اشاره
مراقبت و آموزش در
دوران اولیه کودکی1 (ECE) که مستلزم توجه خاصی است و شالوده شخصیتی فرد را تشکیل می‌دهد، جنبه‌ها و ابعاد گوناگون
دارد و سنگ‌بنای
هر نظام آموزشی است. پژوهش‌های جهانی نشان داده که یکی از دلایل اصلی موفقیت نظام‌های آموزشی پیشرفته
در سطح جهان، توجه و سرمایه‌گذاری در این دوره آموزشی است. با تأمل در سیاست‌ها و برنامه‌های اجرا شده این
کشورها و آشکارسازی استانداردها و شاخص‌های کیفیت در آموزش دوره کودکی، امید
است که این دوره حساس نیز در کشور ایران ارتقا و بهبود یابد.
«سازمان همکاری
اقتصادی و توسعه» (OECD)2 که در زمینه آموزش و مراقبت دوران اولیه کودکی به‌طور گسترده فعالیت می‌کند، سیاست‌های راهبردی کشورهای
مترقی را در پنج محور به شرح زیر مشخص کرده است:
سیاست
راهبردی اول: تنظیم اهداف و مقررات کیفی
اهداف و مقررات، پایه
و زیربنای فعالیت ECE محسوب می‌شوند. هدف‌ها در تعیین و هماهنگ ساختن برنامه‌ها و فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و مشخص کردن سایر
عناصر برنامه نقش اساسی دارند. اهداف این دوره، از اهداف کلی آموزش برای کودکان در
مراحل بعدی تحصیلی جداشدنی نیست؛ بنابراین، آگاهی از این اهداف و اصول اولیه حائز
اهمیت است.
سیاست
راهبردی دوم: طراحی و اجرای برنامه درسی و استانداردها
از مهم‌ترین اقدامات در این
راستا می‌توان
به تنوع رویکردهای برنامه درسی، بهبود هماهنگی با دوره ابتدایی، بهبود زندگی
کودکان از طریق برنامه درسی، رسیدگی به موضوعات در حال ظهور، هماهنگی استانداردهای
برنامه درسی با سن کودک، روح دموکراسی در برنامه درسی و توسعه محتوا اشاره کرد.
سیاست
راهبردی سوم: بهبود مدارک تحصیلی، آموزش و شرایط کار نیروی انسانی
تنظیم سطح حداقلی
مدرک تحصیلی نقش کلیدی در تضمین رشد سالم کودک بازی می‌کند. بیشتر تحقیقات مدعی این امرند که
معلمان پیش‌دبستانی
که آموزش‌های
تخصصی ECE
را دیده‌اند،
در برانگیختن تعاملات کارکنان با کودک مؤثرترند. این امر می‌تواند به توسعه و افزایش توانایی حل
مسئله در کارکنان آموزش‌دیده منجر شود (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، 2017). علاوه
بر این، بهبود مدارک تحصیلی بیانگر ارتقای کیفی سطح آگاهی و معلومات مربیان و
معلمان دوران اولیه کودکی است که می‌توان با کاربست تدابیری چون آموزش پیش
از استخدام به متقاضیان تصدی مشاغل مربیگری و معلمی، آموزش بدو استخدام به افرادی
که جذب این مجموعه شده‌اند، و نیز آموزش مدام و ضمن خدمت ایشان و بروز نگه داشتن
معلومات آن‌ها،
بدان دست یافت.
سیاست
راهبردی چهارم: تعامل خانواده و جامعه
اجتماعی که کودک و
خانواده به آن تعلق دارند، دارای فرهنگ منحصربه‌فردی است که ممکن است ترکیبی از تجارب
گوناگون، تغییرات فرهنگی و تداخل فرهنگ‌های گوناگون باشد. در این میان، نباید
از احتمال تأثیرپذیری فرزندان از فرهنگی با غلبه و تسلط بیشتر غافل شد. تعامل
والدین با جامعه و مراکز پیش‌دبستانی، محیط یادگیری خانگی، کیفیت مراقبت در خانه و مرکز
آموزشی، و هماهنگی بین خانه و پیش‌دبستانی از دیگر راهکارهای این راهبرد هستند (سازمان همکاری و
توسعه اقتصادی، 2016).
سیاست
راهبردی پنجم: جمع‌آوری داده‌ها و نتایج پژوهش‌های جهت پیشرفت
در بررسی نتایج پژوهش‌ها در حوزه کودکی این
کشورها در صدد آن‌اند
که بدانند دیگران در این‌باره چه کرده و تا کجا پیشرفته‌اند و چگونه کار کرده‌اند، تا آن‌ها نیز کار خود را در
ادامه تلاش‌های
پیشین قرار دهند و در ضمن، از روش‌ها و نتایج آن تلاش‌ها در جهت بهبود وضعیت دوره کودکی در
کشور خودشان استفاده کنند.
پی‌نوشت‌ها
1.
Early Childhood Education
2.
Oraganisation for Economic Co-operation and Development
منابع
1. آخش، سلمان.
(1396). طراحی و اعتباربخشی برنامه درسی دوره پیش از دبستان ایران. رساله دکتری.
تهران: دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه خوارزمی.
2.
OECD (2016). Education at Glance 2016: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris,
http://dx.doi.org/10.1787/eag-2015-en.
3.
OECD. (2017). Key OECD Indic ators on Early Childhood Education and Care.
Received from.