مقدمه
برنامه درسی های‌اسکوپ را دکتر دیوید
وایکارت2 و گروه او بیش از پنجاه سال پیش در ایپسیلانتی3 با
هدف کمک به کودکان مناطق محروم برای کسب موفقیت‌های بیشتر در مدرسه و جامعه، گسترش
دادند. زیربنای این رویکرد، نظریه رشد شناختی پیاژه است. برخلاف برنامه‌های درسی دیگر، انجام
دادن تحقیقات دقیق، بخشی از رشد این برنامه درسی از زمان پیدایش بوده است و گروهی
از کودکان درگیر در آن تا دوره بزرگسالی مورد بررسی و پیگیری قرار گرفته‌اند. در ادامه، مؤلفه‌های اصلی این رویکرد
معرفی می‌شود.
اهداف
های‌اسکوپ
اهداف برنامه درسی
های‌اسکوپ
برای کودکان عبارت‌اند از:
• یادگیری از طریق درگیری فعال با افراد،
مواد، رویدادها و افکار؛
• آماده شدن برای مدرسه و زندگی با
استقلال، مسئولیت‌پذیری
و اعتمادبه‌نفس؛
• یادگیری طراحی بسیاری از فعالیت‌های شخصی، انجام دادن
آن‌ها
و صحبت کردن با دیگر کودکان و معلمانشان درباره آنچه انجام داده‌اند و آنچه یاد گرفته‌اند؛
• یادگیری بیان احساسات و درگیری با
دیگران در روابط ارزشمند و مناسب؛
• کسب دانش و مهارت‌ها در حوزه‌های مهم محتوایی شامل رویکردهای
یادگیری، رشد عاطفی و اجتماعی، رشد بدنی و سلامت، زبان، سواد و ارتباط، ریاضیات،
هنرهای خلاق، علوم و فناوری و در نهایت، مطالعات اجتماعی.
اساساً رویکرد پیش از
دبستان های‌اسکوپ،
برای کودکان با خانواده‌های درآمد پایین و در معرض خطر طراحی شده است؛ با این اعتقاد
که کودکان با پیگیری علایق و اهداف شخصی خود بهتر یاد می‌گیرند. در مجموعه های‌اسکوپ، کودکان به
انتخاب‌های
شخصی درباره مواد و فعالیت‌هایی که در سرتاسر روز انجام می‌دهند، تشویق می‌شوند. آنان همان‌طور که در حال پیگیری انتخاب‌ها و طرح‌های خود هستند،
اکتشاف می‌کنند،
سؤال می‌کنند
و پاسخ می‌دهند،
مسئله حل می‌کنند
و با هم‌کلاسی‌ها و بزرگسالان در
تعامل‌اند.
در چنین محیطی، کودکان به‌طور طبیعی در تجارب کلیدی درگیر می‌شوند؛ فعالیت‌هایی که مهارت‌ها و توانایی‌های رشدی آنان را پرورش می‌دهند.
تجارب
کلیدی در های‌اسکوپ
های‌اسکوپ 52 تجربه کلیدی
را در دوره پیش از دبستان و همچنین طیف وسیعی از راهبردهای عملی را برای ارتقای
این تجارب کلیدی مشخص کرده است. تجارب کلیدی در پنج طبقه اصلی قرار دارند:
1. بازنمایی خلاق
(طراحی، نقاشی، بازی نقش، وانمودبازی، ساخت مدل‌ها)
2. زبان و سواد (گفت‌وگو درباره تجارب
معنادار فردی، توصیف، نوشتن، سرگرمی با زبان)
3. ارتباطات خودجوش و
اجتماعی (ساخت طرح‌ها، تصمیم‌ها، حل مسائل، مواجهه در هنگام بازی، بیان احساسات، حساس بودن
نسبت به دیگران)
4. حرکت و موسیقی
(حرکت به روش‌های
گوناگون و با اشیا بررسی صدای آوازها، تولید آهنگ، درک و ایجاد ریتم‌های مداوم گوناگون)
5. استدلال منطقی
(طبقه‌بندی،
کشف و توصیف شباهت‌ها، تفاوت‌ها و ویژگی‌های اشیا، مقایسه، طبقه‌بندی و جور کردن چیزها براساس ویژگی‌ها، گسترش ریاضیات و
حساب برای آگاهی از تغییرات فضایی اَشکال؛ تجربه فضاهای بازی مختلف و تفسیر
ارتباطات فضایی؛ آگاهی از زمان، شروع و پایان، پیش‌بینی و توصیف رویدادهای احتمالی).
چرخه
یادگیری در های‌اسکوپ
رویکرد های‌اسکوپ پنج اصلی اساسی
را، که زیربنای عمل‌اند، در یک چرخه مدنظر قرار داده است. این چرخه یادگیری در شکل
شماره 1 قابل مشاهده است.
یادگیری
فعال: در این رویکرد،
کودکان فعالانه یاد می‌گیرند. آنان با استفاده از حواس خود، درمی‌یابند که چه چیزی
مورد علاقه‌شان
است و این کار را از بدو تولد، طی دوران کودکی و حتی دوران بزرگسالی انجام می‌دهند. کودکان از
خودآغازگری و ابتکار عمل برای جست‌وجو و کشف پاسخ سؤالاتشان استفاده می‌کنند. آنان برای حل مشکلات شخصی خود و
استفاده از دانش در حال توسعه خویش برای فهم و یادگیر و درباره جهان اطراف، حمایت
و تشویق می‌شوند.
تعامل
بزرگسال ـ کودک: کار کردن بزرگسالان
با کودکان، محیط امن مورد نیاز را برای رخ دادن یادگیری فعال مهیا می‌کند. در مراکز های‌اسکوپ، با استفاده از
یک فرایند تقسیم کنترل، بزرگسالان و کودکان با احترام متقابل، تمرکز بر نقاط قوت
کودکان و توازن در فعالیت‌های بزرگسال‌محور و کودک‌آغاز با یکدیگر کار می‌کنند. بزرگسالان حامیان یادگیری کودکان
محسوب می‌شوند
و کاملاً در جهان کودکان، درگیرند.
محیط
یادگیری: در های‌اسکوپ، اتاق‌ها به بخش‌هایی برای حمایت از
انتخاب‌ها
و علایق کودکان تبدیل مي‌شوند. این بخش‌ها، دسترسی آسان به طیفی از مواد طبیعی و ساخت بشر برای حمایت
از یادگیری مستقل کودکان را فراهم می‌کنند. اگر کودکان بدانند که هر چیزی را
کجا پیدا کنند، می‌توانند آن‌ها را از آنجا بیاورند و در این صورت، به قابلیت‌های خود اعتماد پیدا
می‌کنند.
محیط‌های
خارجی نیز، شکل گسترده‌تر همان محیط‌های یادگیری داخلی هستند و باید در سراسر زمان کار کودکان، در
دسترس آنان باشند.
برنامه
روزانه: برنامه روزانه های‌اسکوپ، ثابت است. این
امر، برای کودکان امنیت خاطر فراهم می‌کند؛ زیرا آن‌ها به زودی یاد می‌گیرند که برنامه بعدی چیست و می‌توانند وقت خود را
طرح‌ریزی
و تنظیم کنند. در عین حال، در زمان‌های مختلفی که در برنامه در نظر گرفته شده است، کودکان آزادند
که فعالیت‌های
خود را انتخاب و اجرا کنند. برنامه آن‌قدر انعطاف‌پذیر هست که کودکان احساس آزادی عمل
داشته باشند. برنامه روزانه های‌اسکوپ، به کودکان اطمینان می‌دهد که می‌توانند کارها یا چیزهای مورد علاقه خود
را انتخاب کنند و نوعی احساس کنترل بر خود و محیط را در آنان ایجاد می‌کند.
سنجش: مربیان برای سنجش پیشرفت کودکان در های‌اسکوپ، از ثبت‌های مشاهده‌ای کودک4
بهره می‌برند.
گروه‌های
آموزشی روزانه یادداشت‌هایی حکایتی از رفتارهای رشدی قابل توجه کودکان در زمان
فعالیتشان تهیه می‌کنند. مربیان در جلسات روزانه با این گروه‌ها، درباره یادداشت‌ها بحث می‌کنند. اعضای گروه،
یادداشت‌های
روزانه را به‌طور
اساسی برای کامل کردن پرونده رشد کودک مورد استفاده قرار می‌دهند. مدیران های‌اسکوپ برای ارزشیابی برنامه‌های آموزش دوران اولیه
کودکی، از ابزار «سنجش کیفیت برنامه پیش از دبستان»5 استفاده می‌کنند.
پرورش
مهارت‌ها
در مراکز یا برنامه‌های مربوط به های‌اسکوپ، تجاربی برای
کودکان طراحی می‌شود
که تفکر مستقل، ابتکار عمل و خلاقیت آنان را تشویق می‌کند. اگر کودکان بتوانند براساس ایده‌های شخصی عمل کنند،
از مواد آزادانه استفاده کنند و تصوراتشان را بیازمایند، توانایی‌هایشان به سرعت توسعه
می‌یابد.
همچنین کنجکاوی، تصمیم‌گیری، مشارکت، تحمل دیگران و حل مسئله مورد تشویق قرار می‌گیرد. کودکان از این
توانایی‌های
خود هر روز در برنامه روزانه‌شان و نیز در خانه استفاده می‌کنند. همچنین با پیش‌نیازهای خواندن،
نوشتن، ریاضیات، علوم و دیگر حوزه‌های یادگیری مربوط به مدرسه آشنا می‌شوند. با گذشت زمان، آنان دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای
سال‌های
مدرسه و زندگی بزرگسالی را توسعه می‌دهند.
جمع‌بندی
از های‌اسکوپ اکنون در ده‌ها هزار مرکز پیش‌دبستانی، مهدکودک،
برنامه‌های
پیش از دبستان، مراکز نگهداری کودکان و برنامه‌های مختص «کودکان با نیازهای ویژه» در
سراسر جهان استفاده می‌شود و کودکان و خانواده‌های دارای پیش‌زمینه‌های متفاوت نژادی، ملی، مذهبی و
اقتصادی، در برنامه‌های های‌اسکوپ شرکت می‌کنند. این رویکرد، دانش حاصل از تحقیقات مربوط به رشد و
یادگیری کودکان را با تجارب کاربردی تدریس در فضای واقعی ترکیب می‌کند. مطالعات بلندمدت
نشان می‌دهد
که رویکرد های‌اسکوپ
رشد سالم کودکان را ارتقا می‌دهد و برای آنان مزایای طولانی مدت دارد که سراسر زندگی
بزرگسالی‌شان
را هم پوشش می‌دهد.
مشاهدات طولی نشان می‌دهند که کودکان حاضر در برنامه‌های های‌اسکوپ، خود را بهتر با مطالبات اجتماعی
سازگار می‌کنند
و بهتر از کودکانی که در این برنامه‌ها نبوده‌اند، در آموزش عالی و زندگی شغلی عمل می‌کنند.
پی‌نوشت‌ها
1.
High/Scope
2.
David Welkart
3.
Ypslanti
4.
Child Observation Record (COR)
5.
Preschool Program Quality Assessment (PQA)
منابع
1.
Epstein, A., & hohmann, M. (2012). HighScope's Curriculum Content Areas and
the KDIs. Hilt N. (2010). Bringing the High Svope Approach to your Early Years
Practice (second edition). London and New York: Routledge.
2.
Epstein, A. S., Hohmann, C., Hohmann, M., & English, B. A. (2002). How
Young Children Learn to Read in High/Scope Programs. Estados Unidos: High/Scope
Educational Research Foundation.
3.
OECD. (2004). Five Curriculum Outlines.