سلام بر زنگ هنر

هر چه دانش‌آموزان دوره‌ی ابتدایی رشد خود را با تجربه‌های متنوع‌تری سپری کنند، توانایی‌های بیشتری کسب می‌کنند. زنگ ‌هنر امکان کسب تجربه‌های فردی و گروهی متنوع و دل‌پذیری را فراهم می‌کند که یادگیری و درک عمیق مباحث را در پی دارد. تقویت حواس، پرورش خلاقیت ذهنی، کشف استعداد‌ها، خودباوری و ارضای درون فقط بخشی از نتایج زنگ هنر هستند؛ البته اگر با روش‌های صحیح برگزار شود.

کودکان در حین انجام فعالیت‌های هنری، احساسات، عواطف و افکار خود را می‌شناسند و به کار می‌گیرند، و از نتایج کار خویش لذت و به توانایی‌هایشان پی می‌برند. می‌توان در برنامه‌ی آموزشی، ذوق و اشتیاق کودکان برای اجرای فعالیت‌های هنری را به سمتی هدایت کرد که به تربیت حواس (ایجاد حساسیت نسبت به حالات درون و فضای پیرامون)،‌ پرورش ذهنیت و خلاقیت و تلطیف روحیه منجر شود. در این فعالیت‌ها، کودکان یک تجربه‌ی عام پرورشی را پشت سر می‌گذارند که برای رشد همه‌جانبه‌ی آن‌ها ضروری است. در واقع، هدف از زنگ هنر تربیت هنرمند نیست، بلکه تربیت هنری است. این تربیت در شکل‌گیری شخصیت کودکان نقشی اساسی دارد، زیرا تربیت و تقویت حواس و پرورش ذهنیت و خلاقیت کودکان لازمه‌ی رشد آن‌ها و برای تک‌تکشان ضروری است. در واقع، این تجربیات به قشر هنرمندان منحصر نیست و همه‌ی افراد باید به این درجه از شکوفایی و خلاقیت برسند تا زندگی بهتری را تجربه کنند.

زنگ هنر فرصتی مناسب برای بیان احساسات و تخیلات کودکان و آشنایی با زیبایی‌ها و تجربه‌ی عمیق درونی است که غالباً در کلاس‌های دیگر امکان‌پذیر نیست. ارتباط نزدیک با پدیده‌های طبیعی که به شناخت عمیق‌تر و دقیق‌تر آن‌ها می‌انجامد، آشنایی با هنرمندان و آثار هنری تاریخ ایران و شناخت ویژگی‌های فرهنگی و هنری هر منطقه، از مواردی هستند که کودکان می‌توانند در زنگ هنر تجربه کنند.

کودکان از سنین پیش از دبستان خود‌به‌خود به کشیدن، ساختن، خواندن، حرکات نمایشی و قصه‌گویی می‌پردازند و به فعالیت‌های مشابه علاقه نشان می‌دهند. برنامه‌ریزان با بهره‌گیری از این زمینه‌ها در جهت آموزش‌و‌پرورش کودکان، تلاش می‌کنند آن‌ها را به یادگیری عمیق‌تری برسانند. بسیاری از برنامه‌های آموزشی براساس رفتارهای ساده و مورد علاقه‌ی کودکان طراحی می‌شوند تا آن‌ها بتوانند ارتباط بهتر و عمیق‌تری با فعالیت هنری برقرار کنند.

در فعالیت‌های هنری، تفاوت‌های فردی و انگیزه‌های درونی آشکار می‌شوند. به این ترتیب، راه برای کشف استعداد‌ها و هدایت دانش‌آموزان به رشته‌های تحصیلی و شغل‌های متفاوت باز می‌شود. زنگ هنر فضایی ایجاد می‌کند که کودکانی که در زمینه‌ی درس‌های دیگر چندان موفق نیستند، با توانایی‌های خود آشنا شوند و به ابعاد تازه‌ای از وجود خود توجه کنند. کشف توانایی‌های جدید و تأیید آن‌ها از سوی معلم، اعتماد‌به‌نفس و موفقیت کودکان را در بخش‌های پرورش نیافته‌ی وجودشان بیشتر می‌کند.

یکی از مهم‌ترین تجربه‌های کودکان در زنگ هنر، تجربه‌ی سازندگی و ایجاد هماهنگی در فعالیت‌های فردی و گروهی است که میل به ویرانگری و تخریب را از بین می‌برد و ذوق کودکان را در جهت ایجاد و حفظ زیبایی‌ها پرورش می‌دهد.

با درود به تمامی معلمان هنر ایران که در طول یک قرن در زمینه‌ی پرورش کودکان دوره‌ی ابتدایی و هدایت آن‌ها تلاش کرده‌اند، باید باور کنیم، اگرچه زمان زنگ هنر در برنامه‌ی درسی بسیار ناچیز است، اما این فعالیت از اهمیت بسیاری برخوردار است.

در دهه‌های اخیر، معلمان هنر بسیاری با اجرای فعالیت‌های آزاد و خلاقانه، مسیر زندگی کودکان را تغییر داده و آن‌ها را به ‌سمت‌و‌سویی هدایت کرده‌اند که دنیای تازه‌ای را پیش چشمانش آشکار کرده است.

این دنیای جدید امیدبخش و راضی‌کننده است و به زندگی رنگ و بویی تازه می‌دهد. بسیاری از معلمان هنر امروز تحت‌تأثیر معلم هنر دوران کودکی یا نوجوانی خود به این مسیر قدم گذاشته‌اند. این راه باید برای همه‌ی کودکان باز باشد. آن‌ها باید این فعالیت‌ها  را تجربه کنند و در ضمن این تجربه‌ها بیاموزند، رشد کنند، لذت ببرند، ارضا شوند و خود را باور کنند. پس به اهمیت انجام فعالیت‌های هنری توجه کنیم و برگزاری زنگ هنر را یک ضرورت در نظر بگیریم. بیایید دوباره به زنگ هنر سلام کنیم، به نقش معلم در کلاس‌های هنر اهمیت بدهیم و به روش‌هایی که در زنگ هنر برای آموز‌ش‌و‌پرورش کودکان به کار گرفته می‌شوند، توجه کنیم. می‌توانیم در زنگ هنر فضایی آزاد برای بیان احساسات و عواطف کودکان و پرورش توانایی‌ها ایجاد کنیم تا خود را بهتر و کامل‌تر بشناسند، راه‌ را بیابند و در مسیر زندگی موفقیت‌های زیادی را تجربه کنند.

پس از تجربیات چند دهه‌ی اخیر در زمینه‌ی برنامه‌ریزی و آموزش هنر در مدرسه‌های ابتدایی سراسر کشور، بسیاری از معلمان و کارشناسان این حوزه باور دارند که زنگ هنر در شکل‌گیری شخصیت سالم کودکان سهم اساسی دارد و ضرورت  وجود آن را در دوره‌ی ابتدایی تأیید می‌کنند.

در شماره‌های بعد، مطالب دیگری در پی این متن خواهد آمد که به معلمان جوان کمک می‌کند زنگ هنر پربارتری را اجرا و نتایج بهتری را تجربه کنند.