در کارگاهی که تابستان گذشته با
حضور آموزگاران پایه‌های سوم تا ششم درس مطالعات
اجتماعی، با هدف تسهیل جریان یاددهی ـ یادگیری موضوعات این درس و بهبود پیشرفت
تحصیلی دانش‌آموزان برگزار شد، بر این مسئله
تأکید شد که دانش‌آموزان با انتخاب هر رشته‌ی تحصیلی و اشتغال به هر شغل، نیازمند
احساس رضایت و خشنودی از خویشتن و شناخت و درک و تمرین رفتارهای اجتماعی مناسب، به
منظور حضور مفید و مؤثر در جامعه هستند. بهترین زمان برای شکل‌گیری مبانی ذهنی لازم و گرایش به عادات
رفتاری مناسب در این زمینه، دوره‌ی پیش‌دبستان و دبستان است. بنابراین، ضروری
است آموزش درس مطالعات اجتماعی با توجه و دقت بیشتری صورت گیرد.
جلسه‌ی سوم معلمان درس فعالیت‌های اجتماعی ابتدایی
هفته‌ی آخر آذر
دستور جلسه
1. ارائه‌ی بازخورد فعالیت‌های آموزشی ماه آذر
2. بحث و تبادل‌نظر در مورد کارنامه‌ی توصیفی، با استفاده از کتاب راهنمای
معلم در ارزشیابی توصیفی
3. تهیه‌ی برنامه‌ی درسی ماه دی
1. ارائه‌ی بازخورد فعالیت‌های آموزشی ماه آذر
برنامه‌ی درسی کلیه‌ی پایه‌ها طبق زمان‌بندی اجرا شد. طرح تفکیک زباله در حیاط
مدرسه توسط پایه‌ی سوم، با استقبال اکثر دانش‌آموزان پایه‌های دیگر و همکاری آن‌ها انجام شد و از مواردی هم که به
درگیری انجامید استفاده شد تا رعایت مقررات از یک طرف و نحوه‌ی اعمال مقررات از طرف دیگر تمرین شود.
نحوه‌ی ارائه‌ی یک شغل در کلاس و پاسخ‌گویی به سؤالات هم‌‌کلاسی‌ها در پایه‌ی سوم، با آمادگی قبلی دانش‌آموزان، رضایت‌بخش بود. طرح شوراهای کلاسی در همه‌ی پایه‌ها در حال اجراست و برای انجام فعالیت‌های گروهی، در هر کلاس از اعضای آن کمک
گرفته می‌شود. در جلسه‌ی بررسی عملکرد شورا، نقاط ضعف و قوت به‌طور کتبی و بدون ذکر نام دریافت و سپس
به بحث گذاشته شد و بر مبنای آن، مقررات کلاس و شرح وظایف و مسئولیت‌های اعضای شورا و تکالیف دانش‌آموزان در مقابل آن‌ها، با پیشنهادهای دانش‌آموزان، تدوین شد و همه پذیرفتند که به
آن‌ها احترام بگذارند. کار شورای
کلاس با آرامش بیشتری ادامه دارد و میزان اختلاف‌نظرهای منجر به درگیری کمتر شده است.
طرح سررسید در پایه‌های چهارم، پنجم و ششم در حال
اجراست و به درک مفهوم زمان، تغییر و تحول کمک کرده و استناد به مدارک و شواهد را
تمرین می‌دهد.
در پایـه‌ی چهارم، کتابدار مدرسه چند کتاب تاریخی
را معرفی و درباره‌ی آن‌ها توضیح داد. در ارزشیابی کتبی، علاوه
بر بررسی اطلاعات دانش‌آموزان، به توانایی آن‌ها در نگارش توجه شد. در پایه‌ی پنجم، در بحث راه‌ها، اطلس راه‌های ایران در اختیار دانش‌آموزان قرار داده شد و درباره‌ی راه‌های دریایی و هوایی و نحوه‌ی مسیریابی کشتی‌ها و هواپیماها بیشتر توضیح داده شد.
کتاب قانون اساسی جمهوری اسلامی برای مشاهده در اختیار دانش‌آموزان پایه‌ی پنجم قرار داده شد.
در پایه‌ی ششم، ثبت اخبار دریافت شده از دانش‌آموزان در سررسید، توسط داوطلبان دنبال
می‌شود. معرفی سایت‌های آموزشی مورد استقبال قرار گرفت و
دانش‌آموزانی که مطالب جالبی پیدا می‌کنند، آن‌ها را در کلاس توضیح می‌دهند. در زنگ‌های تفریح، دانش‌آموزان علاقه‌مند، برای دریافت کتاب‌های مربوط به درس‌ها، به کتابدار مراجعه می‌کنند. آن‌ها درباره‌ی دانشمندان اسلامی (زکریای رازی،
ابوعلی سینا، جابربن حیان، خوارزمی، ابوریحان بیرونی و خیام) اطلاعاتی را جمع‌آوری و به‌صورت روزنامه‌دیواری درآوردند که در راهروی مدرسه نصب
شد. به دانش‌آموزان توصیه شد، شبکه‌ی مستند تلویزیون را دنبال کنند و
برنامه‌های مربوط به درس‌های مطالعات اجتماعی را تماشا کنند و
مطالبی را که به نظرشان جالب بوده است در کلاس بیان کنند.
پیشنهاد شد برای ماه‌های فروردین و اردیبهشت برنامه‌ای شامل بازدیدهای مربوط به درس‌ها (با توجه به تمرین رعایت مقررات در
مکان‌های عمومی) و فیلم‌های مفید (با توجه به استفاده از آموزش‌های خارج از مدرسه برای خودآموزی) تهیه
شود و در زمان نمایش، فرصت سؤال کردن و بحث داده شود تا این کار، ضمن دوره‌ی کتاب، به تفهیم و تعمیق بیشتر درس‌ها کمک کند. پیشنهاد شد موارد موردبررسی
در ارزشیابی در اختیار والدین قرار گیرند تا ضمن اطلاع از اهداف آموزش، قادر به
انجام کمک‌های جانبی در محیط خارج از
مدرسه باشند.
2. بحث و تبادل‌نظر در مورد کارنامه‌ی توصیفی، با استفاده از کتاب راهنمای
معلم در ارزشیابی توصیفی
تعریف ارزشیابی توصیفی، با
استفاده از کتاب راهنمای معلم در ارزشیابی توصیفی، به بحث گذاشته شد.
ارزشیابی توصیفی شیوه‌ای از ارزشیابی تحصیلی تربیتی است که
اطلاعات لازم، معتبر و مستند برای شناخت دقیق و همه‌جانبه‌ی فراگیرندگان در ابعاد یادگیری را، با
استفاده از ابزارها و روش‌های مناسب مانند کارپوشه، آزمون (با تأکید بر آزمون‌های عملکردی) و مشاهده
در طول فرایند یاددهی ـ یادگیری به دست می‌دهد
تا بر اساس آن، بازخوردهای توصیفی موردنیاز برای کمک به یادگیری و یاددهی بهتر در
فضای روانی و عاطفی مطلوب برای دانش‌آموز، معلم و اولیا حاصل آید.
اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت
تحصیلی
جدایی‌ناپذیری ارزشیابی از فرایند یاددهی ـ
یادگیری، استفاده از نتایج جدایی‌ناپذیری ارزشیابی در بهبود
فرایند یاددهی ـ یادگیری و اصلاح برنامه‌ها
و روش‌ها، هماهنگی میان هدف‌ها، محتوا، روش‌های یاددهی ـ یادگیری و فرایند
ارزشیابی، توجه به آمادگی دانش‌آموزان، توجه به رشد همه‌جانبه‌ی دانش‌آموزان، توجه همه‌جانبه به دانش‌ها، نگرش‌ها و مهارت‌ها، توجه به ارزشیابی دانش‌آموز از یادگیری خود (خود ارزشیابی)،
ارزشیابی از فعالیت‌های گروهی، توجه به فرایندهای
فکری منتج به تولید پاسخ، تأکید بر نوآوری و خلاقیت، تنوع روش‌ها و ابزارهای اندازه‌گیری و سنجش پیشرفت تحصیلی استفاده از
انواع ارزشیابی، استقلال مدرسه و معلم در فرایند ارزشیابی، اصل رعایت قواعد اخلاقی
و انسانی در ارزشیابی، و توجه به تفاوت‌های
فردی به‌تفصیل موردبحث قرار گرفتند.
جدول اهداف، نشانه‌های تحقق و سطوح عملکرد هر پایه از کتاب
راهنمای معلم در ارزشیابی توصیفی ویژه‌ی
معلمان دوره‌ی ابتدایی استخراج شد تا با
استفاده از بررسی پوشه‌ی کار (فعالیت‌های کلاسی کاربرگ در کلاس و خانه و
...)، ارزیابی‌های شفاهی (مشارکت در گفت‌وگو، قبل و بعد از تدریس)، مشاهده‌ی رفتارهای اجتماعی (مشاهده‌ی نحوه‌ی حضور در فعالیت‌های گروهی، مشاهده‌ی نحوه‌ی رفتار در فعالیت‌های شورای کلاسی) مشاهده‌ی میزان توجه دانش‌آموز به محیط و دریافت تغییرات، جمع‌آوری مدارک و شواهد برای ارائه در کلاس
و ارزیابی‌های کتبی، نتایج در کارنامه‌ی توصیفی دانش‌آموزان ثبت شوند.
