پرسشنامه خودپنداره تحصیلی دانش‌آموزان
پرسشنامه خودپنداره تحصیلی15 را
اولین بار یی ـ یسن چن16 در سال 2004 پس از اجرا روی 1612 دانش‌آموز تایوانی دوره دبستان ساخت. تمرکز
این پرسشنامه بر سنجش خودپنداره دانش‌آموزان دوره ابتدایی و راهنمایی است. این ابزار شامل 15
پرسش است و تصویر ذهنی فرد از خودش را می‌سنجد
و بر این اساس، خودپنداره را در سه سطح عمومی، آموزشگاهی و غیرآموزشگاهی مورد سنجش
قرار می‌دهد. این ابزار هم نمره کلی
و هم نمره خرده‌مقیاس‌ها را جداگانه محاسبه می‌کند
(به نقل از افشاری‌زاده، کارشکی، و ناصریان،
1392).
در پژوهش فوق برای بررسی روایی سازه17
از تحلیل عاملی تأییدی18 استفاده شده است که برآورد شاخص‌های برازندگی19 نشان‌دهنده روایی قابل قبول برای سنجش سازه
خودپنداره و خرده‌مقیاس‌های آن توسط پرسشنامه حاضر است
(تامسون20، و چن، 2004).
هنجاریابی در ایران
افشاری‌زاده، کارشکی، و ناصریان (1392) ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه خودپنداره تحصیلی را در بین دانش‌آموزان کلاس‌های چهارم تا ششم ابتدایی شهر تهران
بررسی کرده‌اند. نمونه این پژوهش 252
نفر از دانش‌آموزان جامعه آماری بودند که
به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند.
در این پژوهش، برای بررسی روایی سازه از تحلیل عاملی اکتشافی21 استفاده
شده است که نتایج همسو با پژوهش انجام شده در جامعه مبدأ استخراج سه عامل، منطبق
بر سه نوع خودپنداره عمومی، آموزشگاهی و غیرآموزشگاهی، را نشان می‌دهد، که این سه عامل بر روی هم حدود 43
درصد کل واریانس بین متغیرها را تبیین می‌کند.
البته لازم است گفته شود که در تحلیل عاملی پرسشنامه یکی از گویه‌ها (شماره 5) به دلیل بار عاملی ضعیف با
دیگر گویه‌ها حذف شده است. همچنین،
معنادار بودن مؤلفه‌های پرسشنامه خودپنداره تحصیلی و پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ22 معرف
روایی ملاکی پرسشنامه پژوهش می‌باشد. برای برآورد همسانی درونی23
نیز از ضریب آلفای کرونباخ24 استفاده شده که این شاخص برای نمره کل
خودپنداره تحصیلی 78/0 و برای خرده‌مقیاس‌های آموزشگاهی، عمومی و غیرآموزشگاهی به
ترتیب 72/0، 48/0، 47/0 گزارش شده است. (ضرایب نسبتاً پایین در دو خرده‌مقیاس عمومی (شامل دو گویه) و
غیرآموزشگاهی (شامل چهار گویه) می‌تواند به دلیل کم بودن تعداد
سؤالات در این دو خرده‌مقیاس باشد. ضریب همسانی
درونی برآورد شده برای پرسشنامه خودپنداره تحصیلی نیز
نشان‌دهنده اعتبار قابل قبول برای
ابزار پژوهش است).
نمونه‌هایی از پرسشنامه خودپنداره تحصیلی در جدول زیر آمده است.
پی‌نوشت‌ها
1. Self-Concept
2. Simons, J.
3. Capio, C.M.
4.
Adriaenssens, P.
5. Elbroek,
H.D.
6.
Vandenbussche, I.
7. Claire, G.W.
8. Byrne, B.M.
9. Rosenberg,
M.
10. Schooler,
C.
11. Schoenbach,
C.
12. Rosenberg,
F.
13. Mandaglio,
S.
14. Pyryt, M.C.
15. School
Self-Concept Inventory
16. Chen,
Yi-Hsin
17. construct
validity
18.
confirmatory factor analysis (CFA)
19.
goodness-of-fit
20. Thompson,
M.S.
21. exploratory
factor analysis (EFA)
22. Rosenberg
Self-esteem Scale
23. internal
consistency
24. Cronbach's
Coefficient Alpha
منابع
1. افشاری‌زاده، سیداحسان؛ کارشکی، حسین؛ و
ناصریان، حمید (1392). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه خودپنداره تحصیلی دانش‌آموزان دبستانی شهر تهران. فصلنامه روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. سال سوم (شماره 1، پیاپی 11):
66 ـ 53.
2. بهرامی، محمود و خوشبخت، فریبا
(1394). نقش الگوهای ارتباطی خانواده در خودپنداره دانش‌آموزان مقطع راهنمایی شهر شیراز.
فصلنامه خانواده پژوهش. سال یازدهم (شماره 2، پیاپی 42): 256 ـ 237.
3. جبرائیلی، مهناز؛ و ملکوتی، جمیله
(1387). بررسی خودپنداره در دانش‌آموزان مبتلا به صرع و آسم
در مدارس شهرستان تبریز. مجله پرستاری و مامایی تبریز. سال سوم (شماره 1، پیاپی
9): 37 ـ 31.
4. سیف، علی‌اکبر (1395). روان‌شناسی پرورشی نوین: روان‌شناسی یادگیری و آموزش. تهران: نشر
دوران.
5. علایی کرهرودی، فاطمه؛ کیانی، میترا؛
ایزدی، احمد؛ و علوی مجد، حمید (1389). مقایسه خودپنداره نوجوانان عادی و بزهکار پسر سنین 12 تا 14 سال شهر تهران.
فصلنامه پیشرفت در پرستاری و مامایی. سال بیستم (شماره 2، پیاپی 69): 15 ـ 10.
6. Chen, Y.H., &
Thompson, M.S. (2004). Confirmatory Factor Analysis of a School Self-Concept Inventory.
Online Submission, Paper presented at the Annual Meeting of the Arizona
Educational Research Organization (AERO) (Tempe, AZ).