مقدمه
با توجه به مشکلاتی که نرم‌افزارهای موجود در بازار (علاوه بر مزایای
خوب آن‌ها) دارند، و با توجه به اینکه
توانایی ساخت نرم‌افزار توسط فردی که معلم نیست، و تفاوت
در توانایی طراحی آموزشی و تدریس معلمان، امکان دارد نرم‌افزار ساخته شده توسط فرد دیگر، نتواند
نیاز معلم را در تدریس و نیاز دانش‌آموزان را در یادگیری مؤثر تأمین
کند. اما زمانی که معلم به‌عنوان متخصص تعلیم‌وتربیت و رشته تدریس خود، بتواند نرم‌افزارها و برنامه‌ها را براساس طراحی آموزشی مناسب رشته
خودش سازمان‌دهی و تولید کند، به مراتب تأثیر
بهتر و کامل‌تری در تدریس و یادگیری خواهد
گذاشت. به همین منظور تلاش کردم از بین نرم‌افزارهایی
که برای طراحی و تولید برنامه‌های چندرسانه‌ای وجود دارد، نرم‌افزاری را انتخاب کنم که کار با آن ساده
باشد و به برنامه‌نویسی‌های پیچیده نیاز نداشته باشد و امکانات
خوبی را برای طراحی ارائه دهد. سال قبل من به کمک نرم‌افزار «Neobook professional» یک چندرسانه‌ای تعاملی برای درس علوم تجربی پایه‌های هفتم، هشتم و نهم ساختم که برای
دانش‌آموزان مفید واقع شد.
این نرم‌افزار محیط کاربری ساده‌ای دارد و به راحتی می‌توان اجزای متفاوت آن را، مانند دکمه‌های تعاملی، کادر متن، صدا، فیلم، خطوط
و اشکال مختلف و رنگ‌آمیزی از نوار ابزار به داخل
صفحه اصلی کشید و از آن‌ها استفاده کرد. در قسمت پایین
هم می‌توان هر تعداد صفحه که لازم
است، ایجاد کرد (تصویر 1).
همچنین، در این نرم‌افزار بسیاری از فعالیت‌ها، مانند قراردادن جملات شرطی در صفحه
نمایش، اجرای فیلم و فلش، رفتن به صفحه بعدی، و نمایش یا عدم نمایش اشیا، کدهای
آماده‌ای دارند که کار را آسان می‌کنند. مثلاً می‌توان
روی گزینه‌ای دوبار کلیک کرد و وارد تنظیمات
آن شد و آن را طبق نیاز و سلیقه خود تنظیم کرد. این ویژگی می‌تواند معلم را از برنامه‌نویسی‌های زیادی بی‌نیاز کند.
در بخش تنظیمات هم به آسانی می‌توان کارهایی چون رمزگذاری روی برنامه،
انجام تغییرات ظاهری و تغییر زبان را انجام داد (تصویر 3).
طراحی نرم‌افزارهای علوم تجربی پایه‌های هفتم، هشتم و نهم
قبل از دست به کار شدن، طرح اولیه
خود از مفاهیمی که می‌خواهم آموزش بدهم و چگونگی قرار
گرفتن اشیا در برنامه و ارتباطشان با یکدیگر را، روی کاغذ می‌کشم. سپس طبق مراحلی که مشخص کرده‌ام، اشیای مورد نیاز، مانند دکمه‌ها و شکل‌ها را روی صفحه قرار می‌دهم. انجام این مراحل، یعنی تهیه طرح
اولیه و طراحی آموزشی که مهم‌ترین و اصلی‌ترین قسمت کار محسوب می‌شود، برای معلم آسان است و این یکی از
مزیت‌های تولید نرم‌افزار توسط خود معلم است.
در ادامه، تصویرهایی از بخش‌های سه نرم‌افزار علوم تجربی ارائه شده است. صفحه
اول هر سه نرم‌افزار گزینه‌هایی دارد که با کلیک روی آن‌ها می‌توان به صفحه خاص هر مفهوم وارد شد (تصویرهای
4، 5 و 6: صفحه اول هر سه نرم‌افزار).
بعد از انتخاب هر دکمه وارد صفحه
مفهوم مربوط به آن می‌شویم. در این صفحه اجزا به‌صورت تعاملی هستند و دانش‌آموز به آسانی می‌تواند با آن‌ها کار کند و مطالب را بیاموزد (تصویرهای
7 تا 12: صفحه‌های متفاوت هر سه نرم‌افزار).
در پایان خاطر نشان می‌کنم، نرم‌افزارهای متفاوتی وجود دارند که امکانات
متنوعی را برای تولید برنامه و چندرسانه‌ای‌ها در اختیار افراد قرار می‌دهند. در صورت ساخت و تولید برنامه‌های چندرسانه‌ای و تعاملی توسط خود معلم، چون معلم هم‌زمان از دانش تخصصی درس خاصی مانند علوم
و ریاضی و نیز توانایی طراحی نرم‌افزار برخوردار است، برنامه
حاصل مزیت‌های زیادی خواهد داشت که به
بهبود فرایند یاددهی - یادگیری می‌انجامد و هم معلم و هم دانش‌آموزان از آن سود خواهند برد.