رابطه نگرانی با
هورمون‌ها
نگرانی را می‌توان
عامل فعال‌سازی هورمون‌ها در بدن دانست. این مسیر از ناحیه
تالاموس در مغز آغاز میشود،
به غده هیپوفیز جریان می‌یابد
و با ترشح هورمون کورتیزول از غده‌های
فوق‌کلیوی پایان می‌گیرد.
هر عامل نگران‌کننده‌ای باعث ارسال پیامی عصبی به هیپوکامپ1
و آزاد شدن ماده‌ای
میشود که هورمون آزاد‌کننده کورتیکوتروپین2 (CRH) نام دارد. این هورمون به غده هیپوفیز
فرستاده میشود، همان غده‌ای که در ایجاد هماهنگی میان واکنش‌های هورمونی در بدن، نقش برجسته‌ای دارد. هیپوفیز با دریافت CRH متوجه نیاز بدن برای مهار نگرانی میشود و هورمون آدرنوکورتیکو تروپیک3
(ACTH) را ترشح می‌کند.
این هورمون از راه دستگاه گردش خون در
بدن جریان می‌یابد و هنگامی که
به غده‌های
فوق‌کلیوی می‌رسد موجب آزاد شدن هورمون کورتیزول4
میشود.
کورتیزول از نگاه
شیمیایی
کورتیزول ترکیبی شیمیایی و یکی از اعضای
خانواده استرویید است. استرویید‌ها
ترکیب‌هایی آلی هستند که در
ساختار مولکولی خود سه حلقه شش کربنی و یک حلقه پنج
کربنی دارند. این چارچوب کربنی در همه استرویید‌ها مشترک است. نوع و محل قرار گرفتن اتم‌های متفاوت روی این چارچوب، مولکول‌های استروییدی متفاوت را معرفی می‌کند، شکل2.
ترشح کورتیزول از غده‌های فوق‌کلیوی،
آزاد شدن گلوکوز و افزایش قند خون را در بردارد. این تغییر برای ورزشکاری در میانه
یک مسابقه پرهیجان، می‌تواند
ارزشمند باشد و قدرت فزاینده‌ای
به او ببخشد اما اگر هیجان و نگرانی بارها و به‌طور
پیوسته ادامه یابد به سلامتی آسیب می‌زند.
تحریک بیش از حد بدن و افزایش نامناسب کورتیزول، طیفی از اثرهای منفی را همراه
دارد که از آن جمله افزایش توده چربی در ناحیه شکم و صورت است. در حضور این هورمون
بافت‌های ماهیچه‌ای، استخوانی و پیوندی دستخوش تجزیه و
تبدیل به گلوکوز می‌شوند.
تحریک بیش از حد و افزایش کورتیزول می‌تواند
محتوای ماهیچه‌ای بدن را کاهش دهد.
پژوهش‌ها
نشان داده‌اند که نگرانی پیوسته
و در پی آن، ترشح کورتیزول می‌تواند
احتمال ابتلا به فشار خون، دیابت نوع2 و افزایش سطح چربی‌ها
را فزونی بخشد. نگرانی بیش از حد به مرکز حافظه در مغز، یعنی هیپوکامپ آسیب می‌زند
و باعث کاهش کارایی حافظه و اختلال در یادگیری میشود.
مهار التهاب و نگرانی
بررسی‌ها،
اثر کافئین را به‌عنوان عاملی در افزایش
ترشح کورتیزول ثابت کرده است. کم‌خوابی
و افت دمای بدن نیز از دیگر عوامل مؤثر در این زمینه شناخته شده‌اند.
تغییراتی همچون کم‌کردن
مصرف قهوه، خوابیدن به مقدار کافی و پوشیدن لباس گرم در سرما، گام‌هایی مؤثر در کاهش ترشح این هورمون
خواهند بود.
طراحی رژیم‌های
غذایی شامل مقدار زیادی اسیدهای چرب از نوع امگا-3 نیز در این زمینه مؤثر است. این
نوع چربی‌ها به مقدار فراوان
در ماهی و آجیل وجود دارند و می‌توانند
هورمون آزاد‌کننده کورتیزول را
مهار کنند.
دانشمندان دریافته‌اند
که تمرکز فکر و انجام تمرین‌های
یوگا موجب افزایش ماده خاکستری مغز و تقویت حافظه میشود.
همچنین انجام فعالیت‌های
فیزیکی غیررقابتی در کاهش نگرانی مؤثر شناخته شده است.
پی‌نوشت
ها
1.hippocampus
2.
Corticotropin
3.
adrenocorticotropic
4.Cortisol
منبع
Roche,
J.P. "Don't let cortisol stress you out", chemmatters, Apr./ May
2017.