والدین، پایه گذار عزت نفس در کودکان

باز هم نمونه‌ای دیگر، برای رفتن به مهمانی بارها و بارها لباس‌های متفاوت را امتحان می‌کنیم. کودکانمان شاهد همه این رفتارهای ما هستند؛ این موارد نمونه‌هایی است تا متوجه شویم که کودکان در چه شرایط و محیط تربیتی پرورش می‌یابند. اینجاست که کودکان متوجه می‌شوند ما به‌عنوان انسان احساس ارزشمندی درونی نداریم و فقط به دنبال ارزشمند شمرده شدن از نگاه دیگران هستیم.

چند راهکار بـرای ایجاد و تقویت عزت ‌نفس در کودکان

1. ما والدین همواره سعی کنیم عزت‌نفس خود را بالا ببریم؛ یعنی خودکارآمدی و احساس ارزشمندی را در خود پرورش دهیم.

2. به کودکانمان عشق بورزیم؛ آن‌گونه که هستند آن‌ها را بپذیریم و دوستدارشان باشیم.

3. قواعد و مقررات منطقی محیط را به کودکمان آموزش دهیم.

4. کودک را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که توقعات منطقی از زندگی داشته باشد.

5. کودک را تحقیر و مسخره نکنیم.

6. هیچ‌گاه با کودک بدرفتاری کلامی و جسمی نداشته باشیم.

این راهکارها می‌تواند زمینه‌ساز دستیابی کودک به عزت‌نفس باشد؛ یعنی این موارد زمینه‌های فرصت مطلوب را برای کودک مهیا می‌کند.

حالا برای اینکه کودک به عزت‌نفس دست یابد، به اقدام و عمل و تفکر فعالانه خود او نیاز داریم.

رابطه معنادار تفکر فعال با عزت‌نفس

کودک برای اینکه بتواند اقدام و عمل و تفکر فعال داشته باشد، نیازمند آن است که در محیطی زندگی کند که دائماً خلق (مود) والدین تغییر نکند و خلق نسبتاً ثابتی در خانواده حاکم باشد.

به‌عبارت دیگر، کودک باید بداند از چه مسیر و با چه رفتاری به هدف مورد نظر خود می‌رسد و با گریه و لج‌بازی قوانین خانه تغییر نخواهد کرد.

والدینی که محیط خانه، مهد و مهمانی و ... را به دلیل جایگاه اجتماعی، پول و ثروت و نفوذی که دارند دائماً دست‌کاری می‌کنند و شرایط را به نفع کودکشان تغییر می‌دهند، کودکانشان هیچ سطحی از آگاهی، هوشیاری و مسئولیت‌پذیری را تجربه نخواهند کرد. این کودکان همیشه فکر می‌کنند پادشاه هستند اما این پادشاهی تا زمانی ادامه دارد که والدین، واقعیت‌ها را برای کودک تعریف می‌کنند. وقتی کودک وارد جامعه می‌شود، مجبور است با واقعیات روبه‌رو گردد و اینجاست که دیوار عزت‌نفس پادشاه ما ترک می‌خورد و می‌شکند.

مسئولیت‌پذیری، پایه عزت‌نفس

پس والدین باید به کودک فرصت برطرف کردن نیازها و خواسته‌های خود و اقدامات عملی را بدهند تا زندگی مسئولانه‌ای را تجربه کند.

کودک باید مسئولیت‌پذیری را از دوره اولیه کودکی بیاموزد؛ یعنی فعالانه برای رفع نیازهای خود تلاش کند و در حد توان، برای برطرف کردن مشکلش به دنبال راهکار بگردد و تجربه کسب کند و بداند که مسئولیت اتفاقاتی که در مقابل عملکردش می‌افتد، با خودش است. ما به این وسیله هنر خوب فکر کردن درباره رفتار و اعمال را به کودک می‌آموزیم.

از طرفی، کودک متوجه می‌شود که در طول زندگی چیزهایی در کنترل ما هست و چیزهایی در کنترل ما نیست. به این ترتیب، فرزند ما از کودکی تمرین می‌کند که با آن دسته مسائلی که در اختیار و کنترل او نیست، چگونه رفتار کند و چگونه مسئولیت اعمال و رفتاری را که در کنترلش بوده است، بپذیرد.

سخن پایانی

پس، یادمان باشد که ما والدین برای پرورش عزت‌نفس فرزندانمان باید به رفتار و عمل آن‌ها توجه کنیم و به نحوی نسبت به هر رفتارشان بازخورد مناسب دهیم تا عزت‌نفس سالم در درون آنان پرورش یابد. در عین حال، آن‌ها بیاموزند که وظیفه‌شناس باشند، به نیازهای دیگران احترام بگذارند و برای رفع نیازهای خود تلاش کنند.

پس ما فقط زمینه تحقق عزت‌نفس کودک را فراهم می‌آوریم، نقشه ساخت عزت‌نفس را در اختیار کودکمان قرار می‌دهیم و به‌طور غیرمستقیم بر رفتارش نظارت می‌کنیم تا او خود، عزت‌نفسش را بسازد.

منابع

1. روان‌شناسی عزت‌نفس، نوشته ناتانیل براندن، ترجمه قراچه‌داغی

1. من جدید، نوشته فاطمه کهنسال

3. عزت‌نفس روی میز شام، نوشته محمود جولایی