هیئت بین الدولی تغییر اقلیم؛ ساختار و وظایف

 

مقدمه

امروزه در محافل علمی آب‌وهوا درباره تغییرات آب‌وهوایی بسیار سخن گفته می‌شود. تغییرات آب‌وهوایی  به تغییرات معنادار آماری در میانگین‌های اقلیمی یا تغییرپذیری آن برای دوره‌های طولانی‌مدت (دهه‌ای یا بیشتر) اشاره دارد که این تغییرات به علت رخداد فرایندهای طبیعی یا تداوم تغییرات ناشی از فعالیت‌های بشر در ترکیب‌های جوی یا کاربری زمین است(IPCC, 2007). نهادی که به بررسی و ارزیابی و کاهش آسیب‌پذیری و سازگاری با این تغییرات در سطح بین‌المللی می‌پردازد، هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم (IPCC) است. با توجه به اهمیت وجود این سازمان و نقش آن در مجامع بین‌المللی، این مقاله با هدف آشنایی خوانندگان با ساختار و فعالیت‌های این نهاد تهیه گردیده است. 

 

 

 هیأت بین‌الدولی تغییر اقلیم (IPCC)

 هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم¹(IPCC) نهادی بین‌الدولی است که پس از مطرح شدن اهمیت مسئله آثار گرمایش جهانی در اولین کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم، با هدف ارزیابی تحقیقات علمی، فنی، اقتصادی و اجتماعی مرتبط با تغییر اقلیم و آثار آن بر کره ‌زمین در سال 1988 توسط سازمان جهانی هواشناسی²  (WMO) و برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد³(UNEP) تأسیس شد. اعضای این هیئت از تمامی کشورهای عضو این دو سازمان تشکیل شده  است. این نهاد بین‌المللی وظیفه دارد که دلایل علمی وقوع تغییرات آب‌وهوایی و راهکارهای مقابله با آن را برای ارائه در کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد⁴ (UNFCCC) فراهم کند. کنوانسیون سازمان ملل متحد، در مورد تغییرات آب‌وهوا، پیمانی بین‌المللی در تغییرات آب‌وهوایی با هدف نهایی تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای جو است.

IPCC تحقیق جدید انجام نمی‌دهد و داده‌های اقلیمی را نیز مراقبت و دیده‌بانی نمی‌کند، بلکه پایه و اساس گزارش‌های ارزیابی خود را مبتنی بر نشریات علمی و فنی معتبر قرار می‌دهد و اطلاعات مهم علمی مربوط به فرایند تغییر آب‌وهوا را سامان می‌بخشد. دبیرخانه IPCC در محل سازمان هواشناسی جهانی در ژنو قرار دارد. عضویت در IPCC برای تمام اعضایWMO  و UNEP امکان‌پذیر است. وظیفه اصلی این نهاد، تهیه گزارش‌های تغییر اقلیم در راستای حمايت از کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوای سازمان ملل است. این گزارش‌ها در سه بخش تهیه می‌شوند:

گزارش اول: اطلاعات علمی،تکنیکی و اقتصادی ـ اجتماعی مربوط به فهم مبانی علمی تغییرات اقلیمی وابسته به فعالیت‌های انسانی؛

گزارش دوم: آثار تغییر اقلیم بر سیستم‌های مختلف طبیعی و انسانی و ارائه راهکارهای سازگاری با آن؛

گزارش سوم: راهکارهای کاهش گازهای گلخانه‌ای جو.

1-1. این نهاد از زمان شروع به کار خود، مجموعه ای از گزارش‌های ارزیاب⁵، گزارش‌های تخصصی و مقالات فنی⁶ را در راستای تهیه اطلاعات علمی و فنی برای جامعه جهانی، سیاست‌گذاران و عموم کاربران منتشر کرده است. این گزارش‌ها که هر چند سال یک بار چاپ می‌شود، به همراه ارائه خلاصه‌ای برای سیاست‌گذاران⁷، معتبرترین منابع اطلاعاتی در مورد تغییرات اقلیمی شناخته‌شده هستند.

گزارش چهارم ارزیابی تغییر اقلیم  یعنی (AR4)⁸  با عنوان«Climate Change 2007» توجه فراوان جامعه جهانی به مسئله تغییر اقلیم را در پی داشت. همین امر سبب شد که جایزه صلح نوبل سال  2007 به‌طور مشترک به نهاد IPCC و آقای الگور که در این زمینه فعالیت کرده بودند، اهدا شود. گزارش پنجم ارزیابی حاوی پیام‌های مهمی برای جامعه بشری می‌باشد.

 

 

1-2- ساختار سازمانی

ساختار سازمانی IPCC  مطابق با شکل 1 به شرح زیر است: 

 این ساختار شامل سه کارگروه اول (WGI)، دوم(WGII) و سوم (WGIII) و یک گروه کاری دیگر به نام فهرست گازهای گلخانه‌ای⁹ است.

در هر دوره، هر گروه کاری توسط حداقل دو رئیس (یکی از کشورهای در حال توسعه و دیگری از کشورهای توسعه‌یافته) و یک واحد اجرایی مستقر در کشور توسعه‌یافته مذکور (TSU) اداره می‌شود.

هیئت‌رئیسه (IPCC Bureau) شامل رئیس IPCC، سه نایب‌رئیس، رؤسای گروه‌های کاری و همچنین نایب‌رئیس‌های هر گروه کاری است که تـوسط اعضای IPCC  بـرای یـک دوره مشخص انتخـاب می‌شوند. گروه‌هـای کـاری فـوق در هـر دوره، بر روند تهیه گـزارش‌هـا نظارت همه‌جانبه دارند. به علاوه، نشست‌های دوره‌ای، نشست‌های کـارشناسی و کارگاه‌های آموزشی لازم را در راستای تهیه گزارش‌های مـورد نظر راهبری می‌کنند. 

نویسندگان و ویرایشگران گزارش‌های IPCC  از بین برجسته‌ترین دانشمندان جهان که اعضای IPCC آنان را به هیئت‌رئیسه معرفی می‌کنند، انتخاب می‌شوند.

 

 

 

1-3- وظایف گروه‌های کاری

•  گـروه کـاری اول (WGI) به شناخت علمی تغییر اقلیم می‌پردازد و ارزیابی جنبه‌های علمی و فنی سیستم اقلیمی و تغیـیـر اقلیـم را دنبـال می‌کند¹⁰.

•  گروه کاری دوم (WGII) آثار پیامدهای مثبت و منفـی تغیـیـر اقلیم، نحوه سازگاری با آن و میزان آسیب‌پذیری انسان و سیستم‌های طبیعی را نسبت به تغییر اقلیم پیگیری می‌کند¹¹. 

•  گروه کاری سوم (WGIII) روش‌های مقابله و کاهش آثار تغییر اقلیم، روش‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و موضوعات اقتصادی ناشی از آن‌ها ‌را مورد بررسی قرار می‌دهد¹².

• آخرین گروه کاری فهرست گازهای گلخانه‌ای، مسائل مرتبط با گازهای گلخانه‌ای و روش‌های تخمین و برآورد میزان انتشار آن‌ها را بررسی می‌‌کند¹³.

 

 

 

1-4- واحد‌های پشتیبانی‌کننده گروه‌های کار(TSU)

از آنجا که تأمین بخشی از هزینه‌های گروه‌های کاری بر واحد‌های پشتیبان گذاشته می‌شود، این واحدها پس از انتخابات هیئت‌رئیسه و تعیین رئیس‌های گروه‌های کاری از دو کشور در حال توسعه و توسعه‌یافته در محل کشور توسعه‌یافته مستقر می‌شوند. در طول تهیه گزارش ارزیابی پنجم (AR5) واحد‌های پشتیبان بر پایه انتخابات سال 2008 و داوطلبی کشورهای سوئیس، آمریکا، آلمان و ژاپن به مؤسسات تحقیقاتی‌ زیر واگذار شده است.

•  گروه کار اول(WGI): دانشگاه برن سوئیس¹⁴  

•  گروه کار دوم(WGII): مؤسسه علمی کارنیجیه استنفورد آمریکا¹⁵

 •  گروه کار سوم(WGIII): مؤسسه پستدام برای مطالعه آثار اقلیمی¹⁶ 

•  گروه کاری فهرست گازهای گلخانه‌ای: مؤسسه استراتژی‌های زیست‌محیطی ژاپن1⁷

•  واحد پشتیبان گزارش ترکیبی دوره پنجم را نیز آژانس ارزیابی محیطی کشور هلند¹⁸برعهده دارد.

 

 

 

  1-5- نشست عمومی

نمایندگان دولت‌های عضو حداقل یک بار در سال در نشست عمومی¹⁹ که در محل یکی از کشورهای عضو برگزار می‌شود، شرکت می‌کنند. علاوه بر اعضا، تعدادی از متخصصان مراکز و مؤسسات تحقیقاتی خاص دولتی و غیردولتی و برخی نهاد‌های بین‌المللی به‌عنوان ناظر، در این نشست‌ها نیز شرکت دارند. انتخاب اعضای هیئت‌رئیسه و رؤسای گروه‌های کــاری اول، دوم، سـوم و همچنین گروه کــاری در ارتباط بــا فهرسـت گــازهای گلخانه‌ای، برنامه‌ریزی و فعالیت‌های کـاریIPCC، تخصیص بودجه، نحوه صرف هزینه‌ها و بسیاری موارد دیگر در نشست عمـومـی IPCC انـجـام مــی‌شـود. تـصـویـب گـزارش‌هـای ارزیـابی، تـصویب گـزارش‌هـای تخصصی (از جـمـلــه گـزارش‌هـای مـدیریت ریسک وقایع فرین²⁰ به منظور سازگاری با تغییر اقلیم و گزارش انرژی‌های تجدید‌پذیر که در دوره گزارش پنج ارزیابی تهیه شده است)، سیاست‌گذاری‌ها در زمینه درخواست‌های جدید نهاد‌های بین‌المللی دیگر به ویژه UNFCCC، سناریوهای جدید، نحوه کار و عملکرد گروه کاری TGICA، کمبودها و نواقص گزارش‌های انجام‌شده و چگونگی رفع آن‌ها در گزارش بعدی، محل و موضوع کارگاه‌ها و نشست‌های لازم برای فراهم آوردن مقدمات لازم در تهیه گزارش‌ها، همه در نشست عمومی تصمیم‌گیری می‌شوند.

 

 

 

 1-6 سایر نشست‌های تخصصی

 به جز این جلسات و جلسات عمومی که به‌طور ادواری برگزار می‌شوند، سایر جلسات مانند جلسات هیئت‌رئیسه، جلسات تخصصی نویسندگان گزارش، کارگاه‌های تخصصی، جلسه تعیین اهداف و دیدگاه‌ها (Scoping meeting) نیز توسط این نهاد برگزار می‌شود. هر یک از این جلسات در زمان‌های خاص و برای رسیدن به اهدافی خاص در محل یکی از کشورهای عضو یا در مقرّ دبیرخانه IPCC یعنی ژنو برگزار می‌شود. برای مثال، تهیه سر فصل‌های اصلی و زیر فصل‌های آن از مهم‌ترین مطالبی هستند که تحت‌عنوان  Scoping meeting مورد بحث بررسی قرار می‌گیرند. موضوعات مشترک گروه‌های کاری (Cross Cutting)، ساختار گزارش ترکیبی ‌(SYR)، ساختار گزارشی برای سیاست‌گذاران (SPM)، جدول زمانی نیاز‌های گروه‌های کاری، در نظر گرفتن سؤال‌های علمی و فنی مطرح در UNFCCC، توسعه مدل‌ها و سناریوها و بررسی روش‌های سازگاری و آسیب‌پذیری و سایر موضوعات تخصصی از دیگر موضوعاتی است که در نشست‌های مختلف مورد بحث قرار می‌گیرد.

 

 

 

 1-7- مرجع اصلی IPCC

دولت‌های عضو IPCC از طریق یک نماینده به نام مرجع ملی(Focal points)
که فعالیت‌های این نهاد را در کشور پیگیری می‌کند، با اعضای خود ارتباط برقرار می‌کند. هماهنگ کردن فعالیت‌های IPCC با نهادهای داخلی و دستگاه‌های مرتبط در خصوص تغییر اقلیم از جمله همراه بودن کشورهای عضو در امر تهیه و نظارت بر گزارش‌های ارزیابی IPCC، برعهده مرجع اصلی کشورهاست. شایان ذکر است مرجع ملی IPCC  در کشور ایران، سازمان هواشناسی کشور است که از سال 1382 این مسئولیت را برعهده دارد. 

 

 

 

 1-8- مرکز توزیع داده‌های²¹ IPCC

مرکز توزیع داده‌های اقلیمی IPCC با نام بانک داده‌های اقلیمی IPCC، مجموعه داده‌ها، سناریوهای²²  اقلیمی و داده‌های اجتماعی ـ اقتصادی و محیطی، راهنماهای تکنیکی در خصوص استفاده از سناریوهای اقلیمی و داده‌های حاصل از مدل‌های اقلیمی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. رهبریت این موضوع را گروه کاری«داده‌ها و سناریوها برای آثار و تحلیل‌های اقلیمی»²³ برعهده دارد.

گفتنی است که IPCC  هیچ گونه داده‌ای را مشاهده یا ثبت نمی‌کند، بلکه ‌مرکز داده‌های جوی انگلیس(BADC)، مرکز اقلیمی جهانی داده‌ها و مؤسسه هواشناسی در آلمان  (WDCC) و مرکز شبکه بین‌المللی اطلاعات علوم‌زمین در دانشگاه کلمبیای آمریکا (CIESIN) این مرکز را راهبری می‌کنند.

 

 

 

 1-9- نحوه انتخاب مؤلفان گزارش‌های IPCC

در تهیه پیش‌نویس، بازنگری و تدوین گزارش‌های IPCC سعی می‌شود از نتایج آخرین تحقیقات و دستاورد‌های دانشمندان جهان در اقصی‌نقاط جهان که به‌صورت رسمی یا به‌صورت بررسی دقیق
(Peer reviewed)چاپ شده است، استفاده شود. برای رسیدن به چنین هدفی، مؤلفان IPCC از بین متخصصان معرفی‌شده از سوی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، انتخاب می‌شوند. اغلب این مؤلفان از دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، انجمن‌های علمی و زیست‌محیطی و سایر سازمان‌های مرتبط کشور‌های عضو با تخصص‌های مختلف و مرتبط انتخاب می‌شوند. سعی می‌شود، در انتخاب مؤلفان توازن جغرافیایی، توازن جنسیت و توازن سن و تجربه مدنظر قرار گیرد.

 

 

 

  1-10- مراحل تدوین و تألیف گزارش‌های IPCC

مراحل تدوین و تألیف گزارش‌های هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم در شکل 2 نمایش داده شده است که این مراحل را می‌توان به‌صورت زیر تشریح کرد:

•  تدوین گزارش مورد نظر و تصویب آن در نشست؛

•  چارچوب کلی، گزارش ارزیابی در جلسه تعیین اهداف و دیدگاه‌ها (Scoping meeting).

•  مشورت اعضا، سیاست‌گذاران و دیگر کاربران نشریات IPCC؛

•  هیئت‌رئیـسه، تـعـییـن مـؤلفـان گزارش از بین افـراد معرفی‌شده توسـط اعضـای IPCC، توسط هیئت‌رئیسه؛ 

•  مشخص کردن چارچوب کاری گروه‌های کاری؛

•  تهیه پیش‌نویـس‌هـای  اولیـه براسـاس چارچوب‌های تعیین و تصویب‌شده، توسط سرمؤلفان؛

•  تشکیـل نشسـت‌های کارشنـاسـی و کارگـاه‌هـای آموزشـی به منظــور رفــع هرگونه کمبود اطلاعات؛

•  بــازخوانی گزارش‌هــای تهیه‌ شده در دو مرحله توسط ویراستاران و دولت‌ها و آماده شدن آن‌ها برای چاپ نهایی؛

•  تصویب گزارش‌ها قبل از چاپ در نشست عمومی.

 

 

 گزارش‌های ارزیابی IPCC

نمای کلی از گزارش‌های ارزیابی اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم در آدرس ذیل قابل مشاهده است:

http://www.ipcc.ch/publications_and_data/publications_and_data_reports.shtml

اولین و دومین گزارش ارزیابی جامع تغییر اقلیم به نام‌های «FAR» و «SAR» به ترتیب در سال‌های 1990 و 1995 تکمیل و منتشر شدند. راهنمای فنی ارزیابی فهرست گازهای گلخانه‌ای در سال 1994 تهیه و در سال 1996 بازنگری شد. تهیه و تدوین سومین گزارش ارزیابی تغییر اقلیم (TAR) در سال 2001 توسط نشست، مورد تصویب قرار گرفت. این گزارش با تأکید بر تغییر اقلیم و اثرات آن در مقیاس‌های منطقه‌ای و جهانی، نتایج جدیدی از این پدیده را نمایان ساخت. TAR شامل گزارش ارزیابی جامعی از فعالیت گروه‌های کاری سه‌گانه، خلاصه برای سیاست‌گذاران و خلاصه فنی هر گروه کاری و گزارشی ترکیبی شامل تلفیقی از نتایج سه گروه کاری است. گزارش ارزیابی اول (1990) به تهیه و تدوین کنوانسیون تغییر اقلیم انجامید. گزارش ارزیابی دوم (1995) به تهیه و تدوین پروتکل کیوتو انجامید. گزارش ارزیابی سوم (2001) نتایج گزارش ارزیابی دوم را تأیید کرد. پیشنهاد تهیه گزارش ارزیابی چهارم تغییر اقلیم (AR4)  در اجلاس بیستم IPCC در سال 2003 در فرانسه ارائه و در سال 2007 با تأکید بر احتمال بالای 95 درصد دخالت انسان در تغییر اقلیم منتشر شد. در یک نگرش کلی، ویژگی‌های اصلی گزارش ‌چهارم به شرح زیر است:

گزارش ارزیابی چهارم (2007) تأکید دارد که با احتمال بالای 95 درصد، انسان در تغییر اقلیم رخ داده در دهه‌های اخیر دخالت داشته است. براساس گزارش‌های چهارم هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم تحت عنوان «گزارش‌های ارزیابی تغییرات اقلیم» (IPCC, 2007)  گرمایش جهانی و وقوع تغییر اقلیم تأیید شده است. نرخ روند افزایشی این گرمایش در دهه‌های اخیر نسبت به دوره‌های گذشته بیشتر بوده است. گازهای گلخانه‌ای در طی دهه اخیر به تنهایی تأثیر بسزایی در افزایش دمای کره زمین داشته‌اند. مقادیر فرین دمای سطح زمین تحت‌تأثیر دخالت بشر و طبیعت تغییر کرده‌اند. تغییر در مقادیر فرین دما سازگار با گرمایش جهانی بوده و این گرمایش نتیجه مستقیمی بر فراوانی مقادیر فرین، نظیر خشکسالی‌ها، سیل‌ها، امواج گرمایی و ... داشته است.

تأثیر دخالت بشر در افزایش دما و تغییر نمایه‌های فرین اقلیمی همچون افزایش ریسک شرایط تابستان‌های گرم در مقیاس منطقه‌ای مانند موج گرمایی اروپا در سال 2003 و امواج سرد نابهنگام نظیر موج گرمایی در منطقه وسیعی در آسیا شامل ایران در سال 2007 در برخی نقاط دنیا نمایان شده است. میانگین دمای قطب در صد سال اخیر نسبت به مقیاس جهانی دو برابر شده است و دانشمندان اعلام کرده‌اند که یخچال‌های طبیعی در کوهستان‌ها در سال 2005 با سرعتی بیش از سه برابر دهه 1980 در حال ذوب شدن‌اند، به طوری که در سال 2005 میلادی به طور متوسط 60 تا 70 سانتی‌متر از قطر 30 یخچال جهان کاسته شده است. براساس گزارش ارزیابی چهارم با فرض به‌کارگیری هر راهکاری، کلیه مدل‌های پیش‌بینی تغییر اقلیم حکایت از ادامه افزونی دمای ناشی از افزایش گازهای گلخانه‌ای با افزایش نیروی تابشی دارند. سهم بزرگ دخالت بشر در همه این تغییرات بسیار اهمیت دارد.

گروه‌های کاری IPCC گزارش ارزیابی پنجم را در سال2014 تهیه کردند و گزارش پنجم در حال تکمیل و تصویب گزارش ترکیبی (SYR) است. برخلاف گزارش‌های قبلی، گزارش پنجم بیشتر بر جنبه‌های اقتصادی ـ اجتماعی تغییرات اقلیم و نقش آن در توسعه پایدار و مدیریت ریسک و چارچوب کلی آن بر کاهش گازهای گلخانه‌ای و روش سازگاری با تغییر اقلیم تمرکز دارد. در این گزارش بر موارد زیر تأکید شده است:

ـ تعدیل، سازگاری با تغییرات اقلیم و توسعه پایدار؛

ـ جنبه‌های اقتصادی ـ اجتماعی تغییرات اقلیم و نقش آن در توسعه پایدار؛

ـ آب و سیستم زمین، تغییرات، آثار و واکنش‌ها؛

ـ چرخه کربن و اسیدی شدن اقیانوس‌ها؛

ـ ورقه‌های یخ و افزایش آب اقیانوس‌ها.

 نتیجه این گزارش‌ها، آغازی برای تصمیم‌گیری‌های آینده بسیاری از نهاد‌های بین‌المللی به ویژه کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد‏ است. همچنین این هیئت در گزارش پنجم ارزیابی خود AR5 از سناریوهای جدیدRCP به‌عنوان خطوط سیر غلظت گازهای گلخانه‌ای استفاده کرده است. سناریوهای جدید انتشار دارای چهار خط سیر اصلی به نام‌های RCP2.6,RCP4.5,RCP6 و RCP8.5  است که براساس میزان واداشت تابشی در سال 2100 نام‌گذاری شده‌اند (حجازی‌زاده و همکاران، 1395: 57).

 همچنین این گزارش حاوی پنج پیام مهم و هشداردهنده خطاب به مسئولان و رهبران ملل و مردم دنیا، از آخرین وضعیت تأمل‌برانگیز تغییرات جهانی اقلیم به شرح زیر است:

•  پیام اول : تردیدی در گرمایش سیستم‌های اقلیمی وجود ندارد.

•  پیام دوم: انرژی‌های سیستم‌های اقلیمی به دلیل واداشت²⁴  تابشی مثبت زمین در حال افزایش‌اند.

•  پیام سوم: فعالیت‌های بشر بر روی سیستم اقلیمی اثرگذار بوده‌اند.

•  پیام چهارم: ادامه افزایش گازهای گلخانه‌ای باعث گرمایش بیشتر و تغییر همه مؤلفه‌های اقلیمی خواهند شد.

•  پیام پنجم: کره خاکی زمین، برای رسیدن به توسعه پایدار و کاهش آثار گرمایش، نیاز به کاهش غلظت گازهای گلخانه‌ای دارد.

 

 

 

 سایر گزارش‌ها

 همچنین علاوه بر گزارش‌های ارزیابی، گزارش‌های تخصصی و فنی²⁵ توسط IPCC با همان شیوه تهیه گزارش‌های ارزیابی تهیه می‌شوند. موضوعات این گزارش‌ها پس از مطرح شدن  در نشست‌ها تصویب می‌شوند. نمایی از گزارش‌های تخصصی - فنی و همچنین گزارش‌های روش‌شناسی را که برای تهیه فهرست گازهای گلخانه‌ای در دوره 2012 ـ1997 ارائه شده‌اند، می‌توان  در آدرس‌های زیر مشاهده کرد:

http://www.ipcc.ch/publications_and_data/publications_and_data_technical_papers.shtml

http://www.ipcc.ch/publications_and_data/publications_and_data_supporting_material.shtml

 

 

 

 ارتباط IPCC  و UNFCCC

گزارش‌های ارزیابی جامع که هر چند سال یک بار چاپ می‌‏شوند به همراه ارائه خلاصه‌ای برای سیاست‌گذاران از هر سه گروه کاری به‌عنوان معتبرترین منابع ‏اطلاعاتی در مورد تغییرات اقلیمی شناخته شده‌اند. این اطلاعات نقش مهمی را در شکل‌گیری مذاکرات مربوط به ‏UNFCCC‏ دارند.

خلاصه تاریخچه ارتباط ‏UNFCCCIPCC‎‏ به‌صورت زیر است: ‏

IPCC در اولین گزارش ارزیابی اول در سال 1990 (FAR) با شواهد علمی، مسئله تغییر اقلیم را اثبات و بر دخالت انسان در این تغییر تأکید کرد. نتایج این گزارش در حقیقت، شروعی برای مذاکرات کنوانسیون بود. در سال 1992 با توجه به اقدامات IPCC، چـارچوبی برای کنوانسیون تغییر آب و هوا (UNFCCC) تنظیم شد. در این چارچوب بر ضرورت اتحاد کشورهای جهان برای مقابله با تغییر اقلیم تأکید شد. بیانیه خاص IPCC در گزارش ارزیابی دوم سال 1995 با ‌عنوان «شواهد نشان می‌دهند که ظاهراً انسان‌ها در تغییرات جهانی آب و هوا مؤثرند» بسیاری از دولت‌ها را به شدت بخشیدن به مذاکرات برای طرح و تصویب  پروتکل کیوتو تحریک کرد. سومین گزارش ارزیابی در می 2001 منتشر شد و  یافته‌های گزارش ارزیابی دوم را تأیید و مدارکی جدید و قوی‌تر از گرم شدن جهان ارائه داد. پروتکل کیوتو دومین «سند مادر» اسـت که در سومین نشست اعضای کنوانسیـون (جلسه سوم کنفرانس کشورهای عضو UNFCCC) به‌تصویب رسیـد. در حقیقت دستاوردهای IPCC مبنای بـرخی سیاست‌گـذاری‌های
UNFCCC است که با درخواست‌های مشخصی از سوی UNFCCC به IPCC ارائه می‌شود. زمان‌بندی تصویب گزارش‌های IPCC به‌نوعی به تاریخ‌های برگزاری اجلاس‌های COP مربوط می‌شود.

نشست‌های حاشیه‌ای «IPCC «side event همواره در نشست‌های UNFCCC برگزار می‌شوند. در این اطلاعات IPCC و فعالیت و ارتباط آن در UNFCCC شامل نکات برجسته گزارش‌های ارزیابی  و اطلاع‌رسانی درباره گزارش‌های ویژه مطرح می‌شود. برای مثال، دو نشست حاشیه‌ای با عنوان‌های:

“IPCC information and activities and their relevance for the UNFCCC process”

“Mitigating climate change with renewable energy, efficiency, and a Copenhagen agreement”

از طرف IPCC  در COP  لهستان به شرح زیر برگزار شد.

در این نشست‌های حاشیه‌ای، کاهش تغییر آب و هوا با استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر، بازده، موافقت کپنهاگ، نظرات نویسندگان IPCC و دیگر کارشناسان درباره چگونگی کاهش انتشار آن با هزینه نسبتاً کم در مدت کوتاه توسط انرژی‌های تجدید‌پذیر و پاسخ به ‌سؤال«چگونه توافق کپنهاگ می‌تواند به اقتصاد کم‌شتاب کربن‌ گذر کند؟»، مطرح شد.

 

 

 

دبیرخانه ملی IPCC

تاریخچه تشکیل دبیرخانه ملی IPCC

جناب آقای دکتر نوریان، رئیس وقت سازمان هواشناسی کشور در سال 1382به عنوان مرجع ملی کشور در IPCC برگزیده شد. در پائیز 1382همان سال دبیرخانه ملی IPCC با هدف هماهنگ کردن فعالیت‌های بین‌المللی در خصوص تغییر اقلیم و به ویژه کمک به مؤلفان در امر تهیه گزارش‌های ارزیابی IPCC با مشارکت دستگاه‌های ذی‌ربط تشکیل شد.

وظایف پیشنهادی آغازین دبیرخانه IPCC به شرح زیر است که می‌تواند به مرور زمان و هم‌اندیشی با همکاران گسترش یابد:

•  مطالعه گزارش‌های IPCC به منظور آگاهی از آخرین دستاوردهای جهانی از دیدگاه‌های علمی، اجرایی و مهندسی مرتبط با تغییر اقلیم و بکارگیری آن‌ها در حوزه‌های سیاسی، دانشگاهی، تحقیقاتی و اجرایی کشور؛

•  ارتباط تنگاتنگ با دبیرخانه ملی UNFCCC  در سازمان محیط زیست کشور به منظور هماهنگی و همکاری در گروه کارهای مذاکراتی در راستای منافع ملی؛

•  تشکیل نشست‌های منظم با حضور اعضای کارگروه‌ها به منظور پیگیری روند تهیه گزارش‌هایIPCC  از آغاز انتخاب موضوعات و سرفصل‌ها، انتخاب سرمؤلفان، ارائه نقطه‌نظرات در مراحل بازبینی متخصصان، بازبینی دولتمردان و تصویب در نشست‌های عمومی؛

•  به‌کارگیری توان کارشناسی کلیه دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط به منظور تهیه و ارائه درخواست‌های منطقی از IPCC برای تهیه گزارش‌هایی که بتوانند نیازهای منطقه‌ای و جهانی را برآورده سازند؛

•  حضور منسجم ایران در اجلاس‌های IPCC  با حضور نمایندگان کلیه دستگاه‌های ذی‌ربط در دبیرخانه ملی IPCC به منظور دفاع از منافع ملی در حوزه تغییر اقلیم؛

•  تهیه یک بانک اطلاعاتی مناسب از کارشناسان و دانشمندان کشور که در زمینه‌های مختلف مرتبط با اقلیم فعالیت می‌کنند به منظور معرفی به‌موقع آن‌ها برای مشارکت در گزارش‌هایIPCC  و همچنین برای حضور در کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی؛

•  آگاهی از فرصت‌هایی که این نهاد برای اعضا فراهم می‌آورد، مانند بورس‌های اعطایی به دانشجویان کشورهای در حال توسعه.

 

 

 

 

پی‌نوشت‌ها

1. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)

2. World Meteorological Organization (WMO)

3. United Nation Environment Program (UNEP)

4. United Nations Framework Convention on Climate Change

5. Assessment Reports

6. Special Reports and Technical papers

7. Summary for Policymaker

8. Fourth Assessment Report

9. Task Force on National house gas inventories

10. The Physical Science Basis

11. Climate Change Impacts, Adaptation and Vulnerability

12. Mitigation of Climate Change

13. Task force on National Greenhouse Gas inventories

14. University of Bern in Switzerland

15. Carnegie institution for science Stanford, USA

16. PIR: Potsdam Institute for Climate Impact Research

17. IGES: Institute for Global Environmental Strategies

18. Netherlands Environmental Assessment Agency Progeet Based Learning

19. IPCC Plenary

20. وقایع حدی زمین (Extreme) حوادث جوی نادر و دور از شرایط بهنجار است که در دنباله توزیع فراوانی و دور از نقطه تمرکز توزیع (میانگین و میانه) قرار گرفته باشند.

21. Data Distribution Center 

22. شبیه سازی متغییرها تحت شرایط خاص

23.TGICA: Task Group on Data and Scenario Support for Impacts and Climate Analysis

24. تغییر ترازمندی سیاره‌ای انرژی که باعث تغییر دمای سیاره‌ای می‌شود. واداشت مثبت (ورود بیشتر انرژی تابشی خورشید) موجب افزایش دما و برون‌رفت بیشتر انرژی باعث کاهش دمای سیاره‌ای می‌شود.

25. Special Report and Technical Papers

 

 

 

 

منابع

1. حجازی‌زاده، زهرا و طولابی نژاد، میثم (1395). شبیه‌سازی اقلیمی با تأکید بر مدل اقلیم منطقه‌ای (REGCM4).چاپ اول. انتشارات آکادمیک.

2. سایت تخصصی هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم با نشانی اینترنتی www.IPCC.ch.

3. سایت سازمان هواشناسی ایران  www.irimo.ir.

4. عساکره، حسین(1386). تغییر اقلیم. چاپ اول. دانشگاه زنجان.

5. گوفی،مک و سلرز، هندرسن (1381).  نخستین گام در مدل‌سازی اقلیمی . ترجمه سید ابوالفضل مسعودیان و حسنعلی غیور. چاپ اول. دانشگاه اصفهان.

6. IPCC (2007), «The physical science basis. Contribution of Working Group I to Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change». Cambridge, United Kingdom, and Cambridge University Press.

7. Fifth Assessment report of the intergovernmental panel on climate change. (2014). www.IPCC.Ch.