ابتدا خودتان را معرفی کنید؟
من علی‌رضا الله‌یاری، دبیر جشنواره جوان خوارزمی هستم؛
این جشنواره چند سال است که
برگزار می‌شود و هنوز هم مزایایی همچون
معافیت از کنکور برای برگزیدگان این جشنواره قائل هستید؟
برگزیدگان جشنواره جوان خوارزمی
یک سلسله جایزه‌های نقدی از طرف آموزش‌وپرورش دریافت میکنند که خیلی خاص و مهم نیستند. از دست
وزیر آموزش‌وپرورش لوح دریافت میکنند، اسمشان وارد «بنیاد علمی نخبگان»
می‌شود و حمایت‌هایی از آن‌ها صورت می‌گیرد. ولی بحث ورود به دانشگاه این بود
که وزارت علوم براساس یک مجموعه اطلاعات، برگزیدگانی را وارد دانشگاه می‌کرد. الان این برگزیدگان باید در کنکور
شرکت کنند و 90 درصد رتبه قبولی را در رشته موردنظرشان به‌دست آورند. آن‌وقت ما اسم آن‌ها را به سازمان سنجش می‌دهیم که شرایط ویژه‌ای برایشان قائل می‌شوند. این ربطی به جشنواره جوان ندارد.
پذیرش در کنکور از طرف وزارت علوم بررسی و بازنگری می‌شود. این موضوع همه المپیادها و جشنواره‌ها را شامل می‌شود و خاص جشنواره جوان هم
نیست.
هر دوره جشنواره برگزیدگانی
دارد. چقدر این افراد رصد می‌شوند و چقدر به آن‌ها بها می‌دهند؟
ببینید، حقیقت این است که نظام
آموزش‌وپرورش ما تا حد زیادی «آموزش‌محور» است. لذا جشنواره جوان خوارزمی در
بخش دانش‌آموزی می‌کوشد موجی را در بدنه دانش‌آموزی
ما، یعنی دانش‌آموزان پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم دوره متوسطه
ایجاد کند که از حالت آموزش‌محور کمی فاصله بگیرند و به
پژوهش هم بپردازند. خب خوش‌بختانه در سطح استان‌ها و کشور موجی ایجاد شده است که بچه‌ها را با پژوهش آشنا می‌کند و می‌توانند آموزه‌هایشان را در کلاس درس در حد خودشان به
کارهای کاربردی تبدیل کنند. موضوع ارزشمند این است که دانش‌آموزان به این سمت‌وسو بروند. جشنواره جوان خوارزمی در بخش
دانش‌آموزی واقعاً انتظاری بیشتر از
این ندارد. یعنی ما توقع اختراع یا چیز دیگری را نداریم....
به سؤال بعدی من هم جواب دادید.
می‌خواستم بپرسم اهمیت وجود
جشنواره خوارزمی را در چه می‌دانید.
دقیقاً ما از این منظر نگاه می‌کنیم که دانش‌آموز کارهای پژوهشی انجام دهد و در این
زمینه تمرین کند. البته تنها بخش کوچکی از این درس‌های تئوری را که معلمان عزیز تدریس میکنند، می‌توان کاربردی کرد. همه جای دنیا هم توقع
در سطح دانش‌آموزی در همین حد است. بیشتر از
این باعث سرخوردگی می‌شود. به هر حال، موجی که به
وجود آمده، بسیار برای ما ارزشمند است و در آینده هم برای خود این دانش‌آموزان بسیار مفید خواهد بود.
خب حالا یک سؤال چالشی: آیا در
جشنواره تقلب وجود دارد؟ منظورم این است که خیلی از دانش‌آموزان با این تفکر که برگزیدگان
جشنواره از قبل معلوم هستند، سمت جشنواره نمی‌آیند. آیا این تفکر درست است؟
نه، این کاملاً غلط است. این
طرز نگاه شاید در بدنه خود جشنواره هم وجود داشته باشد. اما با توجه به تعداد طرح‌های ارسالی و تعداد برگزیدگان، این
کاملاً مشهود است که امکان رخ دادن چنین اتفاقی وجود ندارد. ببینید، ما هر سال بین شش تا هفت هزار طرح ارسالی
داریم که البته امسال به هشت هزار طرح رسید. از این میان، حدود 1100 تا 1200 طرح
به مرحله استانی تهران و نهایی راه‌یافتند. «دانشگاه شهید رجایی
تهران» این طرح‌ها را بررسی کرد و از بین آن‌ها، 60 تا 70 طرح را به هیئت داوران ما
معرفی کرد که حدود 30 طرح برگزیده شدند. آنچه که برای ما در گروه‌های تخصصی اهمیت دارد، راستیآزمایی در این طرح‌هاست.
منظورتان از راستیآزمایی چیست؟
منظورمان این است که از آغاز تا انتهای طرح توسط هیئت
داوران و اعضای گروه‌های تخصصی بررسی می‌شود که این طرح به این دانش‌آموز تعلق دارد یا خیر. ما طرح‌های بسیار قوی داشتیم که هیئت داوران آن‌ها را نپذیرفتند، چون تعلق آن‌ها به دانش‌آموز برای هیئت داوران محرز نشد. شاید یکی
به دانش‌آموز کمک کرده، یا در سطح یک
دانشجو بوده و از دانش‌آموز بر نمی‌آمده است و یا اولیای دانش‌آموز بیش از اندازه کمک کرده‌اند. ما به شدت روی این موضوع حساس هستیم.
تاکنون خوش‌بختانه به ما گزارشی نرسیده که
فلان طرحی که برگزیده شده، متعلق به طراح نبوده است. بنابراین، من وجود تقلب را به
شدت تکذیب می‌کنم.
آیا در جشنواره بخشی مجزا مربوط
به ریاضیات وجود دارد؟
بله، ما یک گروه علمی و بخشی
داریم با عنوان «گروه ریاضیات» که رئیس آن از گروه ریاضیات دانشگاه شهید رجایی است
و اعضای هیئت علمی این دانشگاه در کنار سایر اعضای هیئت علمی، تیم داوری این گروه
را تشکیل می‌دهند.
برگزیدگان بخش ریاضی معمولاً با
مقاله شرکت میکنند یا اختراع یا ...؟
در بخش ریاضی تا اینجا دانش‌آموزی نداشته‌ایم که با مقاله شرکت کند؛ دانش‌آموزی که روی تئوری یا مبحثی از ریاضی
کار کرده باشد و این کارش را ارائه داده باشد و به نتیجه برسد. در جشنواره خوارزمی،
چه در سطح دانش‌آموزی و چه در سطح دانشجویی و بین‌المللی، ما به طرح نگاه می‌کنیم و این طرح در هر رشته تحصیلی که
باشد (فرقی نمی‌کند)، باید تمام شده و موفقیت‌آمیز باشد و استانداردهای ما را هم رعایت
کرده باشد. در بخش ریاضیات هم همین‌طور است. بله ما هر سال هم برگزیده‌ای داریم که مثلاً فرضیه، قضیه یا فرمولی
را اثبات یا رد کرده است.
آنچه من از صحبت‌های شما درباره جشنواره خوارزمی متوجه
شدم، استقلال این جشنواره و اتکای آن به خود افراد است و مثلاً کلاس المپیاد برای دانش‌آموزان علاقه‌مند به شرکت در جشنواره وجود ندارد. آیا
همین‌طور است؟
دقیقاً همین‌طور است. چون ما طرح‌محور هستیم، آموزش هم نمی‌دهیم و اصلاً بی‌معنی است. نظام ارزشیابی ما هم این‌گونه نیست. کار باید خودجوش باشد. درک و
فهم علمی باید از سمت دانش‌آموز مطرح شود و تمام کارهای
اجرایی‌اش را هم دانش‌آموز باید انجام دهد. البته گروهی یا
فردی اشکالی ندارد.
با توجه به تجربه‌های شما و آمار و اطلاعاتی که درباره
دانش‌آموزان برگزیده در جشنواره
خوارزمی دارید، آیا ویژگی مشترکی برای همه آن‌ها می‌توانید نام ببرید؟
بله، این‌ها با برگزیده شدن، اعتمادبه‌نفس خیلی بالایی به دست می‌آورند و برای ادامه راهشان مصمم می‌شوند و شوق و ذوقی پیدا میکنند. این بسیار ارزشمند است. چون در
زندگی به موفقیت بزرگی رسیده‌اند. در واقع این قدم اولی بوده
است برای قدم‌های موفق بعدی. شهامت پیدا میکنند که پویاتر باشند و در آینده برای
هدف‌هایشان تلاش کنند. این در تمام
سطوح جشنواره کاملاً صدق می‌کند.
همه این دانش‌آموزان چه ویژگی‌هایی دارند؟
بسیار سخت‌کوش هستند که اگر نبودند، هیچ‌وقت موفق نمی‌شدند. کاری را که شروع میکنند، به بهترین صورت تا آخر انجام می‌دهند و به پایان می‌رسانند. کارشان را نیمه‌کاره رها نمی‌کنند و این خیلی خوب است. همت، شهامت و
پویایی دارند و از هوش هیجانی خوبی برخوردارند. معمولاً هم روابط اجتماعی‌شان خوب است، چون این موضوع در دفاع
کردن از طرح خیلی اهمیت دارد.
چه توصیه‌ای به دانش‌آموزان علاقه‌مند به شرکت در جشنواره دارید؟
حتماً طرح‌هایشان را به ما بدهند و دقت کنند که
طرح به پایان رسیده باشد.
از میان برگزیدگان چه تعداد از
تهران و چه تعداد از شهرستان هستند؟
ما اصلاً بخش استانی نداریم. این
خیلی مهم است، دقت کنید! ما سهمیه نداریم. ما نه برای استان‌ها، نه برای گروه‌های تخصصی و رشته‌ها، و نه برای دختران یا پسران سهمیه
نداریم. صرفاً ملاک‌های کیفی برای ما اهمیت دارند،
و نه کمّی. چنانچه شاید در یک سال، استان خراسان‌رضوی هفت برگزیده، استان تهران دو برگزیده،
آذربایجان‌شرقی سه برگزیده و استان
خوزستان پنج برگزیده داشته باشد. سال بعد هم ممکن است کاملاً متفاوت باشد. ما به هیچ‌وجه برای هیچ‌کس و هیچ‌جا سهمیه قائل نیستیم.
با توجه به اینکه بچه‌ها از سال یازدهم و دوازدهم وارد فضای
کنکور و تست زدن می‌شوند، اگر آن‌ها برای جشنواره خوارزمی وقت بگذارند،
آیا به پیشرفت تحصیلی‌شان کمک می‌کند؟
بله حتماً، ولی این تصمیم را
خود دانش‌آموز باید بگیرد که به سمت تئوری
و نظری برود یا به سمت کاربردی بودن. اطلاعاتی که دریافت می‌کند و استفاده از این اطلاعات و دیدن نتیجه
استفاده از آن. دانش‌آموزی که به‌طور تئوری نقاشی را بلد است، با دانش‌آموزی که نقاشی می‌کند، تفاوت دارد.
ممنون از فرصتی که در اختیار ما
گذاشتید. ای کاش تمام داوری‌ها مثل جشنواره بود. کاش نظام
آموزشی ما در برخی مدارس صرفاً روی سؤالات چهارگزینه‌ای بنا نمی‌شد. باز هم ممنون.
ممنون از شما بابت وقتی که
گذاشتید و نظر لطفتان. از آشنایی با شما و مجله برهان خیلی خوش‌حال شدم.