هدف ما از این کار آشناکردن همین دوستان با قواعد و استانداردهای موجود برای کسب تجربه و نیل به موفقیت است و بس. چراکه بسیاری از دانش‌آموزان جزو علاقه‌مندان جدی دنیای عکاسی هستند و برای شرکت دادن آثارشان در جشنواره‌های عکس حتماً لازم است تا با فوت‌وفن این کار آشنا بشوند. ما سعی می‌کنیم به زبانی ساده و کاربردی به تشریح این موارد بپردازیم.

 

اطلاع دقیق از موضوع

بی‌تردید نمایش دادن عکس در صفحه شخصی و یا گروه‌های ارتباطی در رسانه‌های عمومی که مخاطبان ویژه خود را دارند با ارسال عکس برای یک جشنواره تفاوت‌های بسیاری دارد. اگر شما قصد شرکت در یک جشنواره عکس را دارید ابتدا باید متن فراخوان جشنواره را به‌دقت مطالعه کرده و با آگاهی کامل از آن به سراغ موضوعات مورد نظر بروید.

فراخوان را خوب بخوانید. گاهی وقت‌ها قسمت‌های مختلف جشنواره بر اساس موضوع، سن شرکت‌کنندگان، نوع دوربین (تلفن همراه یا دوربین عکاسی)، از یکدیگر جدا و بخش‌بندی شده‌اند. به موضوع‌بندی بخش‌ها دقت کنید. به‌طور مثال اگر عکس طبیعت را در بخش عکس معماری ارسال کنید حتی اگر عکستان فوق‌العاده خوب باشد به دلیل عدم تطابق موضوعی متأسفانه از جشنواره حذف خواهد شد. یا اگر مشمول قاعده سنی نباشید با کنترل‌هایی که وجود دارد فرصت شرکت در جشنواره را از دست خواهید داد. فراخوان جشنواره متنی است که به‌دقت تهیه‌شده و علاوه بر معرفی کلی جشنواره اغلب به همه پرسش‌های احتمالی شما نیز پاسخگو است.

 

تک عکس یا مجموعه عکس

تعریف تک عکس واضح است، اما در مورد مجموعه عکس باید گفت مجموعه عکس معمولاً به تعدادی عکس گفته می‌شود که با محوریّت یک موضوع خاص تهیه شده‌اند (عکس 2). همان‌طور که پیش‌تر گفته شد دقت کنید که آیا فراخوان جشنواره از شما تک عکس درخواست کرده است یا مجموعه عکس؟ گاهی چند عکس که در یک قاب ارائه شده باشند مجموعه عکس در نظر گرفته می‌شود. برای اینکه حقی از شما ضایع نشود حتماً به تعریف ارائه‌شده از مجموعه عکس در متن فراخوان دقت کنید. همچنین مشخص کردن تقدم و تأخر عکس‌ها در یک مجموعه بسیار مهم است. برای درست دیده شدن مجموعه عکستان حتماً آن‌ها را شماره‌گذاری کنید. اینکه مجموعه شما با کدام عکس شروع شده یا به اتمام برسد بر سرنوشت و معنی آن حتماً تأثیرگذار خواهد بود.

 

شیوه انتخاب عکس

هدف از شرکت در جشنواره مشارکت در یک رقابت گروهی، کسب تجربه و ایجاد زمینه بروز استعدادهای نهفته در وجود افراد است، اما بی‌تردید هیچ‌کس از کسب مقام برتر و دریافت جایزه ناراحت نمی‌شود. به‌طورکلی هر جشنواره‌ای سلیقه، هدف یا روال خاصی را مدنظر قرا می‌دهد به همین دلیل با مرور عکس‌هایی که در سالیان گذشته جزو عکس‌های برگزیده بوده و صاحب عناوین برتر شده‌اند تا حدود زیادی می‌توان با سلیقه آن جشنواره آشنا شد. تأکید می‌شود که هدف از این کار به‌هیچ‌وجه تکرار یا تقلید عکس‌های دیگران نیست، بلکه این کار می‌تواند به شما ایده‌هایی بدهد تا با ذهنیت مناسب‌تر عکس‌های خودتان را تهیه و برای ارسال به جشنواره انتخاب کنید (عکس‌های 3 تا 6).

همچنین برای انتخاب عکس‌ها با خانواده، مربی و همکلاسی‌های خود مشورت کنید. می‌توانید با تهیه یک جدول، عکس‌هایی را که درنهایت بیشترین امتیاز را کسب می‌کنند به جشنواره ارسال کنید. امروزه با توجه به رسانه‌ها و وسایل ارتباط‌جمعی موجود، ارتباط برقرارکردن با یک عکاس حرفه‌ای کار سختی نیست. اگر بتوانید از یک عکاس حرفه‌ای برای انتخاب عکس‌هایتان مشورت بگیرید خیلی به شما کمک خواهد شد. در فراخوان جشنواره معمولاً به اسامی داوران جشنواره اشاره می‌شود یادتان باشد به‌هیچ‌وجه عکس‌های خود را مستقیم برای داوران جشنواره ارسال نکنید و از آن‌ها در این مورد مشورت نخواهید. همان‌طور که می‌دانید برای جلوگیری از هرگونه پیش‌داوری یا تضییع حقوق دیگران، همه عکس‌های ارسالی شما در دبیرخانه جشنواره کدگزاری شده و داوران جشنواره به‌هیچ‌وجه نباید نام عکاس اثری را که در حال داوری آن هستند بدانند. به همین دلیل از حک‌کردن هرگونه لوگو یا واترمارک اعم از نام عکاس یا نشان تجاری روی عکس‌های خود پرهیز کنید وگرنه عکس‌های مورد نظر در همان گام اول از جریان داوری کنار گذاشته خواهد شد (عکس‌های 7 و 8). همچنین اطلاعات ضمنی عکس قرار نیست بر روی آن نوشته شود. در صورت نیاز به ارائه اطلاعات تکمیلی بهتر است این کار در یک فایل نوشتاری جدا از عکس صورت پذیرد. توضیحات همراه عکس همچنین لازم نیست توضیح واضحات باشد. این اطلاعات اغلب وقتی به کار می‌آید که به درک عکس کمک کند نه اینکه آن را توضیح دهد.

جشنواره‌های مختلف در مورد شیوه و حدود پردازش و ویرایش عکس سلیقه‌های گوناگونی دارند. با مطالعه فراخوان این مطلب را در ویرایش عکس‌هایتان مدنظر قرار بدهید. گاهی تاریخ عکس‌برداری هم مهم است؛ چنانچه در فراخوان به این مطلب اشاره شده باشد حتماً به آن توجه کنید. همچنین ابعاد عکس‌های ارسالی و سایر مشخصات فنی آن را مدنظر قرار دهید. بعضی سایت‌های جشنواره برای عکس شما محدودیت حجم ارائه می‌کنند و مثلاً عکس‌هایی با حجم بیشتر از دو مگابایت را نمی‌پذیرند. بنابراین قبل از آغاز به ارسال، سایز عکس‌ها را به اندازه مناسب تغییر دهید. در صورت درخواست در فراخوان، برای عکس خود نامی انتخاب کنید و اطلاعات ضمنی شامل نام عکاس، مکان و زمان عکس‌برداری و یا سایر توضیحات مورد نظر را به شیوه خواسته‌شده، که معمولاً استفاده از برچسب در پشت عکس‌های چاپ‌شده یا یادداشت در یک فایل متنی جداگانه است، ارائه دهید. دوباره یادآوری می‌شود از نوشتن این اطلاعات بر روی عکس خودداری کنید. دقت در مواردی که به آن‌ها اشاره شد علی‌رغم زمان‌بر بودن، کار شما را آسان‌تر و درنهایت از اتلاف وقت شما جلوگیری خواهد کرد.

 

اصالت عکس

عکس باید حاصل کار خودتان باشد؛ یعنی شما دانش‌آموز هنرمند باید آن را عکاسی کرده باشید. ارسال عکس‌های زیبایی که از سایت‌های خبری یا عکاسی برداشته شده‌اند کاری غیرقانونی است و مصداق مجرمانه دارد. اصولاً وقتی عکسی به نام شما در جشنواره شرکت داده می‌شود یعنی اینکه شما خالق اثر هستید، در غیراین‌صورت تمامی عواقب قانونی این کار، در صورت اثبات عدم صحت این امر، بر عهده شما خواهد بود. بنابراین عکسی که حاصل کار عکاس یک خبرگزاری (عکس‌های 10 تا 13)4، عکاس حرفه‌ای، معلم و یا یکی از اعضای خانواده شماست اصولاً نمی‌تواند به‌جای عکس شما در جشنواره شرکت داده شود. هرگز عکس‌های یادگاری و خانوادگی خود را برای جشنواره ارسال نکنید. مگر اینکه به‌طور مشخص یکی از موضوعات مورد نظر جشنواره عکس یادگاری و خانوادگی باشد.

 

زمان‌بندی

به آخرین مهلت شرکت در جشنواره دقت کنید. ارسال عکس‌ها را به دقیقه آخر موکول نکنید. به هر دلیلی ممکن است در دقایق آخر مشکلی پیش بیاید و به‌این‌ترتیب فرصت شرکت در جشنواره را از دست بدهید. ضمن اینکه در صورت داشتن فرصت کافی چنانچه اشتباهی رخ داده باشد می‌توان از امکان تصحیح بهره‌مند شد.

در پایان دوباره یادآوری می‌کنیم که بهترین شیوه و راهکار موجود برای اینکه بتوانید در جشنواره شرکت کنید مراجعه به متن فراخوان جشنواره است، و همان‌طور که پیش‌تر آمد برای رسیدن به نتیجه مطلوب می‌توان از مشورت افراد صاحب صلاحیت در این مورد نیز بهره‌مند شد. امید است با دقت و رعایت موارد مذکور آثار فاخر شما به جشنواره‌های مختلف راه یافته و جزو آثار برتر انتخاب شود و شما بتوانید طعم پیروزی دریک رقابت عمومی را بچشید و به تجربه‌اندوزی در هنر عکاسی جدی‌تر از پیش ادامه دهید.   

 

پی‌نوشت‌ها:

۱. در اینجا منظور از ادیتور (Editor) کسی نیست که به پردازش و پیرایش عکس‌ها می‌پردازد بلکه منظور مدیر هنری عکاس است که وظیفه انتخاب و ارائه آثار عکاس را بر عهده دارد.

۲. مانیفست، سند برنامه‌ها و هدف‌هایی است که در تولید فرایندهای هنری مورد نظر است. گاهی نیز به معنای اعلام بیانیه‌هایی است که توسط بنیان‌گذاران یک سبک یا مکتب هنری خاص، خطاب به جامعه هنری اعلام می‌شود.

۳. پروپوزال، طرح تحقیق یا پژوهش است که به‌صورت مکتوب و مدون در قالبی مشخص به شخص یا اشخاص برای بررسی و پذیرش ارائه می‌شود.

۴. در حسن ظن دوستانی که این عکس‌ها را ارسال کرده‌اند شکی نیست ولی برای جلوگیری از اقدامات مشابه در آینده، بهتر است با عواقب قانونی این کار آشنا باشیم.